vasael.ir

کد خبر: ۸۴۹۵
تاریخ انتشار: ۰۵ خرداد ۱۳۹۷ - ۱۶:۴۷ - 26 May 2018
استاد رفعتی نایینی / 33

فقه رسانه | رسانه امروز مخالفت با فرمایشات رهبری دارد

وسائل ـ حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی گفت: رسانه امروز مخالفت با فرمایشات رهبری دارد مانند اینکه برخی موسیقی ها را پخش می کنند که مخالف نظر رهبری است البته منظورمان فقط رسانه ملی نیست.

به گزارش خبرنگار  وسائل، حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی، در جلسه سی و سوم درس خارج فقه رسانه که در روز شنبه مورخه 18 فروردین سال 97 در موسسه فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار گردید، در ادامه بررسی پیام های حرام قسم سوم به حرمت حکم ثانویه در پیام رسانه پرداخت.

استاد سطوح عالی حوزه در ابتدای درس خارج فقه رسانه گفت: اصل خرید کالای خارجی، حرمت اولیه نداشت اما بر اساس وضعیت فعلی اقتصادی کشور، حکم حکومتی بگوید خرید کالاهایی که مشابه ایرانی دارد ممنوع است و نباید آن کالا را از خارج وارد کرد یا خریداری کرد. این مساله حکم اولیه نداشت ولی حکم حکومتی آن را حرام کرد که ممکن است آن را ثانویه بدانیم یا این گونه نباشد که نظر حضرت امام (ره) همین است که آن را ثانویه نمی داند اما مشهور فقها آن را حکم ثانویه می دانند و ما نیز طبق نظر مشهور فقها مطرح کردیم و آن را وابسته به قسم می دانیم که اگر چیزی فی نفسه حرام نباشد و طبق حکم حکومتی تحریم شود جزء محرمات است.

ایشان در ادامه اظهار داشت: نشان دادن شهر و هتل زیبا هیچ اشکالی ندارد و حرام نیست ولی پیامد آن از محرمات قسم دوم یا قسم سوم است زیرا ارز از مملکت خارج می شود و به اقتصاد ملی لطمه وارد می کند که این پیامد آن برنامه در جامعه است و اگر رفتن برای فساد را ترویج کند که غالبا چنین است حرمت اولیه دارد و اگر برای فساد نیز نباشد و برای رفتن به مسافرت تفریحی و لهو حلال باشد از باب حکم ثانوی و به علت خرج ارز حرام است و دشمن به این نتیجه رسیده که باید از طریق اقتصادی ما را فلج کند.

استاد رفعتی نائینی در پایان ابراز داشت: امروزه طبق فرمایش حضرت آقا حکومت ما اسلامی نیست زیرا اگر چنین بود حکومت موظف بود که دستورات اسلام را اجرا کند بلکه جمهوری اسلامی و نظام اسلامی است. مرحله بعدی آن نیز جامعه اسلامی است که هنوز تشکیل نشده است و مرحله بعد آن رسیدن به تمدن اسلامی است.

 

خلاصه درس گذشته

اگر پیام ما واجب است ولی انتشار آن پیامد منفی داشته باشد و به هنجارهای اجتماعی آسیب می رساند، رسانه ای شدن این پیام واجب است و لازم است فعل واجب را انجام دهیم مگر اینکه آثار منفی بیش از آثار مثبت باشد. حکم سلمان رشدی توسط حضرت امام صادر شد که مرتد و مهدور الدم است و هر کس بتواند باید حکم را اجرا کند. این فتوا را پیکی از جماران حرکت داد که به صدا و سیما ببرد اما عده ای با ایشان صحبت می کنند که انتشار آن پیام منفی زیادی دارد و مجامع بین المللی علیه آن موضع خواهند گرفت و ایران متهم به نقض حقوق بشر و دخالت در کشورهای دیگر می شود اما ایشان مصلحت اقوا را در رسانه ای کردن حکم دانستند. این حکم امام تمام جهان را بهت زده کرد که اسلام چه دینی است که این شخص بر علیه آن دروغ نوشته است و خود این کار اسلام را در جهان بیشتر جلوه داد و گرایش به اسلام بیشتر شد که نمونه آن در خود انگلستان بود. شیعه به عنوان مدافع قرآن و پیامبر مطرح شد در صورتی که تبلیغ می کردند شیعه رافضی است و قرآن را قبول ندارد.

