vasael.ir

کد خبر: ۱۶۶۶۶
تاریخ انتشار: ۱۴ خرداد ۱۳۹۹ - ۱۲:۲۸ - 03 June 2020
مکتب امام خمینی / ۱۷

گفتگو | مبانی تشکیل حکومت و گستره شئون فقیه حاکم، در اندیشه امام خمینی (ره)

وسائل ـ حجت الاسلام سید محمد فاطمی نسب گفت: تحریف مفهومی مبانی انقلاب اسلامی و اندیشه امام (ره) ازخطرناک‌ترین و مسموم‌ترین روش‌های تحریف است که هوشیاری بیشتری را می‌طلبد. چون در این الگو معارف اسلامی و انقلابی از نظر شکلی و ظاهری تغییری نمی‌یابند؛ بلکه از جایگاه اصیل خود خارج شده و برداشتی متفاوت و ناصحیح را ارائه می‌دهد.
به گزارش خبرنگار وسائل، پس از انقلاب اسلامی و بهگفتگو| مبانی تشکیل حکومت وگستره شئون فقیه حاکم در اندیشه امام خمینی (ره) خصوص بعد از رحلت امام خمینی (ره) تلاش‌هایی برای تحریف اندیشه‌های اسلامی و انقلابی شکل گرفت که در برخی برهه‌ها با شدت بیشتری پیگیری می‌شد. تحریف مفهومی مبانی انقلاب اسلامی و اندیشه امام (ره) از خطرناک‌ترین و مسموم‌ترین روش‌های تحریف است که هوشیاری بیشتری را می‌طلبد. در این الگو معارف اسلامی و انقلابی از نظر شکلی و ظاهری تغییری نمی‌یابند؛ بلکه از جایگاه اصیل خود خارج می‌شود و برداشتی متفاوت و ناصحیح را می‌نمایاند. در این زمینه و با توجه به سی و یکمین سال رحلت معمار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و با توجه به تاکید و سفارش رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای مبنی بر ضرورت باز خوانی اندیشه و مبانی معمار انقلاب برای جلوگیری از تحریف؛ پایگاه فقه حکومتی وسائل گفتگویی را با موضوع «مبانی تشکیل حکومت و گستره شئون فقیه حاکم، در اندیشه امام خمینی (ره)» با حجت الاسلام سید محمد فاطمی نسب از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم انجام داده است که مشروح آن به شکل ذیل تقدیم می‌گردد:


وسائل ـ حضرت امام خمینی (ره) چه تعریفی از حکومت اسلامی دارند؟

امام خمینی (ره) در جواب سؤال تلویزیون تایمز، نسبت به چیستی حکومت اسلامی، آن را در یک جمله کوتاه این گونه تعریف می‌کند: حکومت اسلامی یعنی یک حکومت مبتنی بر عدل و دموکراسی و متکی بر قواعد و قوانین اسلام». (صحیفه نور: مجموعه آثار امام خمینی (ره)، جلد ۵، ص. ۱۳۳)؛ و در جایی دیگر فرمودند: «حکومت اسلامی حکومتی است بر پایه قوانین اسلامی. در حکومت اسلامی استقلال کامل حفظ می‌شود. ما خواستار جمهوری اسلامی هستیم. جمهوری، فرم و شکل حکومت را تشکیل می‌دهد و اسلامی یعنی محتوای آن فرم قوانین الهی است». (صحیفه نور: مجموعه آثار امام خمینی (ره)، جلد ۵، ص. ۳۹۸).


وسائل ـ  چگونه با قاعدهٔ «حفظ نظام» لزوم تشکیل حکومت فهمیده می‌شود؟ دیدگاه امام را در این زمینه تبیین کنید؟

به حکم عقل و شرع حفظ نظام، واجب و اختلال امور مسلمانان مبغوض شارع است و حفظ نظام متوقف بر تشکیل حکومت است. بر این اساس، آنچه سبب برهم ریختن نظام زندگی و معیشت جامعه می‌گردد، حرام و کار‌هایی که برای حفظ نظام جامعه لازم است، واجب می‌باشد. از دیدگاه حضرت امام (ره) نیز حفظ نظام واجب و اختلال امور مسلمانان مبغوض شارع است و حفظ نظام متوقف بر تشکیل حکومت است.

