یادداشت؛
تحلیل حقوقی و جرم شناختی پرونده فساد اقتصادی سلطان و ملکه خودرو
وسائل ـ در یک نگاه کلی ویژگی تمامی جرایم ارتکابی این است که به صورت شبکه ای، سازمان یافته و در سطح گسترده صورت گرفته و در نتیجه بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور از آن جایی که مرتکبین علم به‌مؤثر بودن اقدامات انجام شده در مقابله با نظام جمهوری اسلامی را داشته اند از باب افساد فی الارض حکم به مجازات اعدام آنان صادر شده است.
به گزارش وسائل، دکتر شهید شاطری پور اصفهانی 
رئیس پژوهشکده حقوق جزا و جرم شناسی پژوهشگاه قوه قضائیه در یادداشتی که به بررسی تحلیل حقوقی و جرم شناختی پرونده فساد اقتصادی سلطان و ملکه خودرو پرداخته است، نوشت:
۱. پرونده دو متهم فساد اقتصادی کلان روز‌های اخیر یعنی آقای وحید بهزادی و خانم نجوا لاشیدایی موسوم به سلطان و ملکه خودرو در حالی در رسانه‌ها به عنوان فساد گسترده و سازمان یافته در صنعت خودرو مطرح گردید که اخلال در نظام توزیع خودرو تنها یکی از عناوین فهرست عناوین متعدد اتهامی است که در کیفرخواست دادستان برای آنان مطرح گردیده است. ابعاد این پرونده فساد اقتصادی با تنوع در عناوین مجرمانه و حجم گسترده فساد در آن بازتاب‌های متعددی در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه داشته و واکنش‌های متفاوتی را در میان افراد و جریان‌های مختلف سیاسی موجب گردیده است. فارغ از نگاه‌ها و جهت گیری‌های سیاسی، تبیین حقوقی و جرم شناختی فساد اقتصادی پیچیده و سازمان یافته در پرونده این مجرمین اقتصادی دهه شصتی موضوعی لازم و اجتناب ناپذیر است که این یادداشت تا اندازه‌ای درصدد روشن کردن ابعاد آن است.
بررسی کیفرخواست صادر شده در این پرونده نشان می‌دهد که مشارکت در اخلال کلان در نظام پولی و ارزی منجر به قاچاق ارز از طریق ثبت سفارشات صوری و حواله جات و امورات صرافی بدون مجوز، اخلال در نظام توزیعی نیازمندی‌های عمومی کشور از طریق پیش خرید بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو از شرکت سایپا، شرکت در عملیات پولشویی سازمان یافته به میزان ۳۲ هزار میلیارد ریال، قاچاق موبایل، اخلال در نظام اقتصادی از طریق فعالیت در شرکت‌های هرمی، قاچاق ارز از کشور از طریق شرکت‌های متعدد صوری و کاغذی و با ثبت سفارشات غیر واقعی مهمترین عناوین اتهامی است که برای رفتار‌های مجرمانه اقتصادی این افراد مطرح گردیده است.
رفتار‌های مجرمین این پرونده اقتصادی از حیث عناصر تشکیل دهنده جرم قابل انطباق بر عناوین مجرمانه مصرح در بند‌های ماده یک قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور اصلاحی ۱۳۸۴ است:
الف) اخلال در نظام پولی و ارزی کشور؛ در خصوص اخلال در نظام پولی و ارزی کشور مرتکبین با ثبت سفارشات صوری و حوالجات و انجام فعالیت‌های گسترده صرافی بدون داشتن مجوز‌های قانونی لازم، به قاچاق گسترده ارز و اخلال عمده در نظام پولی و ارزی کشور به صورت شبکه‌ای و سازمان یافته اقدام کرده اند. محتویات پرونده نشان می‌دهد که نجوا لاشیدایی و همسرش با کمک مادرانشان که اعضای علی‌البدل و بازرس شرکت‌های هرمس فارمد و هرمس ویونا بوده اند معامله ارزی در سطح کلان را با تبانی با معاونان ارزی بانک‌های خصوصی و یکی از مسئولان بانک مرکزی انجام می‌داده اند.
