حجت الاسلام سعید بهمنی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفتوگو با حبرنگار پایگاه اطلاعرسانی وسائل با بیان این که منابع اصلی فقه حکومتی آیات قرآن و سنت پیامبر اکرم (ص) است، گفت: در صدر اسلام و قرون گذشته و همچنین در حال حاضر مبانی فقهی از کتاب و سنت استخراج شده است، بنابراین با نزول قرآن مبانی فقه حکومتی شکل گرفته است.
حجت الاسلام بهمنی با بیان این که فقه شامل احکام عملی و حوزههای معرفتی میشود، گفت: بخشی ملزومات فقه، احکام عملی بشر و مفاد «یجوز و لایجوز» است و بخشی دیگر جنبههای معرفتی و مبانی حکومت را بیان میکند.
فقه حکومتی شامل فقه احکام و فقه معرفتی میشود
وی با بیان این که فقه حکومتی شامل فقه احکام و فقه معرفتی میشود، ابراز کرد: هرچند در صدر اسلام حکومت اسلامی در مدینه شکل گرفت اما قبل از شکلگیری حکومت زیرساختهای معرفتی و مبانی حکومت در مکه تدوین شد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: در صدر اسلام، حکومت اسلامی در مدینه شکل گرفت و پیامبر اکرم (ص) بعد از شکلگیری حکومت مبانی فقه را اجرایی کرد، اما اجتهاد و علم رسول خدا (ص) معمولی نبوده بلکه ایشان علم الهی داشتهاند و اما قبل از شکلگیری حکومت و زمانی که ایشان در مکه بودند، مسلمانان از دستورهای ایشان تخطی نمیکردند و هرچند حکومت و قلمرویی نداشتهاند.
وی با بیان این که هر آیهای از قرآن کریم که به اطاعت خدا و پیامبران اشاره کرده، دلالت بر مبانی حکومتی دارند، افزود: آیاتی که شأن ولایت پیامبر اکرم (ص) را در طول و عطف به ولایت خدا دانسته همانند «اطیعو الله و اطعیو الرسول و واولی الامر منکم» به مبانی فقه حکومتی اشاره دارد.
عالمان دینی برای ترویج مذهب شیعی با دستگاه حکومت همکاری میکردند
حجت الاسلام بهمنی به بیان این که عالمان دینی برای ترویج مذهب شیعی با دستگاه حکومت همکاری میکردند، اظهار کرد: گروههای مختلفی از فقهیان و علمایی همچون علامه محقق داماد و شیخ بهایی و علامه مجلسی در زمان صفوی با حکومت صفوی همکاری میکردند، زیرا این عالمان حکومت صفوی را زمینهای برای گسترش و ترویج مکتب شیعه میدانستند.
هدف اصلی در فقه حکومتی بررسی صلاحیت هر فرد برای دستیابی به حکومت است
حجت الاسلام بهمنی با بیان این که هدف اصلی در فقه حکومتی بررسی صفات و صلاحیت هر فرد برای دستیابی به حکومت است، گفت: حدیث مفصلی از امام صادق(ع) در این زمینه است: «و اما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه حافظا لدینه مخالفا علی هواه مطیعا لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه»؛ اما هر یک از فقهای که خوددار و حافظ دین خود و مخالف هوای نفس و مطیع فرمان مولای خود باشد عوام حق دارند از او تقلید کنند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که حاکم اسلامی باید رسیدگی به مردم را در صدر امور قرار دهد، ابراز کرد: اگر به دنبال فقه حکومتی و روشهای آکادمیک هستیم، مناسب است که فقه و فهم شارع از مبانی حکومتی را خالصانه بیاموزیم و در عرصههای اجتماعی به کار گیریم./125/ 302/ قا