vasael.ir

کد خبر: ۵۷۵۸
تاریخ انتشار: ۳۱ تير ۱۳۹۶ - ۱۴:۵۰ - 22 July 2017
آیت‌الله موسوی‌جزائری در جلسات 41 و 42 درس خارج بانکداری اسلامی:

بررسی عوامل بی نیازی روایات قرعه از دقت سندی

پایگاه اطلاع رسانی وسائل _ آیت‌الله موسوی‌جزائری در جلسات چهل و یکم و چهل و دوم درس خارج بانکداری اسلامی به بررسی روایات قابل استفاده به عنوان مستند قاعده قرعه پرداخت.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وسائل، آیت‌الله سید‌محمد‌علی موسوی‌جزائری در جلسات جلسات چهل و یکم و چهل و دوم درس خارج بانکداری اسلامی که در تاریخ  25 و 26  دی ماه 95 در حوزه علمیه اهواز برگزار شد روایات قابل استفاده به عنوان مستند قاعده قرعه بررسی قرار داد .
استاد درس خارج حوزه علمیه اهواز در ابتدا آیه 141 سوره صافات را مستند قرآنی قاعده قرعه دانست و پس از بیان روایاتی که در ذیل این آیه آمده اند "فساهم" را روش مورد قبول پیامبر دانست.
آیت‌الله جزائری در ادامه روایات قابل استفاده به عنوان مستند روایی قاعده قرعه را از کتاب قواعد الفقهیه آیت لله سبحانی نقل و تبیین دلالی نمود.
وی در پایان افزود: بنا داشتیم که اسناد را نیز بررسی کنیم اما چون روایات زیاد است وموجب استفاضه است و باتوجه به قطعیت حکم بین الاصحاب که معلوم است عمل کرده اند وبا توجه به ورود آیات شریفه ، نیازی به ملاحظه سند نمی باشد.

 



