وسائل- علاوه بر روایات و نصوص عامی که دلالت بر اشتراط عدم ضرر در وجوب امر به معروف و نهی از منکر دارند می توان روایات و نصوص خاصی را یافت که مستقیماً به لزوم اشتراط عدم ضرر و مفسده برای وجوب امر به معورف و نهی ار منکر اشاره دارند که نامه امام رضا(ع) به مامون عباسی یکی ار مصادیق آن تلقی می شود

وسائل- علاوه بر ادله اختصاصی مورد بحث در جلسات پیشین برخی ادله عام همانند لاحرج، ترجیح لاضرر در ابواب دیگر، حکومت، قاعده یسر، شریعت سهله و سمحه نیز می تواند به عنوان دلایل اثبات اشتراط عدم ضرر مورد استفاده فقیه قرار گیرد.

وسائل- «لاضرر و لا ضرار»» یک جمله‌ی اسمیه‌ای است که معنایش «نهی» است؛ آیا شارع با این جمله‌اش می‌خواهد بگوید ما حکم ضرری یا موضوعی که منشأ ضرر بشود، جعل نکرده‌ایم بنابر این هر حکمی که منجر به ضرر شود حجیت ندارد یا اینکه می‌گوید ضرر نزنید و از ادله‌ی حرمت اضرار به نفس و دیگران است و مفادش تکلیف است، و ناظر به احکام نیست.

وسائل- در احکام اجتماعی باید «ضرر» را در کل «جامعه» دید، و از طرف دیگر امربه‌معروف از احکام اجتماعی است، نتیجه این می‌شود که امربه‌معروف در آن مواردی که به ضرر شخص آمر است، چون ضررش شخصی است ولی نفعش به کل جامعه برمی‌گردد، پس اصلاً ضرر ندارد تا قاعده‌ی «لاضرر» حکم به سقوط وجوبش کند.

وسائل- مسئله توبه ربطی به اشتراط امر به معروف و نهی از منکر نسبت به سایر واجبات و محرمات ندارد؛ بلکه اگر بگوییم توبه واجب است و کسی آن را ترک می کند، خود تکلیف مستقلی است. بنابراین این که در بعض عبارات اصرار را قصد بر انجام و عدم توبه معنا کرده اند صحیح نیست و توبه دخالتی در مسئله ندارد.

وسائل - اگر علم اجمالی داریم که در میان این گروه، بعضی مرتکب حرام یا تارک واجب هستند؛ مثلاً سرپرست اردو می‌داند که از بین این صد نفر، یک نفر این کار حرام را انجام می‌دهد، در اینجا چه باید کرد؟ آیا باید به تک‌تک بگوید؟ به همه بگوید؟ یا به یک عنوان جامعی که منطبق بر همه بشود بگوید؟

وسائل - روایت فضیل‌بن‌عیاض دلالت می‌کند بر این که نهی‌ازمنکر کسی که هنوز مرتکب نشده ولی عزم جدی دارد که مرتکب بشود هم واجب است؛ بنابراین اگرچه موضوع «رأی منکراً» بود، ولی چون معلَّل به علتی شده‌بود که آن علت در مواردی که «منکری ندیده ولی می‌داند می‌خواهد مرتکب بشود» هم شامل می‌شود. پس این روایات، به خاطر روایت معتبره‌ی فضیل‌بن‌عیاض که وجه جعل و تعلیلش را بیان فرموده، می‌فهمیم که این حکم، حکمی است که در غیر مورد معلَّل هم وجود دارد

وسائل - روایات وارده در باب «امر به‌ معروف»، موضوع را کسی قرارداده‌اند که منکری را انجام داده یا واجبی را ترک کرده، بنابراین ممکن است استفاده کنیم که موضوع، فاعل حرام و تارک واجب است و در مقام بحث که فرد هنوز اقدام به حرام نکرده و یا ترک اجب نکرده در مصادیق امر به معروف قرار نمی گیرد

وسائل - عقل می‌گوید: «کسی که می‌خواهد هتک مولا کند یا درصدد هتک مولاست، نباید تو در مقابلش ساکت بمانی.»؛ همانطور که انسان خودش نباید هتک مولا کند، همانطور هم نباید مقابل هتک دیگران ساکت بماند؛ مادامی که لم‌یمنع المولی، عقل می‌گوید که باید جلوی هتک دیگران را هم بگیری. و چون در این موارد قصدکرده این کار را انجام بدهد، بنابراین حکم عقل هم وجود دارد که باید جلویش را بگیریم.

وسائل - معنای عرفی «و انهوا عن المنکر» نسبت به ماسبق معنی ندارد، نسبت به ما لحق هم بعد الفعل معنی ندارد. پس معنای عرفی نهی‌ازمنکر، نهی از «منکری که قصد انجامش را دارد» است. به دلالت اقتضاء دلالت می‌کند بر این که اگر کسی گناهی انجام داد و می‌خواهد ادامه بدهد یا می‌خواهد احداث مجدد کند، واجب است او را نهی‌ازمنکرکنیم.