ایشان در کتاب ولایت فقیه می‌فرماید: «بدیهی است ضرورت اجرای احکام که تشکیل حکومت رسول اکرم (ص) را لازم آورده و منحصر و محدود به زمان آن حضرت نیست و پس از رحلت رسول اکرم (ص) نیز ادامه دارد. این حرف که قوانین اسلام تعطیل پذیر یا منحصر و محدود به زمان یا مکانی است بر خلاف ضروریات اعتقادی اسلام است.  بنابراین، چون اجرای احکام پس از رسول اکرم (ص) و تا ابد ضرورت دارد، تشکیل حکومت و برقراری دستگاه اجرا و اداره، ضرورت می‌یابد. بدون تشکیل حکومت و بدون دستگاه اجرا و اداره که همه جریانات و فعالیت‌های افراد را از طریق اجرای احکام، تحت نظام عادلانه درآورد هرج و مرج به وجود می‌آید و فساد اجتماعی و اعتقادی و اخلاقی پدید می‌آید. پس برای اینکه هرج و مرج و عنان گسیختگی پیش نیاید و جامعه دچار فساد نشود، چاره‌ای نیست جز تشکیل حکومت و انتظام بخشیدن به همه اموری که در کشور جریان می‌یابد.» (ولایت فقیه، ص. ۲۹-۳۰).


وسائل ـ  چرا اعتقاد به ضرورت تشکیل حکومت جزء ولایت است؟ دیدگاه حضرت امام در این زمینه چیست؟

در زمان رسول اکرم (ص) اینطور نبود که فقط قانون را بیان و ابلاغ کنند؛ بلکه آن را اجرا می‌کردند. رسول الله (ص) مجری قانون بود، نه خلیفه قانونگذار. خلیفه برای این است که احکام خداوند را که رسول اکرم (ص) آورده اجرا کند. اینجاست که تشکیل حکومت و برقراری دستگاه اجرایی و اداره امور لازم می‌آید. اعتقاد به ضرورت تشکیل حکومت و برقراری دستگاه اجرایی و اداره جزئی از ولایت است؛ چنانکه مبارزه و کوشش برای آن، جزئی از اعتقاد به ولایت است. (ولایت فقیه. ص. ۲۰)


وسائل ـ آیا از سیرهٔ عملی پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) تشکیل حکومت استنباط می‌شود؟

امام (ره) در باب وظیفه مهم حکومتی و اجرایی پیامبران می‌گوید: «وظیفه مهم پیغمبران اجرای احکام بوده، و قضیه نظارت و حکومت مطرح بوده است». (ولایت فقیه، ص. ۶۲) بنابراین، در اندیشه امام (ره) مسئلة حکومت و اجرای احکام و قوانین الهی، نه تنها از حیطه وظایف پیامبران بیرون نیست، بلکه از وظایف مهم آنان بوده است. امام خمینی (ره) همچنین از حکومت پیامبر اسلام، و حکومت امیرمؤمنان علی (ع) به عنوان حکومت‌های اصیل اسلام یاد می‌کند و عدالت محوری، قانون گرایی و حاکمیت ارزش‌های معنوی را از ویژگی‌های آن برمی‌شمارد. (صحیفه امام، ج. ۱۱، ص. ۱) حضرت امام در تبیین بحث خود به شواهد تاریخی اشاره می‌نماید و می‌فرمایند: سنت و رویهٔ پیغمبر اکرم (ص) دلیل بر لزوم تشکیل حکومت است. زیرا: اولاً، خود تشکیل حکومت داد ثانیاً، برای پس از خود به فرمان خدا تعیین «حاکم» کرده است. (ولایت فقیه. ص. ۲۵).


