vasael.ir

به گزارش سرویس سیاست پایگاه اطلاع رسانی وسائل؛ نگرش به مسائل و مباحث سیاسی از منظر فقه، از جمله رویکردهای مطالعاتی در این حوزه است که تحت عنوان «فقه سیاسی» از آن یاد می شود. علیرغم اینکه این حوزه مطالعاتی، پس از انقلاب اسلامی ایران و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، از اهمیت خاصی برخوردار گشت، اما متأسفانه در محافل علمی، دانشگاهی و حتی حوزوی، به این مباحث، ‌آن‌چنان که باید، توجه نمی‌شود. البته در سالیان اخیر این وضعیت تقریبا متحول گشته است و مراکز علمی حوزوی و دانشگاهی با توجه به اهیمت و ضرورت «فقه سیاسی» به عنوان حوزه‌ای که تدبیر امور جامعه اسلامی را عهده‌دار و به دنبال تنظیم روابط جامعه اسلامی در حوزه داخلی و خارجی می‌باشد، به این بحث وارد شده‌اند. این امر از طریق تأسیس دانشکده‌، مراکز فقهی، گروه های علمی و... بوده است. با توجه به اهمیت آشنایی و شناخت با این مراکز و گروه‌ها، تصمیم داریم در سرویس سیاست پایگاه اطلاع‌رسانی فقه حکومتی وسائل؛ به معرفی و ارائه گزارش گروه‌ها و مراکز فعال در زمینه فقه سیاسی و حکومتی بپردازیم؛ چه آنها که مستقل هستند و چه آنها که ذیل مجموعه وسیع‌تری قرار دارند. در همین راستا، اولین گروهی که قصد معرفی و ارائه گزارش از آن را داریم که عهده‌دار مباحث فقه سیاسی نیز می‌باشد؛ "گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامیِ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی" می‌باشد.

بر اساس این گزارش، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم، نهادی علمی و غیر انتقادی است که برای تحقق اهداف تحقیقاتی زیر در سال 1373 تأسیس شده است.

هداف و رویکردهای این پژوهشگاه علمی عبارتند از

1. نقادی و بازپیرایی ذخایر فکری و علمی اسلامی در حوزه حکمت و معرفت دینی و الهیات؛
2. تنسیق و ساماندهی مناسب معارف فکری و دینی با لحاظ نگاهای نو؛
3. اهتمام به نوآوری و گره‌گشایی در قلمرو اندیشه‌ دینی و نظامات اجتماعی اسلام؛
4. مطالعه تطبیقی و نقد عالمانه مکاتب و مناظر فکری معارض؛
5. دفاع علمی از حکمت و اندیشه و فرهنگ دینی.

مأموریت‌ها و وظایف کلی پژوهشگاه:

• تحقیق، تألیف، ترجمه و نشر آثار علمی متقن و کاربردی، با بهره‌گیری از قالب و بیان فراخور نسل معاصر، در زمینه‌های: بنیان‌های تفکر دینی، حکمت و کلام اسلامی، نظام ارزشی، پایه‌ها و ویژگی‌های نظامات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی ـ تربیتی اسلام، غرب‌شناسی، دین‌پژوهی معاصر، فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و ایران، مبانی، آرمان‌ها و مواضع اصولی انقلاب اسلامی.