ب) اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی؛ اخلال در نظام توزیعی نیازمندی‌های عمومی کشور از طریق طراحی شبکه سازمان یافته مافیای خودرو و پیش خرید بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو از شرکت سایپا صورت گرفته است. متهمین پرونده یک نمایندگی در شهر شیراز ایجاد می-کنند و برای مرتبه دیگر برخلاف مقررات و ضوابط قانونی نمایندگی دومی از شرکت خودروی سایپا می‌گیرند. همچنین انعقاد قراردادی منحصر به فرد با شرکت خودروسازی سایپا با موضوع مشارکت در ساخت و تولید تعداد ۶ هزار و ۷۰۰ خودرو و با مبلغ ۳۰ میلیارد تومان موجب انحصار برای متهمین برای توزیع کالا‌ها و قیمت گذاری آن‌ها در بازار می‌گردد به نحوی که نحوه تعامل و همکاری مدیران شرکت خودروسازی سایپا با وحید بهزادی و نجوا لاشیدایی اعتراض بیش از ۶۰۰ نمایندگی سایپا را به همراه داشته است. بر اساس اقاریر متهمان پرونده، این زن و شوهر در هر زمان و هر لحظه از شبانه روز که میخواستند از طریق سیستم‌های شرکت سایپا، به تعویض خودرو‌های سبدی کم فروش به پرفروش اقدام می‌کردند. این قرارداد انحصاری از طریق گرانفروشی خودرو به عنوان یکی از مصادیق نیازمندی‌های عمومی و همچنین پیش خرید تولیدات مورد نیاز عموم مردم برای ایجاد انحصار یا کمبود در عرضه آن‌ها موجب اخلال گسترده در بازار خودرو گردیده است.
پولشویی ۳۲ هزار میلیارد ریالی از طریق نفوذ در شبکه بانکی و افتتاح بیش از ۲۴۰ حساب به نام اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی به منظور پنهان کردن منشاء درآمد‌های ناشی از جرایم متعدد ارتکابی عنوان مجرمانه دیگری است که در پرونده این مجرمین اقتصادی دیده می‌شود.
در یک نگاه کلی ویژگی تمامی جرایم ارتکابی این است که به صورت شبکه ای، سازمان یافته و در سطح گسترده صورت گرفته و در نتیجه بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور از آن جایی که مرتکبین علم به‌مؤثر بودن اقدامات انجام شده در مقابله با نظام جمهوری اسلامی را داشته اند از باب افساد فی الارض حکم به مجازات اعدام آنان صادر شده است. برخلاف اظهار نظر برخی از افراد سیاسی جرم افساد فی الارض مستوجب مجازات حدی است و شرایط، میزان و کیفیت آن در شرع مقدس مقرر گریده و قاضی تنها بر اساس شرایط مقرر در فقه و قانون مجازات اسلامی در مقام تطبیق مصداق بر حکم رفتار می‌کند.
۲. فساد اقتصادی پدیده‌ای پیچیده و چند بعدی است و عوامل متعددی بر شکل گیری آن تاثیرگذار است. موثرترین سازوکار مقابله با فساد پیشگیری از شکل گیری فساد در مبدا و در گلوگاه‌های فساد قبل از شکل گیری و گسترش دامنه آن است. تکرار پرونده‌هایی با موضوع فساد گسترده، شبکه‌ای و سازمان یافته در چند سال گذشته نشان می‌دهد که اقلیم و جغرافیای مساعدی برای شکل گیری کانون‌های فساد در کشور وجود دارد که به طور پیوسته فساد گسترده اقتصادی را در سطوح مختلف تولید می‌کند و مجازات مرتکبین جرایم اقتصادی نتوانسته بازدارندگی مناسبی داشته باشد و از تکرار مواد مشابه پیشگیری کند. این موضوع نیازمند رصد و شناسایی گلوگاه‌ها و پیش بینی الگو‌های جرم، رفتار‌های مجرمین اقتصادی و ساختار‌های آسیب پذیر اقتصادی است.
رئیس پژوهشکده حقوق جزا و جرم شناسی پژوهشگاه قوه قضائیه در یادداشتی که به بررسی تحلیل حقوقی و جرم شناختی پرونده فساد اقتصادی سلطان و ملکه خودرو پرداخته است، نوشت:۱. پرونده دو متهم فساد اقتصادی کلان روز‌های اخیر یعنی آقای وحید بهزادی و خانم نجوا لاشیدایی موسوم به سلطان و ملکه خودرو در حالی در رسانه‌ها به عنوان فساد گسترده و سازمان یافته در صنعت خودرو مطرح گردید که اخلال در نظام توزیع خودرو تنها یکی از عناوین فهرست عناوین متعدد اتهامی است که در کیفرخواست دادستان برای آنان مطرح گردیده است. ابعاد این پرونده فساد اقتصادی با تنوع در عناوین مجرمانه و حجم گسترده فساد در آن بازتاب‌های متعددی در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه داشته و واکنش‌های متفاوتی را در میان افراد و جریان‌های مختلف سیاسی موجب گردیده است. فارغ از نگاه‌ها و جهت گیری‌های سیاسی، تبیین حقوقی و جرم شناختی فساد اقتصادی پیچیده و سازمان یافته در پرونده این مجرمین اقتصادی دهه شصتی موضوعی لازم و اجتناب ناپذیر است که این یادداشت تا اندازه‌ای درصدد روشن کردن ابعاد آن است.