این موارد تحقیق میدانی شده است که آثار آن زیاد است. این مساله سبب بازدارندگی علیه السلام شد که تا 20 سال کسی جرأت چنین کاری نداشت. حتی کسانی که بعداً توهین کردند مسلمان نبودند که ارتداد ایجاد شود بلکه غیر مسلمان بودند نظیر شخصی که قرآن را به آتش کشید. در مورد حکم قصاص نیز برخی نظیر جبهه ملی ابتدای انقلاب در مقابل نظر امام ایستادند ولی ایشان این حکم الهی را با تمام توان پیاده کردند و مخالفان اعتقادی این حکم را مرتد دانستند و از سایر فقها نیز خواستند که در این مورد فتوا صادر کنند. قرآن کریم از پیامبر می خواهد که احکام الهی و دستورات حق را بیان کند ولو اینکه برخی کفر بورزند و امتناع کنند که امروزه مساله حجاب اجباری از همین قبیل است و برخی برای دهن کجی با آموزه های اسلام درصدد تخریب حکم حجاب در شبکه های مجازی و رسانه های غربی هستند ولی دستور الهی باید صادر شود و مقام معظم رهبری به صراحت این مساله را رسانه ای کردند.  

تقریر کامل درس

بررسی حکم ثانویه در قسم سوم پیام رسانه

بحث در مورد مصادیق قسم سوم پیام رسانه بود. قسم سوم آن بود که پیام فی نفسه حرام نیست و اضلال و افساد نیست و از اقسام دیگر محرمات که مقارن با فعل حرام نیز نیست ولی بازتاب منفی که محرم هست نتیجه آن پیام خواهد بود که به اصطلاح اصحاب رسانه، بازتاب آن حرام خواهد بود.

فرع دیگری در این رابطه مطرح کنیم که ممکن است آن را به قسم سوم ملحق کنیم که ممکن است پیامد حرام جزء محرمات اولی نباشد ولی جزء محرمات ثانویه یا حکم حکومتی باشد که آن نیز پیامد منفی و حرام است.

به دلیل اینکه مقام معظم رهبری شعار سال را «برخورداری و حمایت از کالای ایرانی» مطرح فرمودند، به ذهنم خطور کرد که این فرع را متذکر شوم و ملحق کنم.

اگر پیام غیر مستقیم رسانه ای، ترویج کالاهای خارجی باشد، شامل این مورد می شود.

حمایت از کالای ایرانی

اصل خرید کالای خارجی، حرمت اولیه نداشت اما بر اساس وضعیت فعلی اقتصادی کشور، حکم حکومتی بگوید خرید کالاهایی که مشابه ایرانی دارد ممنوع است و نباید آن کالا را از خارج وارد کرد یا خریداری کرد. این مساله حکم اولیه نداشت ولی حکم حکومتی آن را حرام کرد که ممکن است آن را ثانویه بدانیم یا این گونه نباشد که نظر حضرت امام (ره) همین است که آن را ثانویه نمی داند اما مشهور فقها آن را حکم ثانویه می دانند و ما نیز طبق نظر مشهور فقها مطرح کردیم و آن را وابسته به قسم می دانیم که اگر چیزی فی نفسه حرام نباشد و طبق حکم حکومتی تحریم شود جزء محرمات است.

اگر بازتاب پیام رسانه در جامعه این باشد که از این کالایی که توسط حکومت اسلامی تحریم شده است، ترویج و تبلیغ شود جزء قسم سوم است که پیام غیر مستقیم رسانه منجر به حرام شود.