2. بررسی علل و عوارض آسیب‌پذیری جامعه به ویژه نسل جوان، در زمینه باورداشت‌های دینی، فرهنگ ملی، و یافتن راه‌کارهای مناسب، و تألیف و نشر آثار مکتوب؛
3. نقد و بررسی علمی مبانی و مواضع مکاتب فلسفی، فکری معارض و پاسخ‌گویی به شبهات القایی آنان؛
4. تشکیل دوره‌های آموزش عالی و رشته‌های تخصصی، در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری و سطح چهار حوزوی به منظور تربیت محققان و صاحب‌نظران کارآمد (برابر مقررات)؛
5. اطلاع‌رسانی و تهیه و نشر گاه‌نامه‌ها و نشریه‌های علمی با تأکید بر نیاز دانشگاهیان، حوزویان، هنرمندان فرهنگیان، و سایر اقشار اجتماعی تأثیر‌گذار، به منظور انگیزش و سمت‌دهی آنان به سوی اهداف پژوهشگاه؛
6. برپایی همایش‌ها و نشست‌های علمی و تحقیقی؛
7. ایجاد ارتباط فعال با شخصیت‌ها، تشکل‌ها، دستگاه‌های علمی تحقیقی، حوزوی و دانشگاهی داخل و خارج و رسانه‌های همگانی، به منظور همکاری و بهره‌برداری از نظرات، تجارب و دستاوردهای تحقیقاتی و مطالعاتی آنان، در زمینه‌ اهداف و وظایف پژوهشگاه؛
8. شناسایی، جذب و به‌کارگیری محققان، مترجمان و حمایت از پژوهش‌گرانی که در حوزه فعالیت پژوهشگاه به پژوهش و نگارش می‌پردازند.

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم از پژوهشکده‌های متعددی تشکیل شده است. از جمله این پژوهشکده‌ها، "پژوهشکده نظام‌های اسلامی" می‌باشد. این پژوهشکده، دارای سه گروه علمی با عنوان‌های: «فقه و حقوق» ، «سیاست» و «اقتصاد» است.

اهداف و برنامه‌های کلی پژوهشکده نظام‌های اسلامی:

1. بازپژوهی و پیراست و تنسیق فقه غنی و قویم اسلامی و دانش‌های وابسته (فلسفة فقه، قواعد فقه، اصول فقه، فقه سیاست و فقه اقتصاد) با لحاظ دستاورد‌ها و روش‌های علمی نوین و نیازهای کنونی؛
2. تحقیق و تبیین عالمانه‌ مبانی و مباحث اسلامی نظامات اجتماعی اسلام، و ارائه الگوی کاربردی در قلمرو آن؛
3. آسیب‌شناسی نظری و کارکردی نظام جمهوری اسلامی و مددرسانی، به متولیان امور و بسترسازی برای تحقق کامل‌تر نظام‌های اسلامی؛
4. تحقیق در باب مسائل مستحدثه به انگیزه‌ گره‌گشایی در زمینه نیازهای نوپیدای فقهی؛
5. پاسخ‌گویی به شبهات مطرح در باب فقه و نظام‌های حقوقی، سیاسی و اقتصادی اسلام؛
6. شناخت و نقد علمی مکاتب و نظامات معارض.

گروه سیاستِ پژوهشکده نظام‌های اسلامی:

گروه سیاست که در سال 1376 تشکیل شده است، یکی از سه گروه پژوهشکدة نظام‌های اسلامی به شمار می‌رود. این گروه از مدیر، ‌اعضاء هیئت علمی(تمام وقت و پاره‌وقت) تشکیل شده است. اعضای هیأت علمی از دانش‌آموختگان باسابقه حوزه و دانشگاه می‌باشند. در حال حاضر گروه دارای 6 عضو هیئت علمی تمام وقت می باشد.

ساختار منطقی و حوزه های تخصص گروه به شرح ذیل می باشد:

ساختار منطقی گروه:

1. فلسفه سیاسی؛
2. فقه سیاسی؛
3. جامعه شناسی سیاسی؛
4. روابط بین‌الملل؛
5. کلام سیاسی؛
6. اخلاق سیاسی؛
7. دانش سیاسی؛

اهداف گروه:

1. تبیین زیرساخت‌های نظری و مسائل اساسی نظام سیاسی اسلام؛

2. نظریه‌پردازی و تبیین نهادهای ثابت و ارائه الگوهای مناسب در زمینة ساز و کارهای متغیر نظام سیاسی اسلام؛

3. بازپژوهی، نقد و ارائه آراء متفکران اسلامی در حوزة حکومت و سیاست؛

4. آسیب‌شناسی در زمینه مباحث نظری نظام سیاسی اسلام و ارزیابی عملکرد کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهای مناسب؛

5. زمینه‌سازی عملی ـ فرهنگی جهت تحقق کامل نظام سیاسی اسلام و تحکیم اساس حکومت دینی در جامعه؛

6. مطالعه تطبیقی و نقد مکاتب و نظام‌های سیاسی معاصر.

