vasael.ir

کد خبر: ۱۶۱۲۳
تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ - ۱۵:۴۸ - 01 March 2020

معرفی مقاله |‌ مبانی نظریه اسلام سیاسی امام خمینی در مقایسه با نظریه‌های رقیب اسلام سلفی و سکولار

وسائل ـ مبانی اسلام سیاسی امام خمینی(ره) دارای مولفه‌هایی چون خدامحوری، عقل‌گرایی، نص‌گرایی، اجتهادمحور، سعادت‌طلبی و پیوند دین و سیاست است در حالیكه در نظریه اسلام سلفی مطلق‌انگاری، جزمیت، عقل‌گریزی، انحصار‌طلبی و سطحی‌گرایی دینی مشاهده می گردد. اسلام سكولاز نیز با مبانی اصلی چون نسبی‌گرایی معرفت، دین ستیزی، وحی گریزی، علم پرستی، دنیا محوری و جدایی دین از سیاست شناخته می‌شود.

به گزارش خبرنگار وسائل، اسلام از بدو ظهور تا كنون، معرفی مقاله |‌ مبانی نظریه اسلام سیاسی امام خمینی(ره) در مقایسه با نظریه‌های رقیب اسلام سلفی و سکولاراز معانی بسیط برخوردار بوده و نسبت به مسائل فردی و اجتماعی به ایفای نقش ماهوی خویش پرداخته است، این مهم در حكومت برپاشده توسط پیامبر اسلام صلي الله عليه وآله كه نخستین تجربه حكومت اسلامی است بسیار مشهود است.

در قرون اخیر با افزایش قدرت استعماری غرب نسبت به جهان اسلام و جامعه مسلمین نوعی موضع گیری تقابلی فكری از سوی امت اسلامی پدیدار گردید. مدرنیسم با پیام جدایی دین از سیاست تهاجم فرهنگی شدیدی بر ضد اسلام و قوانین آن صورت داد؛ و در این شرایط اندیشمندانی چون سید جمال الدین اسد آبادی، محمد عبده، حسن البناء، مودودی به دنبال آن بوده اند تا با حاكم كردن قوانین و اصول اسلامی مانع حاكمیت غرب بر جهان اسلام شوند و با این حركت عملا اسلام را وارد عرصه سیاست نمایند.

این تلاش ها منجر بدان گردید كه نظرات اسلامی درباره حكومت و حاكمیت سیاسی در دوران معاصر وارد ادبیات سیاسی جهان گردد. اما به جهت عدم موفقیت این تلاش ها در اجرایی نمودن و عملیاتی شدن عقاید سیاسی، كمتر این ادبیات در محافل علمی سیاسی بین الملل طرح گردید.

اما با آغاز نهضت امام خمینی (ره) در ایران و تحولات گسترده بعدی كه اوج آن سقوط رژیم شاهنشاهی در ایران و به قدرت رسیدن جمهوری اسلامی است، جهان شاهد طرح ادبیات جدید و متفاوت اسلام سیاسی گردید. اسلام سیاسی مفهومی نو در ادبیات سیاسی جهان است كه برگرفته از عناصر اصیل اسلامی است. این مفهوم به دنبال آن است كه اسلام را به مثابه دینی جامع كه دارای ابعاد متنوع سیاسی، اعتقادی و فرهنگی متناظر به انسان و جامعه است معرفی نماید و بر این نكته تأكید كند كه نه تنها برای معنویت انسان ها و ارشاد و هدایت آنها بلكه از یك ظرفیت عظیم جهت اداره جامعه و ارائه خطوط كلی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز برخوردار است.

اسلام سیاسی نتیجه تأملات علمی امام خمینی(ره) در ساحت های مختلف علوم اسلامی است. امام معتقد بود كه اسلام، نقشه راه در زندگی سیاسی اجتماعی است. از این رو وی چنین اظهار داشت كه اسلام صرفا برای عبادات و معنویات نیامده است؛ بلكه اسلام باب های دیگری چون حدود و جهاد نیز دارد، كه این باب ها همه در گرو اقامه حكومت اسلامی است. امام تصریح می كند: «والله اسلام تمامش سیاست است. اسلام را بد معرفی كردند، سیاست مدن از اسلام سرچشمه می گیرد.»

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اما این فرصت را پیدا می كند كه مدل اسلام سیاسی خود را در یك مرز جغرافیایی به نام ایران پیاده كند. اگرچه امام در ابتدای پیروزی انقلاب با احتیاط رفتار می كند، اما پس از گذشت زمانی محدود، ظرفیت و پذیرش ملت و مردم ایران را در اجرای مدل اسلام سیاسی مناسب می بیند.

دستاوردهای بی نظیر اسلام سیاسی امام خمینی(ره) چنان فراگیر گردید كه زمینه های شنیده شدن صداهای مشابه در جهان اسلام فراهم شد و انقلاب ایران در صدر انقلاب های دارای بازتاب قرار داد. در این راستا گفتمان های رقیب تقویت گردید. و زمینه های ظهور و تقویت نظریات سلفی و سكولار برای كمرنگ كردن اسلام سیاسی ایران پدیدار گردید. الگوهای اسلام تركی، مالزی، اسلام سعودی، اسلام مصر و اخیرا اسلام داعش همگی نمونه هایی از گفتمان های رقیب اسلام سیاسی امام (ره) می باشند و همگی بدنبال كاهش نفوذ و تأثیر اسلام سیاسی امام (ره) هستند.

واژه اسلام سیاسی و طرح آن توسط امام خمینی (ره) بدان جهت اهمیت دارد كه معنا و مفهوم و تلقی از اسلام سیاسی در اندیشه امام با آن چه نزد اندیشه های دیگر چون اسلام سلفی و سكولار بسیار متفاوت است. اصولا اسلام سیاسی به دنبال ارائه تصویری درست از اسلام است، اسلامی كه نه در ورطه افراط گرفتار شده كه در گرایشات سلفی، تكفیری مشاهده می شود و نه در دامن تفریط پرورش یافته آن چنان كه در اسلام سكولار و میانه رو مشاهده می گردد. به واقع اسلام سیاسی منبعث از اندیشه امام، همان روایت اسلام رسول الله صلي الله عليه وآله و حكومت امیرالمومنین عليه السلام است كه در عصر حاضر تبیین می گردد. آنچه محسن اسلامی؛ استادیار دانشگاه تربیت مدرس در این مقاله بدنبال آن هست بررسی مبانی نظریه اسلام سیاسی امام خمینی (ره) در برابر دیگر نظریات متعارض همچون اسلام سلفی و اسلام سكولار است.

نويسنده معتقد است مباني معرفتي، هستي شناسي و انسان شناسي ايدئولوگ انقلاب اسلامي ايران در تبيين نظريه اسلام سياسي توانسته است بيشترين ارتباط را با ملت هاي غرب آسيا برقرار نمايد. وسعت دامنه فكري اين مباني به همراه بوم محوري، دين باوري و استفاده از مدل هاي تجربي بشري، زمينه گفتمان مقاومت كنوني در غرب آسيا قابل مشاهده است. از سويي ديگر نظريه اسلام سلفي و سكولار نيز در وضعيت بحراني قرار گرفته و دچار شكست گرديده اند.

برای مشاهد مقاله می توانید از اینجا دانلود كنید./204/229/ح

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