سوال: آیا لازم است که این پیام را خود ولی فقیه بیان دارد؟

پاسخ: این بحث را درگذشته نیز مطرح کرده ایم. برخی فقها نظیر آیت الله صافی می گویند حکم حکومتی همان قوانینی است که ولی صادر می کند نه اینکه مجلس تصویب کند.

اگر رهبری حکمی را صادر نکرد مانند همین مساله که استفتا کرده اند که آیا منظور تحریم است که حرمت صادر نشده است و اگر چنین حکمی بخواهد صادر شود باید مصالح را در همه جوانب مشاهده کرد.

اگر احساس شود که جامعه بدین حکم گوش فرا نمی دهد ابهت حکم شکسته خواهد شد پس باید ابهت حکم حفظ شود. مصلحتی است که رسما تحریم نشده است.

برخی از این فیلم هایی که در ایام عید از رسانه ملی پخش شد همین پیامد و بازتاب را در مصرف کالاهای خارجی داشت.

رسانه امروز مخالفت با فرمایشات رهبری دارد مانند اینکه برخی موسیقی ها را پخش می کنند که مخالف نظر رهبری است البته منظورمان فقط رسانه ملی نیست.

رسانه ملی باید رعایت مسائل دیگری را نیز داشته باشد زیرا توقع بیشتری از آن داریم ولو اینکه رهبری توصیه کرده باشند باید بدان عمل کند و نیازی به حکم حکومتی نیست.

اگر به طور کلی حکم حکومتی صادر شد و حاکم چیزی را تحریم کرد به حکم ثانوی حرام است و اگر بازتاب آن در جامعه همین فعل حرام باشد جزء قسم سوم است که مصداق آن تحریم کالاهای خارجی است.

متاسفانه از مواردی که انتظار آن از رسانه ملی نمی رفت و شاید اگر رسانه های دیگر این کار را انجام داده بودند این مقدار قبح نداشت، سریال پایتخت 5 بود. این برنامه که با همکاری سازمان اوج ساخته شده بود به صورت غیر مستقیم رفتن  و گردش در ترکیه را به مخاطب القا می کرد که جاذبه های گردشگری و هتل های مجلل ترکیه را به نمایش گذاشته بود.

حتی افرادی که پول لازم را برای رفتن به مشهد و غیره ندارند به این مساله ترغیب می شوند در صورتی که ویزا نیز نیازی ندارد.

حتی هزینه سفر به ترکیه بسیار کمتر از رفتن به عتبات است.

نشان دادن شهر و هتل زیبا هیچ اشکالی ندارد و حرام نیست ولی پیامد آن از محرمات قسم دوم یا قسم سوم است زیرا ارز از مملکت خارج می شود و به اقتصاد ملی لطمه وارد می کند که این پیامد آن برنامه در جامعه است. در ایام نوروز مردم برای رفتن به ترکیه، صف کشیده بودند که تصاویر آن را مشاهده کردم.

صرف رفتن به ترکیه نیاز به هزینه بالایی دارد و نرخ دلار را افزایش خواهد داد و به ضرر جریان اقتصادی کشور خودمان می باشد که در قسم دوم پیام رسانه نیز اشاره کردیم.

امروزه به علت تحریم ما نمی توانیم ارز وارد کشور کنیم و اگر کالایی را می فروشیم در مقابل آن جنس می دهند و پول به دست ما نمی دهند و این مساله در مورد نفت نیز بدین صورت است.

این گونه سفرها به علت ضربه زدن به اقتصاد کشور و خروج ارز، به حکم ثانوی حرام است.

بحث ما در مورد  وظیفه حکومت نیست ولی از سازمان اوج این انتظار نمی رفت. بحث امروز ما در مورد پیامها و بازتابی است که سریال پایتخت 5 برای مردم داشت و به راحتی برای ترکیه این چنین تبلیغاتی صورت گرفت.

کشور ترکیه و ایران به توافق رسیده اند که پروازهای زیادی داشته باشند تا قیمت بلیط افزایش نیز نیابد ولی با عراق چنین توافقی صورت نگرفته است و گاهی قیمت بلیط نجف بسیار افزایش می یابد.