اولویت‌های گروه:

الف) کشف و طراحی نظام سیاسی و دولت در اسلام؛

ب) تحقیق در باب مسائل مستحدثه به انگیزه گره‌گشایی در زمینه نیازهای نوپیدای فقه سیاسی؛

ج) پاسخ‌گویی به شبهات مطرح در باب نظام سیاسی و دولت در اسلام.

چشم انداز بیست ساله گروه:

1. گروهی علمی با رویکردی نو به دانش سیاسی اسلام؛ برخودار از متخصصین کارآمد حوزوی- دانشگاهی با هویت مکتب‌وار و الهام‌بخش در روابط و مناسبات اجتماعی- سیاسی و با تعامل سازنده در مجامع و مراکز پژوهشی علمی- سیاسی در جهان؛
2. گروهی برخودار ازجایگاه علمی- سیاسی در دانش سیاسی اسلام؛
3. مرجع در زمینه کتب درسی(دانشگاهی و حوزوی) دانش سیاسی اسلام در پنج سال آینده؛
4. طراحی جامع الگوهای روزآمد نظام رفتارهای سیاسی مورد نیاز جمهوری اسلامی ایران و جهان اسلام در ده سال آینده؛
5. دارای جایگاه مقبول گفتمان دانش سیاسی اسلام در نقد گفتمان‌های رقیب و معارض جهانی در ده سال آینده؛
6. تحقق‌بخش نظام تربیت سیاسی مورد نیاز پژوهشکده نظام‌ها در پنج سال آینده؛
7. برخوردار از جایگاه برتر و اثر‌گذار در تبیین زیرساخت‌های نظری و مسائل اساسی نظام سیاسی اسلام و جمهوری اسلامی ایران.

آثار منتشر شده گروه سیاست:

1. ارتباط ایران و آمریکا؛ رجبعلی اخترشهر.
2. اصلاح الگوی مصرف از منظر سیاسی؛ سید کاظم سیدباقری.
3. اصول تفکر سیاسی در قرآن؛ محمد زارع قراملکی.
4. اصول سیاست و حکومت؛ احمد جهان بزرگی.
5. امنیت در نظام سیاسی اسلام؛ بهرام اخوان کاظمی.
6. امنیت در نظام سیاسی اسلام؛ احمد جهان بزرگی.
7. اندیشه سیاسی امام خمینی؛ احمد جهان بزرگی.
8. اندیشه سیاسی سید جمال‌الدین؛ غلامرضا ضابط‌پور.
9. اندیشه سیاسی شهید مدرس؛ رضا عیسی‌نیا.
10. اندیشه سیاسی متفکران اسلامی؛ به اهتمام محسن مهاجر‌نیا.
11. ایران و آمریکا؛ سیدعلی بنی‌لوحی.
12. بنیادگرایی؛ نجفعلی غلامی.
13. پیشینه تاریخی ولایت فقیه؛ احمد جهان بزرگی.
14. تدین، حکومت و توسعه؛ محمدجواد لاریجانی.
15. جامعه دینی، جامعه مدنی؛ احمد واعظی.
16. جهانی‌شدن و اسلام سیاسی در ایران؛ غلامرضا بهروزی‌لک.
17. حکومت دینی؛ محمدحسن قدردان قراملکی.
18. درآمدی بر تحول نظریه دولت در اسلام؛ احمد جهان بزرگی.
19. درآمدی بر فلسفه سیاسی اسلام؛ محمدرضا شریعتمدار.
20. درآمدی بر کارآمدی در نظام سیاسی اسلام؛ بهرام اخوان‌کاظمی.
21. درآمدی بر نظریه دولت در اسلام؛ احمد جهان بزرگی.
22. دموکراسی قدسی؛ علی‌اکبر رشاد.
23. دولت در اندیشه سیاسی فارابی؛ محسن مهاجرنیا.
24. دین و بنیادهای دموکراتیک؛ سید محمدناصر تقوی.
25. دین و دولت؛ علی ربانی گلپایگانی.
26. دین و آزادی؛ محمود سراجی.
27. راهکارهای عدالت اجتماعی در نظام اسلامی؛ سید کاظم سیدباقری.
28. روحانیت و سیاست؛ عبدالوهاب فراتی.
29. رئیس جمهور؛ داوود مهدوی‌زادگان.
30. ساختار حکومت در اسلام؛ حیات‌الله یوسفی.
31. سیاست چیست؟؛ رجبعلی اخترشهر.
32. سیاست، دیانت و آیت‌الله کاشانی؛ غضنفر رکن‌آبادی.
33. سیر تطور تفکر سیاسی امام خمینی؛ نجف لک‌زائی.
34. سیره سیاسی معصومان(ع) در عصر حاکمیت جور؛ محمد ملک‌زاده.
35. صورت بندی روشنفکری درج.ا.ا؛ عبدالحسین مسعودپورفرد.
36. عدالت اجتماعی در اسلام؛ سید جمال‌الدین موسوی.
37. عدالت از منظر مردم سالاری دینی و دموکراسی؛ محمدرضا شریعتمدار، سیدکاظم سیدباقری.
38. عدالت در نظام سیاسی اسلام؛ بهرام اخوان کاظمی.
39. عدالت و آزادی؛ سیدعلی محمودی.
40. عرفان سیاسی؛ بهرام دلیر.
41. علم مدنی فارابی؛ علیرضا صدرا.
42. فرایند استقرار جمهوری اسلامی؛ محمد شفیعی‌فر.
43. فقه سیاسی و جمهوری اسلامی ایران؛ کمال اکبری.
44. فقه سیاسی شیعه؛ سید کاظم سید باقری.
45. فلسفه سیاسی آیت ا... خامنه ای مدظله؛ محسن مهاجرنیا.
46. فلسفه سیاست؛ محمدباقر حشمت‌زاده.
47. گفتمان مصلحت در پرتو شریعت و حکومت؛ عبدالحسین خسروپناه.
48. مبانی اندیشه سیاسی اسلام؛ عباسعلی عمید زنجانی.
49. مبانی مشروعیت در نظام سیاسی اسلام؛ محمد حسن روزبه.
50. متودولوژی تفسیر سیاسی؛ احمد جهان بزرگی.
51. مجموعه مقالات عدالت سیاسی؛ سیدکاظم سیدباقری.
52. مدیریت سیاسی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی؛ حسین رمضانی خردمردی.
53. مراتب ظهور فلسفه سیاست در تمدن اسلامی؛ موسی نجفی.
54. مسائل اساسی علم سیاست؛ محمدباقر حشمت‌زاده.
55. مشروعیت سیاسی؛ علیرضا صدرا.
56. مصلحت در فقه سیاسی شیعه؛ سیدسجاد ایزدهی.
57. ملاحضاتی بر چالشهای فقه سیاسی؛ منصور میر احمدی.
58. مولفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت دینی؛ رجبعلی اخترشهر.
59. نظارت در نظام سیاسی اسلام(با تاکید بر آراء امام خمینی)؛ اخوان کاظمی.
60. ولایت فقیه (حدود، اختیارات و وظایف)؛ محسن شیخ‌الاسلامی.
61. ولایت فقیه (مبانی، ادله و اختیارات)؛ مهدی هادوی تهرانی.
62. هویت و امنیت ملی در اسلام؛ محمد علی بخشی.

