تکفیریها گروههایی هستند که در جهان امروز ما را متوجه خود کردهاند و ما از آن جهت متوجه آنها شدهایم که آنها را به گونهای دیگر یافتهایم. تکفیریها خود را موظف میدانند و در جهت وظیفهی خود هر کاری میکنند. این هر کاری، اشاره به عدم انتباهشان به مرسومات و مقبولات دارد. مثلاً برایشان جا و مکان بی اهمیت است؛ هم خودشان از همه جا هستند و کاری به زبان و نژاد و تابعیت ندارند، و هم در همه جا عمل میکنند و کاری به مرز و قلمرو ندارند. میگویند در شام فعالیت میکنیم و دیگر برایشان مهم نیست که امروز شامی وجود ندارد و به جایش کشورهای دیگری بوجود آمده است. این گروهها با وجود تمام کثرتی که دارند، گویا به یک شکل جهان ما را به چالش کشیدهاند و همه میدانند که تکفیریها چگونه عمل میکنند. اما این صورت واحد از چه حقیقتی برآمده است؟ یعنی چه چیزی گروهی را گروهی تکفیری میکند؟ توجه به این پرسش ما را به حقیقت این گروه نزدیک میکند به جای آنکه حقیقتش را در حجاب بعضی تاریخنگاریها پنهان کند. با این پرسش، ما از تحلیلهای اقتصادی و سیاست خارجی و امنیتی میگذریم و به سطحی از آشنایی با پدیدار تکفیری میرسیم که همهی آن تحلیلها در ذیل آن دوباره میآید. در اینجا ما معنای گروههای تکفیری را در شرایط امکان ظهورش میجوییم و به این شکل با یافتن حقیقت این گروهها، چیزی از زمانهی خود نیز میفهمیم و مهمتر از همه درک حقیقی از نسبت خود با آنها پیدا میکنیم. تلاش ما در این سلسله نشستها آن بود که این پرسش را در چهار صورت پیگیری کنیم:
1. معنای خشونت تکفیریها
نکته مهم در این بحث این است که ما از زاویهی خشونتی که تکفیریها بروز میدهند، درکی از آنها به دست آوریم. آیا این خشونت، خشونتی تهی، یعنی خشونت برای خشونت است، آنطور که در فیلم قاتلین بالفطره میبینیم؟ آیا این خشونت، خشونتی نازیستی است که آرنت آن را ابتذال بشر، به جهت نقصان در فکر کردن میداند؟ اینکه برای این گروه نمایش خشونت اهمیت دارد به چه معناست؟
خشونت تکفیریها چه نسبتی با نفی نظم امور در نگاهشان دارد؟ آیا میتوان نسبتی میان تکفیریها و همه آنهایی که با عالم کنونی سر جنگ دارند، یافت؟ آیا آنها همچون امکانی زنده در درون همه آنها که منتقدین نظم عالماند حضور ندارند؟
2. تکفیریها و جهان مدرن
تکفیریها چه جایی در جهان ما دارند؟ آیا گروهی بیرون مانده از عالم مدرناند که هنوز شهروند جامعهی جهانی نشدهاند و یا اتفاقاً در همین جهان، جا و مکانی مشخص دارند و از همین عالم معنای خود را اخذ میکنند؟
3. تکفیریها و تاریخ
اینکه تکفیریها ملیت ندارند و شناسنامهی خود را پاره میکنند به چه معناست؟ آنها چه درکی از گذشتهی تاریخی دارند که بازگشت به آن را طالبند؟ این گروه وضع کنونی جهان را چگونه میبینند و چه فهمی از آینده دارند؟ برای آنها زمان چه معنی میدهد؟
4. تکفیریها و اسلام
نسبت تکفیریها با اسلام چیست؟ چگونه ظهور تکفیریها در سنت اندیشه اسلامی ممکن شده است؟