وسائل- سلطان جائری که می‌خواهد هدم دین کند و مستحلّ حرام‌های الهی است و با رفتار و تصمیماتش دین را از بین می‌برد، چنین سلطان جائری را اگر بتوانیم تغییربدهیم و ندهیم، در جهنم با او هم‌جایگاه خواهیم‌بود ولو به وجود ضرر فردی.

وسائل- بنابر فرمایش حضرت امیر (ع) افضل مراتب امر به‌ معروف، کلمه‌ی عدلی است نزد امام جائر که این نصّ است در موردی که اثر دارد و ضرر نمی‌بینی؛ یا بالمرّه دست از ظلمش یا ظلم را کاهش می‌دهد و دلالت بر وجوب در زمانی که احتمال خطر وجود دارد نمی توان استفاده کرد.

وسائل- روایات مثبت اشتراط «عدم ضرر» می‌گوید: هر گونه ضرری که باشد، چه یسیر و چه غیریسیر، وجوب ثابت نیست اما این روایت ضرر یسیر را خارج از شرط معرفی می کند پس معارضه ندارد بلکه تخصیص می‌زند و می توان گفت در مواردی که ضرر یسیر باشد، وجوب امربه‌معروف وجود دارد. و در مواردی که ضرر یسیر نباشد، امربه‌معروف واجب نیست.

وسائل- فقهای عظام از جمله مرحوم امام خمینی(ره) در تحریرالوسیله فرموده‌اند، «عدم ضرر» در مواردی شرط وجوب امربه‌معروف است که معروف از عزائم امور نباشد، و الا تزاحم می‌شود و بنابر اهمیت و اولویت معروف می توان حکم به وجوب حتی با وجود ضرر نمود.

وسائل- خشونت، در مواردی مقطوع است، در مواردی مظنون است، در مواردی خوف. بنابر برخی روایات وقتی که امربه‌معروف خشن باشد، خوف این هست که مضرتی به انسان برسد. پس حتی در فرض عدم احراز ضرر بلکه به مجرد خوف ضرر، امربه‌معروف واجب نیست.

وسائل- نقل شده این روایت، ناظر به قیام در مقابل سلطه‌های جائر است برای براندازی آنها و دادن حق به دست کسی که شرعاً از طرف شارع، منسوب به این امور است؛ این را حضرت می‌فرمایند که وقتی قدرت نیست و یاوری وجود ندارد و مردم از او فرمانبرداری نمی‌کنند، در این موارد وظیفه‌ای نداریم، فلذا این حدیث اصلاً ناظر به «امربه‌معروف» در معنای مصطلح نیست

وسائل- روایت از نظر سندی تمام است، اما اشکال ثابت این روایت این است که که ظاهرش دلالت بر صرف خوف جانی دارد اما مقتضای دلالت آن خوف مالی و عرضی را شامل نمی‌شود.

وسائل- با توجه به این که از مجرد درج نام یک راوی در قسم اول از کتاب رجال علامه یا کتاب رجال ابن‌داود نمی‌توانیم نتیجه بگیریم که این دو بزرگوار شهادت بر وثاقت‌شان داده‌اند، پس از این راه هم نمی‌توانیم وثاقت علی‌بن‌محمدبن‌قتیبه را اثبات کنیم.

وسائل- یکی از مستندات ما برای اثبات وثاقت جناب علی‌بن‌محمد بن قتیبه‌ی نیشابوری، همین اعتماد کشی بر ایشان است؛ اعتماد را به روایت و شهادت نجاشی فهمیده‌ایم، نه به درایت و حدس نجاشی هر چند برخی در آن اشکال وارد نموده باشند.

وسائل- بین مرحوم صدوق با امام‌رضا علیه‌السلام سه راوی فاصله است که دو نفر از آنها مجهول هستند. علی‌رغم مجهول‌بودن این دو راوی وارد طرق تصحیح سند این روایت می شویم که راه اول اسناد جزمی مرحوم صدوق است و راه دوم استفاضه به خاطر دو سند دیگر است و راه سوم بحث امروز ماست.