vasael.ir

کد خبر: ۱۵۸۱۸
تاریخ انتشار: ۰۲ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۸:۵۷ - 22 January 2020

استعمار فرانو در فضای مجازی موج می‌زند / سواد رسانه‌ای باید وارد سبک زندگی مردم شود

وسائل ـ آل‌داوود با بیان‌اینکه ما در جنگ روایت‌ها قرار گرفته‌ایم، گفت: تا زمانی که زیرساخت قابل مدیریت توسط خود سیستم فضای مجازی وجود نداشته باشد، به ویژه زمانی که دشمنان بر این فضا مدیریت دارند، به توفیق نمی‌رسیم.

به گزارش خبرنگار وسائل، فضای مجازی به ویژه در مدت اخیراستعمار فرانو در فضای مجازی موج می‌زند/سواد رسانه‌ای باید وارد سبک زندگی مردم شود نقش مهمی را در گسترش برخی ناآرامی ها و التهاب های موجود در جامعه بازی کرد به گونه ای که با انتشار بسیاری از اخبار غیرواقعی، موجی از نگرانی ها برای مردم پدید آورد.

در واقع می توان گفت در این میان اگر نقش انتشار دهنده شایعات را حذف کنیم، رویکرد مردم خود عاملی بود که سبب شد وضعیت بغرنج تر شود، گویی در قاب سبک زندگی بسیاری از مردم، جست وجو و اطمینان حاصل کردن از واقعیت ها قبل از هر اظهار نظری جایگاهی نداشت در حالی که آموزه های دین ما همواره بر این مساله تاکید کرده که باید از مسایل به شکل دقیق آگاه شد و سپس اظهار نظر کرد.

 

اصطلاح شناسی و ضرورت سواد رسانه ای

بنابراین اصطلاح سواد رسانه ای به ترکیب اشکال مختلف سواد به منظور استفاده از رسانه ها بکار می رود که مهمترین آنها سواد اطلاعاتی، بصری، متنی، رسانه های جدید و اخبار و رسانه های جمعی است.

با این دیدگاه از جمله موضوعات مهم در دوران معاصر تغییرات و دگرگونی هایی است که در حوزه یادگیری و تعلیم و تربیت ایجاد شده است. به همین دلیل نقش رسانه های جمعی پیرامون آموزش و پرورش نوین، از منظر جایگاه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... مبحثی چالش برانگیز در یادگیری است.اهمیت این موضوع دوچندان می شود وقتی عامه مردم در تماس مستقیم با این رسانه ها قرار دارند، زیرا رسانه ها از یک سو رقیب اطلاعاتی و علمی فعالیت های آموزشی در حوزه آموزش و پرورش و از منظری دیگر زمینه ساز چالش های فکری و عملی در بین آحاد اجتماعی است.

سواد رسانه ای نوعی درک متکی بر مهارت است که می توان بر اساس آن انواع رسانه ها را از یکدیگر تمیز داد و انواع تولیدات رسانه ای را از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد. آنچنان که از تعریف استنباط می شود، محور اصلی و بنیادین آن بر مهارت شناخت تولیدات رسانه ای تأکید دارد، موضوعی که از سوی منتقدین رسانه ای در نیمه دوم قرن بیستم، پیش درآمد چارچوب فکری آیتییل دوسولاپوی قرار گرفت، وی ضمن اذعان به تنوع رسانه های مدرن، تنوع جریان انتقال واژگانی را نیز مورد توجه قرار داد.

اما سؤال و پرسش اصلی از این تعریف بر محور کنجکاوی مخاطب به منظور ارتقاء فکری وی مرتبط است، بر این قرار در تعریف ثانوی از این حیطه، بر عنصر شناخت مخاطب از رسانه تاکید می شود: و «سواد رسانه ای آمیزه ای از تکنیک های بهره وری مؤثر از رسانه ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه ها از یکدیگر است.

 

اهداف سواد رسانه ای

در این راستا و در این تعریف بر اصول بهره جویی از بینش مخاطب تأکید شده تا فهم و درک وی به شناخت صحیح از موضوعات رسانه ای منتهی شود، بر این قرار مقصود از حضور انسانی در جامعه اطلاعاتی مبتنی بر دریافت دقیق از شناخت موضوعاتی است که به قول هيل اهداف نظام را فراهم می آورد:

توانایی کسب اطلاعات بیشتر به هنگام نیاز، مهارت گزینش، ارزشیابی و بهره برداری از اطلاعات و درک چگونگی آن، قلب هر نظام آموزشی است . سواد رسانه ای مخاطب در این تعریف به منزله پدیده ای پویا از واکنش انسانی نسبت به حالات و ظهور یک بسته اطلاعاتی است.

