vasael.ir

به گزارش وسائل، حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی نژاد، رییس مرکز تحقیقات زن و خانواده در درس خارج فقه نظام های اسلامی که از سوی دبیرخانه مفتاح برگزار شد، در تشریح اهداف حاکمیت اسلامی خاطرنشان کرد: وظیفه حاکمیت اسلامی محدود به حفظ ثغور مسلمین و ایجاد نظم در جامعه است یا افزون بر این، مداخلات دیگری هم بر عهده او است؟

وی ایجاد رفاه عمومی را یکی از وظایف حاکمیت عنوان کرد و اظهار داشت: این نظریه غربی از ۱۴۰ سال پیش با عنوان دولت رفاهی مطرح شد و براساس آن حاکمیت نسبت به رفاه جامعه حداقل های مانند سوادآموزی، تأمین اجتماعی و… را باید رعایت کند.

حجت الاسلام زیبایی نژاد، با طرح این پرسش که حاکمیت اسلامی نسبت به رفاه عمومی مسئولیت دارد یا خیر و پیامدهای این موضوع چیست؟ اظهار داشت: ظاهر این امر مثبت است ولی پیامدهایی دارد. برای نمونه در جامعه سنتی اسلامی وظیفه مراقبت از پدر و مادر پیر بر عهده فرزندان است ولی وقتی موضوعی مانند تأمین اجتماعی مطرح شده و مخارج آن ها توسط دولت تأمین شود، فرزندان نسبت به والدین پیر خود بی مسئولیت شده و آن ها را به حال خود رها می کنند. این موضوع آرام آرام سبب تضعیف عاطفه اجتماعی می شود. ضعف عاطفه در اعتقادات فرد تأثیرگذار بوده و او را قسی القلب می کند.

وی اضافه کرد: بسیاری از مسائل به چشم ما نمی آیند در حالی که واقعیت عینی دارند. برای نمونه یک نویسنده می گوید یکی از مشکلات جنسی آقایان به سبب وابستگی به سیستم های اقتصادی است. چون در کارهای کنونی جنب و جوش و استرس کمتر است به همین دلیل هورمون تستسترون کمتر تولید می شود و آقایان گرفتار بیماری های جنسی می شوند. این نشان می دهد که سیستم اقتصادی کنونی با طبیعت انسان سازگار نیست. حتی سیستم حمایت اجتماعی به سمتی رفت که با طبیعت اجتماعی و خانوادگی همراه نیست به همین دلیل پیامدهایی نیز دارد.

این استاد حوزه، وظیفه حاکمیت اسلامی را تحقق مصلحت اجتماعی بیان کرد و گفت: مهم ترین وظیفه حاکمیت اسلامی این است که مردم را نسبت به تدین، رشد خود و رشد جامعه حساس کند. باید زمینه ایجاد این حساسیت را فراهم کرده و هر کجا احساس کرد ورود و دخالت او در امور سبب کاهش این حساسیت می شود کنار بکشد. برای نمونه وظیفه حاکمیت اسلامی این نیست که برای مردم مسجد بسازد بلکه باید کاری کند که نماز برای مردم انگیزه و مسأله مهمی باشد. وقتی چنین کاری کرد مردم خودشان مسجد می سازند.

وی افزود: حاکمیت اسلامی باید براساس نرم افزار دین برای مردم برنامه ریزی کند. برای نمونه یکی از وظایف مسلمان پرداخت خمس و زکات است. ولی اکنون سیستم کشور به گونه ای است که متدین باید افزون بر پرداخت خمس و زکات، مالیات نیز پرداخت کند به همین دلیل پس از مدتی – متدین معمولی – از پرداخت خمس و زکات دست می کشد چون می گوید مالیات پرداخت می کنم. با این سیستم کاری کردیم که فرد دست از عمل واجب می کشد.