وسائل ـ ضرورت حکومت اسلامی را که از دلائل تشکیل حکومت است، توضیح و دیدگاه امام را در این زمینه بیان کنید؟

دلیل دیگر بر لزوم تشکیل حکومت، ماهیت و کیفیت قوانین اسلام (احکام شرع) است. ماهیت و کیفیت این قوانین می‌رساند که برای تکوین یک دولت و برای ادارهٔ سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه تشریع گشته است. ایشان در بیان ضرورت استمرار اجرای احکام و این که مختص و منحصر به زمان رسول اکرم (ص) نبوده فرمودند: بدیهی است ضرورت اجرای احکام، که تشکیل حکومت رسول اکرم (ص) را لازم آورده، منحصر و محدود به زمان آن حضرت نیست؛ و پس از رحلت رسول اکرم (ص) نیز ادامه دارد. طبق آیهٔ شریفه، احکام اسلام محدود به زمان و مکانی نیست و تا ابد باقی و لازم الاجراست. احکام اسلام تنها برای زمان رسول اکرم (ص) نیامده تا پس از آن متروک شود. (همان ص. ۲۶)

اکنون که دوران غیبت امام (ع) پیش آمده و بناست احکام حکومتی اسلام باقی بماند و استمرار پیدا کند و هرج و مرج روا نیست، تشکیل حکومت لازم می‌آید. عقل هم به ما حکم می‌کند که تشکیلات لازم است تا اگر دشمنان اسلام به ما هجوم آوردند بتوانیم جلوگیری کنیم. برای جلوگیری از تعدیات افراد نسبت به یکدیگر هم حکومت و دستگاه قضایی و اجرایی لازم است. چون این امور به خودی خود صورت نمی‌گیرد، باید حکومت تشکیل داد. (همان ص. ۴۷)
 
ایشان درباره تکلیف و وظیفه تشکیل حکومت در عصر غیبت فرمودند: در زمان غیبت پس از شرایط عامه، مثل عقل و تدبیر، دو شرط اساسی وجود دارد که عبارت‌اند از: ۱. علم به قانون؛ ۲. عدالت؛ و تمامی اختیاراتی که پیامبر (ص) و ائمه (ع) داشتند را برای حاکم اسلامی و حاکمیت در عصر غیبت نیز قائل بودند، همان اختیارات و ولایتی که حضرت رسول و دیگر ائمه، صلوات الله علیهم، در تدارک و بسیج سپاه، تعیین ولات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان داشتند، خداوند همان اختیارات را برای حکومت فعلی قرار داده است؛ منتها شخص معینی نیست، بلکه تکلیف بر روی عنوانِ «عالم عادل» است. (همان ص. ۵۰)

حکومت در اصل از آنِ خداوند متعال بوده و حاکم مطلق، فقط اوست که بر همه عالم حکومت دارد، در راستای نظام آفرینش، خداوند متعال پیامبران خود را مأمور به هدایت همه جانبه انسان نموده و آنان موظف به تشکیل حکومت گردیده‌اند. از نظر امام خمینی (ره) تشکیل حکومت در رأس هرم وظایفی پیامبر (ص) قرار دارد؛ چرا که پیاده کردن دستورات دینی و اسلامی، بدون تشکیل حکومت میسر نیست. بر اساس همین مسئله یادشده است که امام (ره)، یکی از دلایل ضرورت تشکیل حکومت را نوع و ترکیب احکام و دستورات الهی می‌داند. پیامبراعظم (ص) به عنوان آورنده دین جامع و کامل اسلام، خود در مدینه مبادرت به تشکیل حکومت نمود و این رسالت با رهبری امامان معصوم (ع) ادامه یافته و در عصر غیبت بر عهده فقهای جامع شرایط قرار گرفته است و انسان‌ها هیچ گاه از وجود یک حکومت عدل اسلامی بی نیاز نیستند. /422/403/م
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