با حضور و نفوذی عمیق در فرآیند تبادل اطلاعات و اخبار، اندیشه و فرهنگ و تغییر در باورها و رفتار آحاد مردمی نقشی قابل دارند. پس ضروری است که مخاطبان با نگاهی تیزبین و موشکافانه با این فرآیند اطلاعاتی برخورد کنند. در این زمینه سواد رسانه ای به مخاطب کمک کرده تا وقایع را پیش بینی کرده، سطح آگاهی خود را بالا برده و در نتیجه به موقعیت مناسب تری در دریافت موضوعات و چارچوب اطلاعاتی دست یابد.

بنابراین سوادرسانه ای سبب می شود تا جهت یابی فرد با دوراندیشی و درایت و نیز درک موقعیت ها همراه شود. بر این مبنا انتخاب و گزینش رسانه ها به صورتی هدفمند و گزیده موجب تثبیت و ارتقاء موقعیت مخاطب می شود  و به طور کلی، سواد رسانه ای سعی دارد خواندن سطرهای نانوشته رسانه های متنی، تماشای پلان های یک نمایش یا شنیدن صداهای پخش شده از رسانه های الکترونیکی را به مخاطبین بیاموزد و قدرت درک نحوه کار رسانه ها و معنی سازی را در آنها تبیین کند.

 

راهبردهای سواد رسانه ای

سواد رسانه ای سعی دارد آگاهی آحاد افراد جامعه را به شکل های مختلف پیام، در زندگی روزانه افزایش دهد و به شهروندان یاری دهد تا بینشها و باورهای مردم را ارزیابی کرده، فرآیند شکل گیری فرهنگ عمومی را مورد بررسی قرار دهد. رسانه ها اعم از تلویزیون، رادیو، اینترنت، فیلم، روزنامه و مجله ها به طور فزاینده ای اطلاعات، سرگرمی و آگهی های مختلف را به افراد جامعه عرضه می کنند و نقشی مهم در شکل دهی و نفوذ به فرهنگ، ارزش، باور، اعتقادات و دیدگاه ها در بر دارند.

در دوران جدید با ویژگی ظهور وسایل ارتباطات نوین، جوامع تحت نفوذ و بمباران اطلاعاتی و رسانه ای قرار گرفته و به نظر می رسد به منظور بقاء در این شبکه اطلاعاتی که در سراسر محیط فرهنگی انسان ریشه دوانیده حفظ استقلال فکری و اندیشه، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفکر انتقادی و افزایش توانایی گزینش و انتخاب و رویارویی با این فرآیند پیچیده و فراگیر از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه ای قابل حصول تلقی می شود.

بر همین اساس آموزشگران و پژوهشگران به تدریج مبادرت به تجزیه و تحلیل رسانه ها با دیدگاه ها و مقاصد عینی و بی طرفانه کردند. نقد رسانه ای به صورتی فزاینده تکثرگرا و غیرارزشی شد و موجی از نگرانی ها در خصوص رسانه ها در بخش هایی از جهان با بافت های اجتماعی و اقتصادی مختلف ظاهر گردید که همراه با داوری های ارزشی اقتدار برانگیزی بود که علیه «امپراطوری»های رسانه ای صورت می گرفت، مواردی که اغلب آنها را با منافع اقتصادی و سیاسی خاصی مرتبط می دانست. در گام های بعدی دیدگاه های مذهبی مبادرت به طرح قضایایی چون زبان و رفتار جنسی و خشونت آمیز را در حوزه انتقادی از رسانه ها مورد توجه قرار دادند.

در راستای بررسی این موضوع، با «سید علیرضا آل داوود»، مدرس سواد رسانه ای گفتگویی دارند که در ادامه حاصل آن را می خوانید:

کیفیت استفاده از فضای مجازی در کشور ما چگونه است که به ویژه در مدت اخیر شاهد بودیم بسیاری از مسایل غیرواقعی به تیتر یک کانال های مختلف در سطح فضای مجازی تبدیل شدند؟

باید بدانیم که ما در جنگ روایت ها قرار گرفته ایم. در این ورطه هر کشوری که بتواند روایت خود را در بستر امن تحت مدیریتش به افکار عمومی منتقل کند، برنده است. با این وجود از آنجایی که در کشور ما توجه چندانی در بحث حکمرانی سایبری نشده و فضای مجازی از سوی پیام رسان های خارجی اشغال شده است در نتیجه روایت هایی که مدنظر دشمن بوده در بستر رسانه ها به افکار عمومی القا شده و این خود عامل مهمی در مسایلی است که اخیرا شاهد آن بودیم.

در واقع به جای آنکه بیاییم و طبق بیانیه گام دوم به سمت شکستن محاسبه تبلیغاتی دشمن حرکت کنیم، می بینیم که در این فضا دچار یک شکست موقتی شده ایم و شکست مان از آن جا شروع شد که در اینستاگرام و توییتر که هر دو سرویس های آمریکایی هستند بیش از 10 هزار اکانت و صفحه ما حذف شدند، حتی صفحات غیرسیاسی که صرفا تصویری از سردار شهید سلیمانی منتشر کرده بودند، حذف شدند و آمریکایی ها یک طرفه قانون خود را اجرا کرده و در واقع در عصر هوشمند با وجود رسانه های فعلی با نوعی کاپیتولاسیون مواجه شدیم.

