vasael.ir

به گزارش وسائل، شیوع بیماری کرونا، تجمعات عمومی، اماکن مذهبی و مساجد کشورهای دنیا را به تعطیلی کشاند. مساجد کشور ما نیز در روز ۲۷ اسفند ۱۳۹۸ با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا و ابلاغ مرکز رسیدگی به امور مساجد به طور رسمی تعطیل شدند. این اتفاق در حالی رخ داد که بسیاری از مساجد کشور ما، تفاوت عمده‌ای با مساجد سایر کشورهای اسلامی دارند و مهم‌ترین پایگاه فرهنگی و اجتماعی در محله خود بوده‌اند لذا تعطیلی مسجد، نباید به تعطیلی کارکردهای فرهنگی و اجتماعی مساجد منجر شود؛ بلکه این تعطیلی صرفاً به معنای تعلیق موقت برپایی نماز جماعت و برگزاری مراسم در مسجد است.

وجود ۸۰ هزار مسجد در کشور ظرفیتی بزرگ و یکپارچه برای تأمین نیازهای معنوی، بهداشتی و معیشتی محسوب می‌شود که با اتخاذ راهبردهای مناسب می‌تواند بیشترین کارایی را از خود نشان دهد. فقدان راهبردهای مدیریت مسجد در ایام شیوع کرونا، انفعال سیاست‌گذاران مسجد در این زمینه و بسندگی آن‌ها به ساده‌ترین راه یعنی تعطیلی مساجد از همان ابتدا انتقاد فعالان مسجدی را در پی داشت. حال که در آستانه ماه رمضان، احتمال تداوم تعطیلی مساجد تا پایان این ماه مبارک، وجود دارد، از مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان اوقاف و امور خیریه و نهادهای سیاست‌گذار در زمینه مسجد انتظار می‌رود که دست کم نسبت به موارد ذیل که مطالبه فعالان مسجدی نیز محسوب می‌شود، اهتمام و توجه نشان دهند.

۱ـ ایجاد سامانه تعاملی مجازی میان امام جماعت و اهالی مسجد

در روزهایی که شیوع کرونا، نظام آموزشی کشور را تعطیل کرده است، معلمان و اساتید، ارتباط خود را از طریق ظرفیت‌های فضای مجازی با دانش‌آموزان و دانشجویان حفظ کرده‌ و براساس پروتکل‌های تعیین‌شده از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، نسبت به ارائه آموزش‌ از طریق وب اقدام کرده‌اند. برای مثال وزارت آموزش و پرورش با ایجاد سامانه «شاد» بستر تعاملی اینترنتی میان دانش‌آموزان، معلمان و اولیا فراهم کرده است. نهادهای سیاست‌گذار در زمینه مسجد نیز می‌توانند با راه‌اندازی سامانه‌ای تعاملی میان امام جماعت و اهالی مسجد، ارتباط مسجد و بیوت مؤمنین را در ایام شیوع بیماری، تداوم بخشند. پاسخگویی به سؤالات شرعی، بیان نکات کاربردی دینی و آرامش‌بخش در روزهای خانه‌نشینی، معرفی کتاب‌ یا فیلم‌های خوب، بیان احادیث و تفسیر قرآن کریم و ... از جمله مواردی است که امام جماعت مسجد می‌تواند آن را از طریق سامانه مجازی به طور روزانه با اهالی مسجد در میان بگذارد. حتی اگر امکان ایجاد سامانه یکپارچه برای مساجد کل کشور وجود نداشته باشد، هر یک از ائمه جماعت مساجد می‌توانند به‌شکل خودجوش، با استفاده از ظرفیت‌های تلفن همراه خود(ظرفیت‌هایی همچون لایو اینستاگرام، ارسال فیلم در کانال شبکه اجتماعی و ...) این ارتباط تعاملی را حفظ کنند.

۲- فعالیت فرهنگی و قرآنی از طریق ارتباط مجازی

اگرچه تعطیلی مساجد و لزوم لغو تجمعات، امکان برگزاری فیزیکی کارگاه‌های آموزشی را سلب کرده است اما ایجاد سامانه تعاملی مجازی میان امام جماعت و اهالی مسجد، که در مرحله قبل به آن اشاره شد، می‌تواند امکان برپایی ارائه مباحث تک نفره فرهنگی و قرآنی از سوی اساتید و بازنمایی آن در سامانه یا کانال مسجد را فراهم آورد. برای مثال معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در ایام شیوع کرونا با راه‌اندازی پویش «خانه‌های قرآنی» به انجام فعالیت‌های قرآنی در بستر فضای مجازی اقدام کرد. این اقدام می‌تواند با ورود و حضور مساجد، تقویت و تکمیل شود؛ به‌خصوص اینکه از آغاز شیوع کرونا، تمام جلسات قرآنی مساجد تعطیل شده و ارتباط اعضای جلسات، با جلسه معنوی قرآن کریم قطع شده است. همچنین در این روزها، عموم خانواده‌های ایرانی به آموزش نکات بهداشتی نیاز دارند و برگزاری کارگاه‌های مجازی در این زمینه از سوی مساجد می‌تواند بسیار مفید باشد. یکی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی که می‌تواند به تقویت جایگاه مسجد و نیز حفظ آرامش و نشاط محله کمک کند، تعریف مسابقات فرهنگی(همچون خطاطی، نقاشی و ...) برای کودکان و نوجوانان محله است که این مسابقات نیز می‌تواند در فضای مجازی اجرا شود. ‌