بررسی کیفرخواست صادر شده در این پرونده نشان می‌دهد که مشارکت در اخلال کلان در نظام پولی و ارزی منجر به قاچاق ارز از طریق ثبت سفارشات صوری و حواله جات و امورات صرافی بدون مجوز، اخلال در نظام توزیعی نیازمندی‌های عمومی کشور از طریق پیش خرید بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو از شرکت سایپا، شرکت در عملیات پولشویی سازمان یافته به میزان ۳۲ هزار میلیارد ریال، قاچاق موبایل، اخلال در نظام اقتصادی از طریق فعالیت در شرکت‌های هرمی، قاچاق ارز از کشور از طریق شرکت‌های متعدد صوری و کاغذی و با ثبت سفارشات غیر واقعی مهمترین عناوین اتهامی است که برای رفتار‌های مجرمانه اقتصادی این افراد مطرح گردیده است.
رفتار‌های مجرمین این پرونده اقتصادی از حیث عناصر تشکیل دهنده جرم قابل انطباق بر عناوین مجرمانه مصرح در بند‌های ماده یک قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور اصلاحی ۱۳۸۴ است:
الف) اخلال در نظام پولی و ارزی کشور؛ در خصوص اخلال در نظام پولی و ارزی کشور مرتکبین با ثبت سفارشات صوری و حوالجات و انجام فعالیت‌های گسترده صرافی بدون داشتن مجوز‌های قانونی لازم، به قاچاق گسترده ارز و اخلال عمده در نظام پولی و ارزی کشور به صورت شبکه‌ای و سازمان یافته اقدام کرده اند. محتویات پرونده نشان می‌دهد که نجوا لاشیدایی و همسرش با کمک مادرانشان که اعضای علی‌البدل و بازرس شرکت‌های هرمس فارمد و هرمس ویونا بوده اند معامله ارزی در سطح کلان را با تبانی با معاونان ارزی بانک‌های خصوصی و یکی از مسئولان بانک مرکزی انجام می‌داده اند.
ب) اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی؛ اخلال در نظام توزیعی نیازمندی‌های عمومی کشور از طریق طراحی شبکه سازمان یافته مافیای خودرو و پیش خرید بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو از شرکت سایپا صورت گرفته است. متهمین پرونده یک نمایندگی در شهر شیراز ایجاد می-کنند و برای مرتبه دیگر برخلاف مقررات و ضوابط قانونی نمایندگی دومی از شرکت خودروی سایپا می‌گیرند. همچنین انعقاد قراردادی منحصر به فرد با شرکت خودروسازی سایپا با موضوع مشارکت در ساخت و تولید تعداد ۶ هزار و ۷۰۰ خودرو و با مبلغ ۳۰ میلیارد تومان موجب انحصار برای متهمین برای توزیع کالا‌ها و قیمت گذاری آن‌ها در بازار می‌گردد به نحوی که نحوه تعامل و همکاری مدیران شرکت خودروسازی سایپا با وحید بهزادی و نجوا لاشیدایی اعتراض بیش از ۶۰۰ نمایندگی سایپا را به همراه داشته است. بر اساس اقاریر متهمان پرونده، این زن و شوهر در هر زمان و هر لحظه از شبانه روز که میخواستند از طریق سیستم‌های شرکت سایپا، به تعویض خودرو‌های سبدی کم فروش به پرفروش اقدام می‌کردند. این قرارداد انحصاری از طریق گرانفروشی خودرو به عنوان یکی از مصادیق نیازمندی‌های عمومی و همچنین پیش خرید تولیدات مورد نیاز عموم مردم برای ایجاد انحصار یا کمبود در عرضه آن‌ها موجب اخلال گسترده در بازار خودرو گردیده است.
پولشویی ۳۲ هزار میلیارد ریالی از طریق نفوذ در شبکه بانکی و افتتاح بیش از ۲۴۰ حساب به نام اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی به منظور پنهان کردن منشاء درآمد‌های ناشی از جرایم متعدد ارتکابی عنوان مجرمانه دیگری است که در پرونده این مجرمین اقتصادی دیده می‌شود.
