به گزارش وسائل، دومین نشست از سلسله نشستهای «نظریه دولت» با ارائه حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد جواد ارسطا با موضوع «امکان سنجی حقوق عمومی اسلامی» و حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار شد.در این جلسه دکتر ارسطا به بحث «مبانی پاسخگویی اسلام در زمینه حقوق عمومی» پرداخته و اشاره کردند: در این زمینه مفاهیم جدیدی در فقه جهت پاسخگویی دقیق به مسائل قابل طرح است، مفاهیم و مبانیای مانند:۱. مقاصد شریعت: در این زمینه باید گفت که فقهای شیعه آن را به عنوان محکی برای سنجش صحت استنباط استفاده کرده اند، ولی با این عنوان خاص، در کلمات آنها نیامده است و از کلیدواژههای دیگر بهره برده اند مثلا برخی از فقها، «حِیَل ربا» را به جهت اینکه نافی هدف تحریم آن که نفی ظلم است، جایز ندانسته اند.
۲. توسعه استنباط از قرآن: قرآن جایگاه ویژهای در میان منابع دارد. پاسخگو بودن قرآن به مسائل هر زمان، بسیار مهم است که روایات نیز به آن تصریح دارند. در خصوص استفاده از قرآن کریم برای هدف مقصود، میتوان از سیره الهی و صفات او و همچنین انتقال از تکوین به تشریع، بهره برد. همانگونه که از برخی روایات این مهم قابل استفاده است و به آن تصریح شده است.
۳. ابتناء احکام شرعی بر ارزشهای اخلاقی: قرآن کریم اوامر الهی را موعظه میداند نه تعلیم. این بدان معناست که انسانها در فطرت خود آن را موافق مییابند. از دیگر سو باید گفت که بر دولت اسلامی، استقرار بخشیدن به مستحبات، واجب است. باید دقت شود که منظور این نیست که دولت باید جعل مجازات نماید و الا این امر، موجب از بین بردن ارزشها خواهد شد. بلکه باید در این خصوص، سیاست گذاری کند، مثل ارزش کمک مردم به مستمندان در ماه رمضان که در جامعه مستقر شده است.
در زمینه مستحبات، باید گفت که این امر، بر جامعه اسلامی، واجب کفایی است. در این معنی، وجوب بر مردم، به معنای واجب انحلالی نیست بلکه جامعه به صورت وجودی مستقل همانگونه که در نظر علامه طباطبایی رحمة الله علیه مطرح است در نظر گرفته میشوند.
۴. نگاه اجتماعی به فقه: در مورد امور اجتماعی باید گفت که امور اجتماعی، دارای سه ویژگی تغییر پذیری، قابلیت تکرار داشتن احکام آنها و تدبیر پذیری میباشند. در این دیدگاه، شخص حقیقی، شخص حقیقی بما هو مواطن (شهروند)، خود جامعه و دولت اسلامی به عنوان مکلف، در نظر گرفته میشوند. جهت استنباط حکم در فقه اجتماعی استفاده از برخی کلیدواژهها مانند «اختلال نظام» بسیار کارآمد هستند.
در ادامه این نشست نیز اساتید محترم حاضر در جلسه، آقایان دکتر علی اکبریان، شاکرین، حبیب نژاد، جوان آراسته، سید باقری، ابراهیمیان، عبداللهی و دشتی به بیان نکات خود در خصوص موضوع بحث پرداختند. گفتنی است، ادامه بحث مذکور نیز به جلسه آتی موکول گردید./908/م
منبع: مبنا