۳- پایش میدانی محله از سوی امام جماعت و هیئت امنا

امام جماعت مسجد، در فرهنگ ایرانی و اسلامی، همواره ریش‌سفید و بزرگتر محله بوده است و حتی اگر از لحاظ سنی نیز جوان باشد، از مقبولیت و منزلت اجتماعی میان اهالی محل به خصوص اهالی مسجد برخوردار است؛ این ظرفیت باید در روزهای شیوع بیماری نیز ادامه داشته باشد و تعطیلی مسجد موجب قطع ارتباط امام جماعت با اهالی محله نشود. امام جماعت به کمک هیئت امنای مسجد که آن‌ها نیز از افراد باتجربه و مورد اعتماد محله محسوب می‌شوند، از مشکلات مردم محله کسب اطلاع کند، با آن‌ها تماس گیرد و یا حتی به شکل حضوری به درب منزل آن‌ها رود. این اقدام موجب می‌شود که آرامش معنوی مردم محل حفظ شود و احساس کنند که در روزهای سخت، فرد یا افرادی پشتیبان آن‌ها هستند و اگر به مشکل معیشتی یا روحی دچار شوند، می‌توانند آن را با امام جماعت مسجد مطرح کنند و مورد حمایت قرار گیرند. همچنین این روزها، برخی شواهد نشان می‌دهد که خانه‌نشینی باعث افزایش مشاجرات خانوادگی و آشکار شدن بیشتر برخی اختلافات و ناسازگاری‌ها درونِ خانواده، حتی خانواده‌های مذهبی شده است که تداوم آن می‌تواند به آسیب‌هایی همچون خشونت خانوادگی، طلاق و ... منجر شود؛ اطلاع امام جماعت مسجد محله از این مشاجرات و ورود او برای ارائه راهکارهای دینی و اخلاقی لازم به خانواده‌ها، می‌تواند بسیار مفید و راهگشا باشد.

۴- فعالیت مضاعف کتابخانه‌های مساجد

روزهای خانه‌نشینی ضرورت انس بیشتر مردم با کتاب را فزونی بخشیده است، در حال حاضر از مجموع حدود ۸۰ هزار مسجد کشور، بیش از هزار مسجد واجد کتابخانه فعال و بزرگ هستند، لازم است این کتابخانه‌ها با پشتیبانی امام جماعت مسجد و البته سیاست‌گذاری حمایتی نهادهای سیاست‌گذار در زمینه مسجد، فعالیت خود را در روزهای شیوع کرونا، تعطیل نکنند، بلکه فعالیت خود را ارتقا دهند. به این معنا که مخاطبان بتوانند در ساعت‌های مختلف از شبانه‌روز برای امانت گرفتن کتاب به کتابخانه مراجعه کنند.

۵- اهتمام صندوق قرض‌الحسنه مسجد به مشکلات معیشتی مردم محله

صندوق‌های قرض‌الحسنه مساجد در طول سال، به اعضای خود که عموماً از نمازگزاران مسجد هستند، وام‌های خرد مثلاً وام یک یا دو میلیونی ارائه می‌دهد، اما شیوع بیماری کرونا طبیعتاً مشکلات معیشتی را در میان مردم محله به‌ویژه اقشار کم درآمد همچون کارگران افزایش می‌دهد. اگرچه دولت حمایت‌هایی را برای اقشار کم‌برخوردار در نظر گرفته است اما این به معنای اسقاط مسئولیت‌ اجتماعیِ مساجدی که مدعی فعالیت فرهنگی و اجتماعی هستند، نیست. امام جماعت و اعضای هیئت امنای مساجد باید در این روزهای سخت با بهره‌گیری از کمک‌های خیران و جلب حمایت آن‌ها، از ظرفیت صندوق قرض‌الحسنه مسجد برای یاری‌رساندن بیشتر به خانواده‌های کم‌برخوردار و فاقد سرپرست مؤثر در هر محله اقدام کنند.

در پایان باید گفت که این روزها پایگاه‌های بسیج مساجد در سراسر کشور به اقدامات ارزنده‌ای در زمینه ضدعفونی کردن محله، تهیه بسته‌های مواد غذایی برای نیازمندان، تولید و توزیع ماسک و ... اقدام کرده‌اند و برخی کانون‌های فرهنگی هنری نیز فعالیت‌های فرهنگی را برای مخاطبان خود تدارک دیده‌اند، اما این خدمات، خلأ راهبرد و سیاست‌گذاری مسجدیِ یکپارچه و خلاقانه در ایام شیوع کرونا را جبران نمی‌کند، چه اینکه به فرموده رهبر انقلاب، مدیر طبیعی مسجد، امام جماعت است و انتظار این است که هسته مدیریت مسجد(امام جماعت، هیئت امنا و شورای فرهنگی) با تلاش خلاقانه و خیرخواهانه خود در میدان اجتماعی حضور فعال داشته باشند. ائمه جماعت و هیئات امنا می‌توانند در این میدان اجتماعی فعال باشند به شرط آنکه نهادهای سیاست‌گذار که از بودجه‌های دولتی نیز برخوردار هستند، به موضوع مسجد و مسجدمحوری توجه داشته باشند. /910/422/ح

منبع: ایکنا