در یک نگاه کلی ویژگی تمامی جرایم ارتکابی این است که به صورت شبکه ای، سازمان یافته و در سطح گسترده صورت گرفته و در نتیجه بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور از آن جایی که مرتکبین علم به‌مؤثر بودن اقدامات انجام شده در مقابله با نظام جمهوری اسلامی را داشته اند از باب افساد فی الارض حکم به مجازات اعدام آنان صادر شده است. برخلاف اظهار نظر برخی از افراد سیاسی جرم افساد فی الارض مستوجب مجازات حدی است و شرایط، میزان و کیفیت آن در شرع مقدس مقرر گریده و قاضی تنها بر اساس شرایط مقرر در فقه و قانون مجازات اسلامی در مقام تطبیق مصداق بر حکم رفتار می‌کند.
۲. فساد اقتصادی پدیده‌ای پیچیده و چند بعدی است و عوامل متعددی بر شکل گیری آن تاثیرگذار است. موثرترین سازوکار مقابله با فساد پیشگیری از شکل گیری فساد در مبدا و در گلوگاه‌های فساد قبل از شکل گیری و گسترش دامنه آن است. تکرار پرونده‌هایی با موضوع فساد گسترده، شبکه‌ای و سازمان یافته در چند سال گذشته نشان می‌دهد که اقلیم و جغرافیای مساعدی برای شکل گیری کانون‌های فساد در کشور وجود دارد که به طور پیوسته فساد گسترده اقتصادی را در سطوح مختلف تولید می‌کند و مجازات مرتکبین جرایم اقتصادی نتوانسته بازدارندگی مناسبی داشته باشد و از تکرار مواد مشابه پیشگیری کند. این موضوع نیازمند رصد و شناسایی گلوگاه‌ها و پیش بینی الگو‌های جرم، رفتار‌های مجرمین اقتصادی و ساختار‌های آسیب پذیر اقتصادی است.
تحلیل و بررسی پرونده‌های فساد اقتصادی نشان می‌دهد که مقوله فساد اقتصادی در کشور ما از ویژگی سازمان یافتگی برخوردار است و به وضوح دست‌های قدرت و ثروت و اعمال نفوذ‌های مستقیم و غیرمستقیم در آن قابل شناسایی و رصد است. البته در رابطه با مبارزه با فساد اقتصادی علاوه بر ضرورت بازنگری در قوانین و مقررات موجود و همچنین نیاز به تصویب قوانین جدید در رابطه با شفافیت و تعارض منافع، نیاز به تقویت نظارت‌های اجتماعی و مطالبه گری مردمی است. در عین حال ضرورت بازنگری در مجازات‌ها برای مقابله با جرائم اقتصادی به منظور کوتاه کردن دست مجرمین اقتصادی از دست اندازی به ساختار‌های اقتصادی وجود دارد. با وجود نیاز به تمهید تدابیر متعدد و فرانهادی (همکاری و تعامل قوای سه گانه) برای شناسایی و مبارزه با فساد اقتصادی، ولی مبارزه مستمر با مفسدین اقتصادی از سوی دستگاه قضا هرگز نبایستی محدود و یا متوقف گردد و یا به درگیری‌ها و یارگیری‌های سیاسی تقلیل پیدا کند و اجازه داده نشود تا مفسدین اقتصادی با استفاده از عناوینی مثل کارآفرینی اقتصادی تطهیر شوند. دستگاه قضا در دوران تحول وظیفه دارد مبارزه با فساد اقتصادی را از باب احیای حقوق عامه به صورت جدی و بدون هرگونه تسامح و تساهل دنبال کند و مبارزه با مفاسد اقتصادی را به عنوان حق مردم و مطالبه آنان از نظام جمهوری اسلامی تعقیب کند و دارایی‌ها و سرمایه‌های به غارت رفته را به بیت المال بازگرداند./908/م
منبع: مهر
منبع: مهر
برچسب ها:
فقه حکومتی ، وسائل ، حقوق ، سلطان سکه ، افساد فی الارض ، اعدام سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفه‌ای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهمترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
مهمترین راهکار تقویت فقه حکومتی در حوزه علمیه چیست؟
قم
اذان صبح
۰۴:۵۲:۰۶
طلوع افتاب
۰۶:۲۳:۱۵
اذان ظهر
۱۳:۰۵:۰۲
غروب آفتاب
۱۹:۴۶:۱۰
اذان مغرب
۲۰:۰۳:۵۴