vasael.ir

کد خبر: ۱۶۶۲۵
تاریخ انتشار: ۱۰ خرداد ۱۳۹۹ - ۱۷:۲۲ - 30 May 2020
مکتب امام خمینی / ۶

آرمان گرایی واقع بینانه در اندیشه امام خمینی (ره)

وسائل ـ مبنای حرکت امام راحل همان روش انبیا و اوصیای الهی است که شیوه رهبری ایشان در مجموع یک مکتبی بالنده، زنده، هدایت‌گر و نجات‌بخش را برای بشریت قرار می‌دهد. امام «ره» را بايستي از جمله متفکران بزرگ و تحول ساز معاصر دانست که علاوه بر تحول در انديشه و فقه سياسي شيعه، تغييرات سياسي اجتماعي مهمي را در دنیا رقم زد، يکي از عوامل موفقيت ايشان در اين زمينه‌ها را بايستي ديد نافذ، بلند مدت، آرماني و در عين حال واقع بين ايشان دانست.

به گزارش خبرنگار وسائل، متن زیر یادداشتی اختصاصیآرمان گرایی واقع بینانه  در اندیشه امام خمینی است که دکتر سید مهدی بیضائی عضو هیئت علمی دانشگاه ولی‌ عصر(عج) پیرامون «آرمان گرایی واقع بینانه در اندیشه امام خمینی (ره)» به پایگاه فقه حکومتی وسائل ارائه داده است.

یکی از اصول قطعی و مسلم در اندیشه امام خمینی (ره) آرمان گرایی واقع بینانه بود که می‌توان از آن، به مفهوم "مصلحت" تعبیر کرد، بدین معنا که مصلحت بر محور تأکید بر آرمان‌ها، در عین توجه به واقعیت‌ها می‌چرخد. اهمیت این اصل در اندیشه امام (ره) تا آنجاست که ایشان، بی‌توجهی به مصلحت را موجب شکست اسلام و سر برآوردن اسلام آمریکایی می‌دانند.

آرمان گرایی مرحوم امام (ره) مبتنی بر اصول اسلامی و مبنایی انقلاب بود. مثلاً در موضوع سلمان رشدی این پیام را دادند که در خصوص اصل اسلام، رسول الله (ص) و ائمه اطهار (ع) با هیچکس ملاحظه‌ای نخواهند داشت و فرمودند «اگر با دین ما مقابله کنید، با تمام دنیای شما مقابله خواهیم کرد». اگر امام انسانی صرفاً عملگرا بود، نباید چنین کاری انجام می‌داد. او حاضر نبود هیچگاه از آرمان‌های خود دست بردارد، از طرفی امام سعی داشتند حقایق دین را بر پایه نیازهای انسان معاصر، اجتهاد زنده، بالنده و پاسخگو مطرح کنند به طوری که می‌بینیم طرح تمدن اسلامی ایشان همواره تازه و تازه‌تر می‌شود، او با طرح ولایت فقیه در پی تحقق پیشرفت ایران اسلامی و ساخت جامعه نمونه بودند. هدف او تحقق عدالت و استکبار ستیزی، با حفظ استقلال و آزادی بر پایه مردم سالاری دینی بود.

امام خمینی (ره) همواره تاکید بر محوریت و اصالت تکلیف، صرف نظر از حصول یا عدم حصول نتیجه داشتند و می‌فرمودند: هیچگاه علم مکلف به عدم حصول نتیجه ظاهری، رافع تکلیف نیست، تا چه رسد به ظن و شک نسبت به آن.

پس از جنگ تحمیلی عده‌ای تلاش می‌کردند ملت، انقلاب و رزمندگان را خسارت دیده و شکست خورده وانمود کنند. حضرت امام با تاکید بر این محور که ما مأمور به نتیجه نبوده‌ایم این نکته را گوشزد می‌کردند که ما چون به آنچه مأمور بوده‌ایم، و تکلیف ما بوده است عمل کردیم، موفق هستیم. و همه آن سختی‌ها در راه خدا و به امر خدا بوده است.

اکنون باگذشت چهل سال، ما می‌فهمیم که جنگ تحمیلی چه برکاتی داشته است. در حقیقت صدای اسلام‌خواهی در آمریکا و آسیا و آفریقا از دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس است. معنای جهانی بودن آرمان‌های انقلاب را از این جمله امام که فرمودند: «ما شریک غم همه مظلومان جهان هستیم» می‌توان درک کرد.

 

آرمانگرایی واقع بینانه در سیره امام (ره)

امام (ره) که اینگونه برای مصلحت جامعه اهمیت قائل بودند و تحقق آرمان‌ها را در سایه توجه به واقعیت‌ها مدنظر داشتند، به بهترین نحو این شیوه را در سیره سیاسی اجتماعی خودشان پیاده کردند. در زیر به مهمترین موارد آرمان‌گرایی و واقع بینی در سیره عملی ایشان اشاره می‌شود.