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد اظهار کرد: اکنون متدینین در کشور بخاطر تدینشان جریمه می دهند. برای نمونه فرد متدین باید هم خمس و زکات بدهد و هم مالیات، ولی فردی که متدین نیست خمس و زکاتش را نمی دهد و مالیات را می دهد. آیا می توانیم این سیستم را تغییر دهیم که حساسیت کار خیر در جامعه بیشتر شود؟ مسلماً پرداخت خمس واجب است و اگر امروز حاکمیت بگوید هر فردی خمسش را به یکی از آقایان(علما) بدهد و قبضش را بیاورد در بدهی مالیاتیش حساب می کنیم متدین عادی انگیزه دارد که وجوهاتش را بدهد یا خیر؟ بله. سپس تأمین قسمتی از بودجه کمیته امداد را به علما سپرده شود. در این صورت هم مردم خمس خود را پرداخته کرده اند و هم به نیازمندان جامعه خدمات رسانی می شود.

وی تصریح کرد: اهل بیت(ع) نیز زمانی که فردی را به منصبی می گمارند، می فرمودند «من تو را نصب کردم که حلال و حرام را اقامه کنی، مصلحت عامه را در نظر بگیری و مردم را با کتاب الله آشنا کنی.» از مجموع این ها به دست می آید حاکمیت اسلامی باید بستر رشد را در جامعه فراهم کند، یعنی رشد بینش ها، گرایش ها و اصلاح رفتار. البته حفظ مرزها و… نیز سر جای خودش باشد.

این استاد حوزه با بیان این که سیاست دولت رفاهی برای جهان لیبرالیسم است، گفت: در دهه ۱۹۶۰ جامعه اروپایی به بلوک شرق متمایل شد و ترس این وجود داشت که در نبرد میان مارکسیست، سوسیالیست و لیبرالیست، بلوک شرق غلبه پیدا کند به همین دلیل نظریه دولت رفاهی مطرح شد تا مردم احساس کنند مزیتشان در سیستم خودشان است و مزیتی در مواجهه با سیستم سوسیالیستی وجود دارد، ولی پس از این که شوروی به روسیه تبدیل شد و بلوک شرق از هم پاشید دوباره تردیدهای جدی در دولت های رفاهی آغاز و نقدهای جدی مطرح شد. به همین دلیل اکنون نیز بعضی از دولت ها برخی از مسئولیت ها را از خودشان کم می کنند برای نمونه سن بازنشستگی را بالاتر می برند که تعهدات دولتی کم شود.

البته حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد این نکته را نیز متذکر شد که خمس به تنهایی نمی تواند جایگزین مالیات شود و خاطرنشان ساخت: مسلماً کشور نیازهای مختلفی دارد که به وسیله پرداخت مالیات تأمین می شود و تنها به وسیله خمس نمی توان به این نیازها پاسخ داد. چون میزان خمس و مالیات با یک دیگر برابر نیست. به همین دلیل باید تدبیری اندیشه شود که هم خمس پرداخت شود و هم مالیات.

وی افزود: حکومت اسلامی وظیفه دارد افراد را به انجام کارهای خیر تشویق کند. برای نمونه تشویق کند تا مسجد، بیمارستان و… بسازند. نباید صفر تا صد کار را به مردم سپرد یا به حکومت بلکه باید مشارکت میان مردم و حکومت وجود داشته باشد. برای نمونه آقای عبدالعلی زاده مسئول مسکن و شهرسازی در زلزله بم می گفت «پس از زلزله مردم گرفتار افسردگی شده بودند چون همه چیز خود را از دست داده بودند. ما برای این که افسردگی مردم بیشتر نشود اعلام کردیم هر کس آجر دارد می خریم و این سبب شد مردم به آوار برداری مشغول شدند. با این کار هم مردم مشغول به کار شده و کسب درآمد کردند و هم آوار برداری صورت گرفت. همچنین به مردم نگفتیم که شما کنار بنشینید تا برایتان خانه بسازیم بلکه گفتیم با نظارت مهندسان خانه بسازید و پولش را ما می دهیم.»/422/ مفتاح