به گزارش خبرنگار وسائل، اندیشمندان اجتماعی و فیلسوفان سیاسی از دیرباز به مقوله ثبات و قوام حیات اجتماعی اهتمام ویژه ای داشته و کوشش های درخور توجهی برای تئوری پردازی درباره عوامل کنترل کننده و به طورکلی، عناصر دخیل در مدیریت بهینه تعاملات سیاسی در درون اجتماعات مدنی از خود نشان داده اند.
قرار گرفتن افراد و گروه های مختلف با اندیشه ها و رفتارهای متفاوت در بستر سیاسی ـ اجتماعی و لزوم احترام به حقوق همدیگر و همزیستی مسالمت آمیز در جهت استفاده بهینه از ظرفیت ها و امکانات جامعه، در کنار ضرورت مدیریت تعاملات متقابل حکومت و شهروندان، فیلسوفان سیاسی اسلامی را واداشته است تا با اذعان به اهمیت عاری بودن فضای اجتماع مدنی از ستیز و نزاع مستمر، بنیان هایی نظری و راهبردهایی عملی را در جهت تحصیل، تثبیت و نهادینه سازی فضایلی چون مدارای سیاسی در متن روابط اجتماعی ارائه کنند و با تجزیه و تحلیل ماهیت تعاملات سیاسی و جایگاه راهبردی مدارای سیاسی در مسیر تحقق اهداف خرد و کلان نظام اجتماعی، راهبردهایی عملیاتی را در راه نهادینه سازی این عنصر حیاتی در تعاملات سیاسی و مبتنی بر اصول فلسفه سیاسی اسلامی به دست دهند.
از همین رو هادی شجایی؛ دانشجوی دکترای موسسه امام خمینی(ره) در مقاله ای با عنوان «مدارای سیاسی در چارچوب های کلان فلسفه سیاسی اسلامی» به بررسی جایگاه و نقش عنصر مدارای سیاسی در تعاملات میان دولت و شهروندان و نیز روابط میان گروه ها و دسته های سیاسی از دیدگاه فلسفه سیاسی اسلامی و همچنین تبیین راهبردهایی که حکمای سیاسی برای نهادینه سازی این فضیلت در متن اجتماع ارائه کرده اند، پرداخته است و می کوشد با تجزیه و تحلیل متون دسته اول فلسفه سیاسی اسلامی، چارچوبی کلان از اهمیت، نقش و جایگاه این فضیلت مهم اجتماعی در مدیریت کلان جامعه ارائه دهد.
چکیده:
متفکران اجتماعی در طول تاریخ همواره به دنبال کشف عناصری بوده اند که بتوانند کشمکش های موجود در جوامع انسانی را به حداقل رسانند و آن را به صورتی بهینه مدیریت کنند. فیلسوفان سیاسی اسلامی با اتکا به بررسی های موشکافانه خود درباره نفس انسانی، نهادینه شدن عناصر سعه صدر، تحمل و مدارا را در تعاملات اجتماعی، از عوامل اصلی کاهش و کنترل سطح برخورد و منازعه در میان گروه ها، اصناف و افراد اجتماع می دانند. این پژوهش در پاسخ به این پرسش که «از منظر فلسفه سیاسی اسلامی، عنصر مدارای سیاسی چگونه و بر اساس چه راهبردهایی می تواند تعاملات میان دولت و ملت و همچنین افراد، احزاب، گروه ها و سازمانی های رسمی و غیررسمی را به نحو بهینه مدیریت کند و از بروز برخوردهای خشن و قهرآمیز جلوگیری نماید؟» می کوشد با روش توصیفی - تحلیلی و با تجزیه و تحلیل دیدگاه های فیلسوفان سیاسی اسلامی، تصویری دقیق از جایگاه و نقش این عنصر در مهندسی سیاسی - اجتماعی ارائه کند.
هدف مقاله، اثبات این مسئله است که مدارای سیاسی در فلسفه سیاسی اسلامی، از عوامل اصلی تحقق مدینه فاضله و مدیریت بهینه سیاسی و اجتماعی بوده، همین امر فیلسوفان سیاسی اسلامی را واداشته است تا هم نخبگان و مدیران جامعه و هم توده های مردم را به در پیش گرفتن مسیر مدارا در روابط متقابل خود فراخوانند و به همین دلیل، راهبردهایی چون تقویت مبانی عقیدتی و اخلاقی، نهادینه سازی عقلانیت در روابط اجتماعی و... را برای تثبیت و تعمیق عناصر تحمل و مدارا در مناسبات و تعاملات اجتماعی ارائه کنند.
این مقاله در فصلنامه علوم سیاسی شماره 79 زمستان 96 به چاپ رسیده است.
علاقه مندان می توانند متن کامل مقاله را از اینجا دانلود مشاهده کنند./209/ف