۱- تحریم تقیه در دوران مبارزات: تحریم تقیه را بایستی از نخستین اصول آرمانگرایی واقع بینانه در سیره عملی امام (ره) دانست. امام (ره) در این باره و خطاب به علما نوشتند: «حضرات آقایان توجه دارید، اصول اسلام در معرض خطر است، قرآن و مذهب در مخاطره است، با این احتمال، تقیه حرام است و اظهار حقایق واجب ولو بلغ ما بلغ» [۱]
 
۲- عزل آقای منتظری: آیت الله منتظری که در سال ۱۳۶۴ به عنوان قائم مقام رهبری منصوب شده بود، پس از اینکه امام (ره) به ساده لوحی، نفوذ اطرافیان و استفاده منافقین و نهضت آزادی از ایشان پی بردند، حکم عزلش را صادر کردند و در آن نوشتند: «من با خدای خود پیمان بسته‌ام که رضای او را بر رضای مردم و دوستان مقدم دارم؛ اگر تمام جهان علیه من قیام کنند دست از حق و حقیقت برنمی‌دارم. من کار به تاریخ و آنچه اتفاق می‌افتد ندارم؛ من تنها باید به وظیفه شرعی خود عمل کنم. من بعد از خدا با مردم خوب و شریف و نجیب پیمان بسته‌ام که واقعیات را در موقع مناسبش با آن‌ها در میان گذارم.» [۲]
 
پس از این واقعه، امام (ره) طی نامه‌ای به نمایندگان مجلس و وزرا فرمودند: «همین قدر بدانید که پدر پیرتان بیش از دو سال است در اعلامیه‌ها و پیغام‌ها تمام تلاش خود را نموده است تا قضیه بدین جا ختم نگردد، ولی متأسفانه موفق نشد، از طرف دیگر وظیفه شرعی اقتضا می‌کرد تا تصمیم لازم را برای حفظ نظام و اسلام بگیرد، لذا با دلی پر خون حاصل عمرم را برای "مصلحت نظام و اسلا کنار گذاشتم» [۳]
 
۳- فتوای قتل سلمان رشدی: بعد از توهین و اهانت سلمان رشدی به پیامبر (ص) و قرآن، امام (ره) فتوا به قتل سلمان رشدی دادند و این در شرایطی بود که ایشان می‌دانستند این امر چه واکنش‌ها و تبعاتی را به همراه خواهد داشت. اما امام (ره) بدون توجه به همه آن تبعات، فتوای خود را صادر کردند.
 
امام خمینی (ره)، در تاریخ ۱۳۶۷/۱۱/۲۵ در پیامی دربارهٔ سلمان رشدی فرمودند: «انا لله و انا الیه راجعون؛ به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانیم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند سریعاً آن‌ها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کسی در این راه کشته شود شهید است. انشاءالله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب را دارد، ولی قدرت اعدام آن را ندارد او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد.... ترس من این است که تحلیل‌گران امروز ده سال دیگر بر کرسی قضاوت بنشینند و بگویند که باید دید فتوای اسلامی و حکم اعدام سلمان رشدی مطابق قوانین و اصول دیپلماسی بوده است یا خیر؟ و نتیجه‌گیری کنند که، چون بیان حکم، خود آثار و تبلیغاتی داشته است و بازار مشترک وکشور‌های غربی علیه ما موضع گرفته‌اند، پس باید خامی نکنیم و از کنار اهانت‌کنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مکتب بگذریم».

۴- پذیرش قطعنامه ۵۹۸: پذیرش قطعنامه را بایستی مهم‌ترین مورد آرمانگرایی واقع بینانه در سیره امام (ره) دانست، زیرا این امر در شرایطی صورت پذیرفت که در دوران ۸ ساله دفاع مقدس، همواره شعار‌هایی مانند «جنگ جنگ تا پیروزی» یا «جنگ تا رفع فتنه از جهان» از سوی مردم و رزمندگان شنیده می‌شد و امام (ره) در شرایطی که هنوز این شعار‌ها پابرجا بود، با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ موافقت کردند و فرمودند: «من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوهٔ دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم، ولی به واسطهٔ حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلاً خودداری می‌کنم و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی ـ نظامی سطح بالای کشور که من به تعهّد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطع‌نامه و آتش‌بس موافقت نمودم و در مقطع کنونی، آن را به مصلحت انقلاب و نظام می‌دانم.» [۵]/422/701/م
 

پی نوشت:

[۱]. صحیفه نور، ج. ۱، ص. ۱۷۸؛
[۲]. نامه ۶/۱/۱۳۶۸ امام (ره) به آقای منتظری؛
[۳]. همان، ج. ۲۱، ص. ۱۱۶؛
[۴]. نامه ۶/۱/۱۳۶۸ امام (ره) به آقای منتظری؛
[۵]. همان، ج. ۲۱، صص ۹۶-۹۲.
مطالب مرتبط
گفتگو | ویژگی های نظام اقتصادی اسلام از نگاه امام (ره)
معرفی پایان نامه | روش شناسی فقه سیاسی شیعه با تاکید بر اندیشه‌های امام خمینی
یادداشت | مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه امام خمینی
معرفی مقاله | بررسی رابطه با آمریکا در فقه سیاسی شیعه با محوریت اندیشه امام خمینی(ره)
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۵ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۵۲:۰۶
طلوع افتاب
۰۶:۲۳:۱۵
اذان ظهر
۱۳:۰۵:۰۲
غروب آفتاب
۱۹:۴۶:۱۰
اذان مغرب
۲۰:۰۳:۵۴