تقریر این دروس در ادامه می آید:
وَ إِنَّ یُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ فَسَاهَمَ فَکَانَ مِنَ الْمُدْحَضِینَ فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَ هُوَ مُلِیمٌ فَلَوْ لاَ أَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ
حضرت یونس به گفته بعضی روایات 40 سال مکث در قومش داشت و به بیان شرع و توحید پرداخت وکان قومه من مشرکین فقط دو نفر ایمان آوردند یکی عالم بود یکی عابد وبقیه به همان شکل باقی ماندند. حضرت یونس بر آن شد که نفرین کند بعضی میگویند این کار براساس نظر عابد بود تا اینکه مصمم شد وانها را نفرین کرد وخداوند وعده عذاب داد وزمان معین کرد .حضرت یونس منتظر بود تا نشانه های عذاب آمد وحرکت کرد و رفت عابد هم با او رفت .امّا عالم ماند مردم وقتی دیدند که وضع خوب نیست رجوع کردند به عالم و ملتجی شدند به او عالم هم هدایتشان کرد که توبه کنند وایمان بیاورند و برای توبه هم دستور فرمود همه به صحرا بروند و زنها از فرزندانشان جدا شوند وحتی حیوانات را نیز از فرزندانشان جدا کردند گفت همه تضرع وزاری کنند تا خداوند متعال تفضل بفرماید
فَلَوْ لاَ کَانَتْ قَرْیَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِیمَانُهَا إِلاَّ قَوْمَ یُونُسَ لَمَّا آمَنُوا کَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ مَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِینٍ ﴿98﴾  
اما حضرت یونس آمد واز عابد جدا شد تا رسید به ساحل دریا. کشتی از جمعیت پر بود حرکت کرد آب وهوا خراب شد دیدند کشتی سنگین است وباید سبک شود قرعه زدند که چه کسی برود بیرون ازکشتی سه بار هم تکرار کردند فساهم یعنی قرعه زدند تیر چوبی درازی بود که سرش آهن بود وقتی قرعه می زدند روی آن می نوشتند تا سه بار نام حضرت یونس بیرون آمد دراین اثنی نهنگی پیدا شد ودهانش را به نشانه گرسنگی باز کرده بود وحضرت را وقتی از عرشه کشتی پایین انداختند وارد دهان نهنگ شد وبلعیدش وخداوند ملهم کرد حوب را که فشار به یونس نیاورد وآرام ببلعد "فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَ هُوَ مُلِیمٌ " ملیم ازباب افعال یعنی استحقاق ملامت را داشته است فَلَوْ لاَ أَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ حضرت در فکر رفت ومتوجه شد ترک اولی از او سرزده در رابطه با قومش که رها کرده ونفرین کرده است این کار خوبی نبوده است وذکر یونسیه را فرمود وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِین بزرگان میگویند این ذکر را که می گویید ظلماتی که درش هستید را به خاطر بیاورید.این حوت پایین رفت وبالای آب آمد وحضرت را قی کرد وحضرت بیرون آمد. فساهم روشی بوده که مورد قبول پیامبر بوده است.
اما روایات :
ازکتاب القواعدالفقهیه آقای سبحانی:
روایت صدوق دواشکال دارد اولا اینکه مرسله است وضعف سند دارد وثانیا متضمن این است که حضرت عبدالمطلب نذر کرده که بچه را بکشد که این با اصول مذهب سازگار نمی باشد ولی اینکه بعداز تولد پشیمان شد ومخیر شد بین عبدالله و شتر یه که مقدار نذر آدم کشی ازعبدالمطلب بعید است.
بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ سَیَابَةَ وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ قَالَ أَوَّلُ مَمْلُوکٍ أَمْلِکُهُ فَهُوَ حُرٌّ فَوَرِثَ ثَلَاثَةً- قَالَ یُقْرَعُ بَیْنَهُمْ فَمَنْ أَصَابَهُ الْقُرْعَةُ أُعْتِقَ- قَالَ وَ الْقُرْعَةُ سُنَّةٌ.
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً ع إِلَى الْیَمَنِ- فَقَالَ لَهُ حِینَ قَدِمَ حَدِّثْنِی بِأَعْجَبِ مَا وَرَدَ عَلَیْکَ- فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَتَانِی قَوْمٌ قَدْ تَبَایَعُوا جَارِیَةً- فَوَطِئَهَا جَمِیعُهُمْ فِی طُهْرٍ وَاحِدٍ- فَوَلَدَتْ غُلَاماً فَاحْتَجُّوا فِیهِ کُلُّهُمْ یَدَّعِیهِ- فَأَسْهَمْتُ بَیْنَهُمْ فَجَعَلْتُهُ لِلَّذِی خَرَجَ سَهْمُهُ- وَ ضَمَّنْتُهُ نَصِیبَهُمْ- فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَیْسَ مِنْ قَوْمٍ تَنَازَعُوا- ثُمَّ فَوَّضُوا أَمْرَهُمْ إِلَى اللَّهِ إِلَّا خَرَجَ سَهْمُ الْمُحِقِّ.
این روایت هم درمورد قضاوت حضرت امیر است در آن با استفاده از قرعه حکم صادر کرده است.
قبلا بنا داشتیم که اسناد را نیز بررسی کنیم اما چون روایات زیاد است وموجب استفاضه است وباتوجه به قطعیت حکم بین الاصحاب که معلوم است عمل کرده اند وبا توجه به ورود آیات شریفه که دو آیه را بررسی کردیم از این جهت نیاز به ملاحظه سند نمی باشد.