بحث امروز ما عام است و هم به عنوان فرد و هم به صورت حکومتی باید آن را مورد بررسی قرار داد.

بخشی از فقه رسانه مربوط به حکومت و بخشی مربوط به مردم است.

امروزه طبق فرمایش حضرت آقا حکومت ما اسلامی نیست زیرا اگر چنین بود حکومت موظف بود که دستورات اسلام را اجرا کند بلکه جمهوری اسلامی و نظام اسلامی است. مرحله بعدی آن نیز جامعه اسلامی است که هنوز تشکیل نشده است و مرحله بعد آن رسیدن به تمدن اسلامی است.

دست هایی در کار است که رفتن به ترکیه و کشورهای دیگری نظیر تایلند را ترویج کنند.

حکومت باید این مساله را از باب حکم ثانوی تحریم کند ولی چه بسا بتوان گفت که از باب حکم اولی نیز همین مساله حرام است زیرا دلیل رفتن افراد به آنتالیا و تایلند مشخص است و برای فساد می روند که به حکم اولیه نیز حرام است و برنامه رسانه ما ناهنجاری شرعی را ترویج می کند.

شما بررسی میدانی کنید تا متوجه شوید برای چه به این مناطق می روند؟!

ولی که ولایت شرعی دارد مجوز صدور حکم حکومتی دارد و هر کسی این اختیار را ندارد. امروزه توصیه صورت می گیرد زیرا برخی نیز رعایت نمی کنند و به حکم حکومتی وهن می شود. مرحوم امام (ره) به همین جهت قائل بودند که حکم حکومتی همان حکم اولیه است.

برنامه هایی نظیر پایتخت 5 همین گردشگری در ترکیه را ترویج می کنند که این حرام اولیه یا ثانویه را در بردارد که شما شاهد آن بودید.

اگر رفتن برای فساد را ترویج کند که غالبا چنین است و اگر برای فساد نیز نباشد و برای رفتن به مسافرت تفریحی و لهو حلال باشد از باب حکم ثانوی و به علت خرج ارز حرام است و دشمن به این نتیجه رسیده که باید از طریق اقتصادی ما را فلج کند.

چند صد هزار نفر به ترکیه و خارج از کشور رفتند که اگر کار حرامی نیز مرتکب نشده باشند ارز فراوانی از مملکت ما خارج کرده اند که به اقتصاد ضربه زده اند که باید به سازمان اوج و صدا و سیما دست مریزاد گفت.

اگر در این برنامه چنین قصدی نیز نداشته اند باز کار حرامی مرتکب شده اند زیرا در مورد حرام نیازی به قصد نیست. اگر چنین سخنی بگویند مشخص می شود که رسانه را نمی شناسند و این تصاویری که نشان دادند نمایش بهشت بود که پیام رسانه متوجه نمی شوند.

اگر جذب مخاطب دلیل مشروعیت باشد یقین داشته باشید که فیلمهای حرام علنی، مخاطبین بیشتری خواهند داشت.

موفق ترین سریال در سالهای اخیر همین بوده است ولی در این دوره دو پیام حرام غیر مستقیم را در برداشت.

اگر شخصی تحقیق کند و متوجه شود که پول زیادی از صنایع گردشگری ترکیه برای این فیلم گرفته باشند، بعید از نظر نیست.

این پیامد بازتاب منفی زیادی برای گردشگری کشور خودمان خواهد داشت که مردم متوجه آن نیستند. حدود هشتاد درصد برای فعل حرام به کشور ترکیه می روند و بیست درصد دیگری نیز سبب خروج ارز از کشور می شوند.

جمع بندی

اگر پیام رسانه به صورت غیر مستقیم و پیامد آن ترویج حرام اولیه یا ثانویه باشد از قسم سوم محرمات پیام رسانه است که دو مصداق را از سریال پایتحت 5 برای شما بیان کردیم./926/ص

تقریر: محسن جوادی صدر

 

 

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