به گزارش خبرنگار وسائل، شناخت و تدوین اندیشه و رفتار سیاسی علما و فقای شیعه، ضروری ترین فعالیت و حرکت برای شیعیان به خصوص دانش پژوهان است. از این رو علی خالقی، محمود شفیعی و سید محمدرضا موسویان در کتابی با عنوان «نظام سیاسی و دولت مطلوب در اندیشه سیاسی شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی» به ارائه آرا و نظرات سیاسی آنها و ترسیم جامعه سیاسی مطلوب و نظام سیاسی امامت پرداخته شده است و درصد ارائه خط مشی ها و راهبردها و رویکردهای سیاسی- شیعی است، از این رو در این پژوهش خلاصهای از اندیشه و دیدگاههای سیاسی و رفتار ایشان در مواجهه با خلفا و امرای زمان خویش است.
در ذیل به مهمترین نظرات سیاسی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی تقدیم می گردد.
شیخ مفید
شیخ مفید اندیشه سیاسی خود را بر محور امامت و ضرورت آن در همه اعصار استوار ساخته و چنین استدلال می کرد که در هر زمانی وجود یک امام معصوم برای اجرای احکام، اقامه حدود، حفظ شریعت، تأدیب و سیاسیت مردمان و تأمین مصالح دنیوی ایشان ضروری عقل و نقل است و چون شرط عصمت و افضلیت از شروط اساسی چنین امامی است، نمی توان او را از طریق انتخاب و یا بیعت معین ساخت بلکه تعیین آن تنها از طریق نص ممکن است.
سید مرتضی
سید مرتضی منصب قضا را از مختصات معصوم می داند و نه دیگران. اما نکته مهم اندیشه سیاسی او در این باب ظاهر می شود این است که سید اجرای حدود را در این دوره در صورت امکان واجب می داند. کسانی که اجرای حدود را به عهده می گیرند در واقع دستیار معصوم هستند - نه به بعنوان کسانی که واجب خودشان را انجام دهند- و از طرف او مأذون می باشند و تنها در ظاهر از حاکم ظالم حکم می گیرند.
شیخ طوسی
در اندیشه شیخ طوسی شاخصه مقبولیت سیاسی از ارکان و پایه های حکومت است؛ به گونه ای که شیخ علت ضعف و تباهی بسیاری از حکومت ها را در ناخشنودی مردم از حاکم خویش تلقی می کرد. لذا در اندیشه سیاسی وی وظیفه اساسی آنان فراهم آوردن زمینه بسط اقتدار رهبری در راستای اجرای آموزه های الهی بوده و امام و زعیم سیاسی جامعه، متقابلا موظف به تکریم و قدردانی از مردم شده است.
این کتاب از سوی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال 1386 منتشر شده است./ف