روی مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُأَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ شَیْ‌ءٍ- فَقَالَ لِی کُلُّ مَجْهُولٍ فَفِیهِ الْقُرْعَةُ- قُلْتُ لَهُ إِنَّ الْقُرْعَةَ تُخْطِئُ وَ تُصِیبُ- قَالَ کُلُّ مَا حَکَمَ اللَّهُ بِهِ فَلَیْسَ بِمُخْطِئٍ.
دو معنا دراینجا مطرح است یکی اینکه یعنی همیشه مطابق واقع است ومعجزه است ودیگر اینکه چون خداوند حکم کرده این مطابق واقع است بنابر حکم ظاهری اینکه به وظیفه ات عمل کردی دیگر مطابق حکم ظاهری وبه وظیفه عمل کرده است مانند اصلة الطهارة که معامله طاهر می کنیم شاید واقعا هم نجس باشد اشکال ندارد
روایت دیگر مرسله صدوق است اوخودش به یقین رسیده است واز امام مسقیما نقل می کند این روایات زیاد بوده و معتبر پس اسناد داده است ومستقیما قال الصادق گفته است
روی الصدوق قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع مَا تَنَازَعَ  قَوْمٌ فَفَوَّضُوا أَمْرَهُمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِلَّا خَرَجَ سَهْمُ الْمُحِق خرج سهم المحق ظهور بیشتری دارد یعنی به حالت معجزه آساو آنچه حق است بوسیله قرعه محقق میشود.
عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مَسْأَلَةٍ- فَقَالَ هَذِهِ تُخْرَجُ فِی الْقُرْعَةِ- ثُمَّ قَالَ فَأَیُّ قَضِیَّةٍ أَعْدَلُ مِنَ الْقُرْعَةِ- إِذَا فَوَّضُوا أَمْرَهُمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- أَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ فَساهَمَ فَکانَ مِنَ الْمُدْحَضِینَ       امام استدلال به آیه کرده است یعنی قرآن با لسان تائید فرموده است.
روی الشیخ فی النهایه لما روی عن أبی الحسن موسى، علیه السّلام، و عن غیره من آبائه و أبنائه من قولهم: «کلّ مجهول ففیه القرعة». قلت له: «إنّ القرعة تخطأ و تصیب!» فقال: «کلّ ما حکم اللّه به، فلیس بمخطإ»
این مضمونی که شیخ به صورت اجمال گفت عین آن در قبل بیان شد همان روایت محمد بن حکیم است .نکته ای که دراینجا باید توجه کنیم اشتباه شیخ است در مورد اینکه فقلت له آورده است  درحالی که شیخ دارد نقل قول میکند باید بگوید قیل له
الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثِ یُونُسَ ع قَالَ- فَسَاهَمَهُمْ فَوَقَعَتِ السِّهَامُ عَلَیْهِ فَجَرَتِ السُّنَّةُ- أَنَّ السِّهَامَ إِذَا کَانَتْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَنَّهَا لَا تُخْطِئُ- فَأَلْقَى نَفْسَهُ فَالْتَقَمَهُ الْحُوت
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: ذُکِرَ أَنَّ ابْنَ أَبِی لَیْلَى وَ ابْنَ شُبْرُمَةَدَخَلَا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ- فَأَتَیَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ع فَقَالَ لَهُمَا- بِمَا تَقْضِیَانِ فَقَالا بِکِتَابِ اللَّهِ وَ السُّنَّةِ- قَالَ فَمَا لَمْ تَجِدَاهُ فِی الْکِتَابِ وَ السُّنَّةِ- قَالا نَجْتَهِدُ رَأْیَنَا- قَالَ رَأْیُکُمَا أَنْتُمَا «1»- فَمَا تَقُولَانِ فِی امْرَأَةٍ وَ جَارِیَتِهَا- کَانَتَا تُرْضِعَانِ صَبِیَّیْنِ فِی بَیْتٍ- فَسَقَطَ عَلَیْهِمَا فَمَاتَتَا وَ سَلِمَ الصَّبِیَّانِ- قَالا الْقَافَةَ قَالَ الْقَافَةُ یَتَجَهَّمُ مِنْهُ لَهُمَا- قَالا فَأَخْبِرْنَا قَالَ لَا- قَالَ ابْنُ دَاوُدَ مَوْلًى لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ- قَدْ بَلَغَنِی أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ- مَا مِنْ قَوْمٍ فَوَّضُوا أَمْرَهُمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ أَلْقَوْا سِهَامَهُمْ إِلَّا خَرَجَ السَّهْمُ الْأَصْوَبُ فَسَکَت
ابن لیلی وابن شمبرمة هردو قاضی بودند واز معاریف بودند ونیز نکته دیگر در روایت القافه است یعنی قیافه شناسان
إِسْحَاقَ الْعَرْزَمِیِّ  قَالَ: سُئِلَ وَ أَنَا عِنْدَهُ یَعْنِی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنْ مَوْلُودٍ وُلِدَ وَ لَیْسَ بِذَکَرٍ وَ لَا أُنْثَى- وَ لَیْسَ لَهُ إِلَّا دُبُرٌ کَیْفَ یُوَرَّثُ- قَالَ یَجْلِسُ الْإِمَامُ ع وَ یَجْلِسُ مَعَهُ نَاسٌ- فَیَدْعُو اللَّهَ وَ یُجِیلُ السِّهَامَ عَلَى أَیِّ مِیرَاثٍ یُوَرِّثُهُ - مِیرَاثِ الذَّکَرِ أَوْ مِیرَاثِ الْأُنْثَى- فَأَیُّ ذَلِکَ خَرَجَ وَرَّثَهُ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ- وَ أَیُّ قَضِیَّةٍ أَعْدَلُ مِنْ قَضِیَّةٍ یُجَالُ عَلَیْهَا بِالسِّهَامِ- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ فَساهَمَ فَکانَ مِنَ الْمُدْحَضِینَ

مقرر:محمدتقی سیفائی
323/905/ع

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