تحقیقات در حال اجرا:

1. احکام فقهی رفتارهای حکومت؛ احمد جهان بزرگی.
2. انسان سیاسی از منظر فقهی؛ ابوالحسن حسنی.
3. آزادی سیاسی در قرآن کریم؛ سیدکاظم سیدباقری.
4. بررسی تطبیقی روابط بین الملل؛ محمد ستوده.
5. پیامدهای سیاسی گسترش گروه ها سلفی؛ محمد ملک زاده.
6. تأثیر مبانی کلامی در فقه سیاسی شیعه؛ سعید ضیایی فر.
7. تحزب در اسلام؛ حیات الله یوسفی.
8. تعامل دولت با روحانیت؛ عبدالوهاب فراتی.
9. تعامل دولت و روحانیت؛ عبدالوهاب فراتی.
10. ثبات سیاسی در ج. ا. ا ؛ مسعود پورفرد.
11. جنگ نرم و چگونگی مواجهه با آن در نظام ولایی؛ محمد جواد نوروزی.
12. چیستی کلام سیاسی شیعه؛ علی آقا جانی قناد.
13. روش و نظریه در اندیشه سیاسی اسلام؛ محمد علی سوادی.
14. عدالت سیاسی در قرآن کریم؛ سیدکاظم سیدباقری.
15. عوامل و عناصر معنوی قدرت سیاسی؛ ولی محمد احمدوند.
16. غیبت و تکون دانش سیاسی شیعه؛ محسن مهاجرنیا.
17. فقه سیاسی آیت الله خامنه ای؛ سیدسجاد ایزدهی.
18. مبانی معرفتی سه گفتمان روشنفکری؛ مسعود پورفرد.
19. مشارکت سیاسی دانشجو( آسیب ها و راهکارها)؛ مصطفی نوروزی.
20. مشارکت سیاسی در فقه سیاسی؛ سید سجاد ایزدهی.
21. مولفه های قدرت نرم در روابط بین الملل؛ محمد ملک زاده.
22. وجوه سیاسی اسما حسنی؛ بهرام دلیر.
23. هویت معرفتی فلسفه سیاسی متعالی؛ محسن مهاجرنیا.

آثار در دست چاپ:

1. اندیشه دفاعی اسلام؛ محسن مهاجرنیا.
2. بصیرت سیاسی، فعالیت سیاسی؛ سیدسجادایزدهی.
3. قدرت سیاسی در قران کریم؛ سیدکاظم سیدباقری.
4. گونه شناسی فکری- سیاسی در حوزه علمیه؛ عبدالوهاب فراتی.
5. الگوی نظام سیاسی در حکمت متعالیه؛ بهرام دلیر.
6. مجموعه مقالات «جریان شناسی تفکر سیاسی در جهان اسلام؛ محسن مهاجرنیا.
7. مدیریت تحول سیاسی در حوزه‌های علمیه؛ میر مدرس.

گفتمان‌ها و همایش‌ها:

1. احزاب سیاسی نظام اسلامی؛
2. آزادی مطبوعات.
3. جایگاه فقهی ـ حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
4. حاکمیت و ساختار قدرت؛
5. فلسفه سیاست؛
6. فلسفه سیاست؛1 جلسه؛
7. لیبرالیسم؛
8. نظریه زمامدارگماری توده‌ای؛

همچنین گروه سیاست؛ یک نشست علمی و یک نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله) برگزار نموده است؛ و ضمنا در نظر دارد همایش ملی دانش سیاسی اسلام را برگزار نماید.

آثار برتر علمی گروه سیاست

1. اندیشه سیاسی فارابی؛ محسن مهاجرنیا؛ رتبه دوم؛ کتاب سال حوزه؛ 1382
2. اندیشه سیاسی فارابی؛ محسن مهاجرنیا؛ رتبه دوم؛کتاب سال دانشجویی؛ 1381
3. بررسی تطبیقی مردم‌سالاری دینی و لیبرالیسم غربی؛ سیدمحمدناصر تقوی؛ رتبه دوم؛کنگره دین پژوهان؛ 1384
4. سیاست چیست؛ علی اخترشهر؛ رتبه سوم؛ کنگره دین پژوهان؛ 1384
5. مشروعت در نظام سیاسی اسلام؛ محمدحسن روزبه؛رتبه سوم؛ کنگره دین پژوهان؛ 1384
6. مولفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی؛ علی اخترشهر؛ رتبه دوم؛ کنگره دین پژوهان؛ 1384

معرفی مراکز و گروه ها ادامه دارد... 502/823/ق