vasael.ir

کد خبر: ۸۷۸۶
تاریخ انتشار: ۰۷ تير ۱۳۹۷ - ۱۰:۵۵ - 28 June 2018

معرفی مقاله| نقش و جایگاه احزاب سیاسی در حکومت اسلامی

وسائل- نقش قدرت طلبی در کارکردهای حزب و نفی این تفکر در اندیشه اسلام ناب مهمترین ایراد وارده بر احزاب سیاسی در نظام های دموکراتیک است، لذا در دیدگاه اسلامی می بایست به جای تعریف احزاب بر اساس قاعده قدرت، تشکیلات را بر اساس مبنای کارآمد سازی نظام اسلامی تعریف نمود.

به گزارش وسائل، تاریخچه "حزب" به مفهوم جمعیتی در ایران قدمت طولانی دارد. سابقه حزب سیاسی با چارچوب مرسوم در ایران از حدود یک قرن تجاوز نمی کند و به دوره مشروطه یا کمی پیش تر از آن باز می گردد.

دوره های کوتاهی را که بستر مناسبی برای رشد احزاب فراهم آمد می توان در یک تقسیم کلی به چهار بخش تقسیم کرد:

۱. دوره مشروطیت تا استقرار حاکمیت رضاخان 1304-1285

2. سال های 1320 تا 1332 (از خلع رضاخان تا کودتای 28 مرداد 1332)

3. سال های 1339 تا 1342

4. دوره انقلاب

مهم‌ترین حزب در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی حزب جمهوری اسلامی بود. این حزب به خاطر حُسن شهرت مؤسسان آن، به شدت از سوی جامعه انقلابی ایران مورد استقبال قرار گرفت و شهید بهشتی نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی انتخاب گردید. این حزب در تاریخ  7 تیرماه سال 60 هدف بمگذاری قرار گرفت که منجر به شهادت شهید بهشتی و 72 تن از یاران امام و انقلاب شد. از آنجایی که مؤسسان حزب از تئوریسینهای انقلاب بودند و تأسیس حزب را در راستای تقویت نظام و تداوم بخش حرکت انقلابی مردم می دانستند، لازم است جایگاه حزب در نظام سیاسی اسلام و ابعاد فقهی آن مورد بررسی قرار گیرد. از همین رو مقاله «نقش و جایگاه احزاب سیاسی در حکومت اسلامی» تقدیم می شود.

چکیده

احزاب سیاسی به مثابه چرخ دنده های مردم سالاری در نظام های سیاسی معاصر به شمار می رود و نقش و کارکدهای فراوانی در فرآیند شکل گیری و چرخش قدرت ایفا می نماید. از همین رو بررسی و تحلیل جایگاه و نقش احزاب سیاسی در حکومت مبتنی بر آموزه های شریعت که وظیفه اصلی خویش را اجرای فرامین و دستورات الهی قرار داده است، امر ضروری به نظر می رسد. بر این اساس مقاله حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش بنیادین است که جایگاه و نقش احزاب در حکومت اسلامی چیست؟

با نگاهی به آموزه های شریعت اسلام می توان دریافت که مفهوم، جایگاه و نقش احزاب در اندیشه اسلامی با مفهوم، جایگاه و نقش حزب در اندیشه لیبرال دموکراسی متفاوت بوده و وظیفه اصلی احزاب در حکومت اسلامی به عنوان پدیده ای نوظهور، ایجاد ساختارهای تشکیلاتی به منظور اجرای شریعت اسلام است.

واژگان کلیدی: حزب سیاسی، نظام سیاسی لیبرال دموکراسی، حکومت اسلام، قدرت سیاسی.

مقدمه

امروزه احزاب سیاسی به واسطه کارکردهای فراوانی مانند ایجاد توسعه سیاسی، افزایش مشارکت های مردمی و تحقق ثبات و پایداری در نظام های سیاسی و ... که در جوامع مردم سالار از خود بر جای گذاشته اند به عنوان چرخ دنده های نظام دموکراسی شناخته می شوند. رشد و گسترش دامنه حزب به عنوان یکی از اجزای جدایی ناپذیر از ساختار سیاسی جوامع مدرن ریشه در سده های اخیر دارد و به عنوان مولود وقایعی مانند رنسانس و مدرینته محسوب می گردد.

بر این اساس مطالعه جایگاه و نقش احزاب سیاسی در حکومت های اسلامی که مبتنی بر آموزه های شریعت اسلام تشکیل می گردد، امری ضروری به نظ می سد. از همین رو پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش بنیادین است که جایگاه و نقش احزاب در حکومت اسلامی چیست؟ آیا احزاب سیاسی در نظام های اسلامی، همان کارکد، جایگاه و نقشی را دارند که احزاب سیاسی در جوامع غربی دارا می باشند و یا این که باید به دنبال تعریف کارکردهای متفاوتی مبتنی بر اوامر و دستورات الهی برای تشکیلات حزب در حکومت های اسلامی بود؟

در این راستا مقاله ای پیش رو ابتدا به برریب مفهوم حزب در ادبیات حقوقی و سیاسی معاصر می پردازد، سپس مبانی و کارکردهای تشکیل احزاب سیاسی در نظام های سیاسی مبتنی بر اندیشه دموکراسی را مطالعه می نماید، پس از آن رویکردهای موجود در میان فقهای مسلمان نسبت به احزاب غربی را بررسی می کند و در پایان نیز ویژگی احزاب در حکومت اسلامی را تحلیل می نماید.

این مقاله که توسط آیت الله کعبی و علی فتاحی زفرقندی به رشته تحریر درآمده است در مجله مطالعات حقوق بشر اسلامی پاییز و زمستان 94 در شماره 9 منتشر شده است که برای مشاهده اصل مقاله می توانید از اینجا دانلود کنید./209/ف

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