در نتیجه این نقش اول فضای مجازی وارداتی است که ما را در حصر تبلیغاتی قرار دهد و ما باید این حصر را بشکنیم.

راهکار رفع این حصر مجازی چیست؟

یکی از مهمترین راهکارها، ارتقای سواد رسانه ای و استفاده از فضای مجازی میان مسئولان و مردم است. ما اکنون در سطح مسئولان شاهد فقر سواد رسانه ای و البته تحلیل در این عرصه هستیم که به ویژه در بحران های رسانه ای ضریب بالایی را دریافت می کند، به بیان دیگر در شرایط بحرانی به جای ارایه تحلیل درست رسانه ای از سوی مسئولان و راهبرد صحیح، با جریانی عکس آن مواجهیم.

دومین نکته در کنار ارتقای سواد رسانه ای، توجه به زیرساخت ها و سرویس ها است. باید مثل بسیاری از کشورهای پیشرفته شبکه ملی اطلاعات و سرویس ها و خدمات بومی را در کشور در اختیار داشته باشیم و اگر هم قرار است که موتورهای جست و جوی خارجی در کشور فعالیت داشته باشند باید تحت قوانین ما خدمات ارایه کنند، اما اکنون شاهد هستیم که این سرویس ها عموما تحت قوانین داخلی ایالات متحده کار می کنند.

مثال ساده آن فیس بوک است که دو زیرشاخه بزرگ واتس آپ و اینستاگرام را دارد. در جریان هایی که اخیرا در کشور اتفاق افتاد بسیاری از حساب های کاربردی ما از سوی فیس بوک حذف شد و  زمانی که مردم به این قانون اعتراض کردند، بیان داشتند که این حساب های کاربری ذیل قوانین آمریکا بسته و حذف شدند. این دقیقا استعمار فرانو است.

نکته سوم این است که ما در فضای مجازی با یک جنگ شناختی، ادراکی و ترکیبی مواجهیم که در آن دشمن روی ادراک، شناخت، عواطف، احساسات و باورها و مجموعا پارادایم های ذهنی ما در لایه فرامتن نقش بازی می کند و همین مساله علت بسیاری از آسیب های سیاسی، اجتماعی و امنیتی در کشور شده است.

نکته چهارم بحث فیک نیوزها و اخبار جعلی است که منبع بسیاری از شایعات و حوادث شدند. اکنون در بسیاری از کشورها قوانین سختی برای مقابله با اخبار جعلی وضع شده و به ویژه در اتحادیه اروپا بر این باورند که اخبار جعلی حتی می تواند حکمرانی را از کشورها سلب کند.

نکته پنجم توجه به آیات و روایات است. ما قاعده نفی سبیل را داریم، قاعده ای که اگر به آن توجه نکنیم در این دنیای رسانه ای شده، تحت استعمار و سلطه دشمن قرار می گیریم لذا باید طبق بیانیه گام دوم، به این سمت حرکت کنیم که سلب سلطه از دشمن داشته باشیم آن هم از فضایی که جنگ شناختی و ادراکی و ترکیبی در آن در حال اتفاق افتادن است.

به نظرتان چه قدر سبک زندگی مردم ما، اهمیت دادن به شایعات و اساسا دنبال چنین اخباری دویدن و به آنها به مثابه یک سرگرمی نگاه کردن، سبب شده است که در برهه‌هایی نظیر آنچه که در مدت اخیر شاهد بودیم با مشکل مواجه شویم؟

قطعا تاثیر دارد. اما باید توجه کنیم که اساسا تا زمانی که زیرساخت قابل مدیریت توسط خود سیستم فضای مجازی وجود نداشته باشد به ویژه زمانی که دشمنان بر این فضا مدیریت دارند به توفیق نمی رسیم. ما باید مدیریت خود را در فضای مجازی داشته باشیم، تا مردم درگیر فیک نیوز نشوند.

ما باید به مردم آگاهی دهیم که با نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای توجه کنند و از همه مهمتر در حوزه سواد رسانه ای بستر امن برای این شایعات نباشند. ما با جنگ شناختی در شبکه های هوشمند و ابزارهای هوشمند مواجهیم. بسیاری از اوقات اختلال های روان‌شناختی بر اساس اخبار جعلی شکل می گیرند، و آسیب های ما از حوزه فیک نیوزها سرمنشا هست.

مساله دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که باید برای کسانی که در داخل کشور تولید شایعه می کنند قوانین بروز داشته باشیم. اکنون در اینستاگرام 40 میلیون ایرانی فعالیت کرده و حساب کاربردی دارند. در این فضا با جست وجوی ساده انواع و اقسام صفحات ضد انقلاب و معاندین و گروه های منفاقین و مرکز اعتدال عربستان وجود دارد و ما مردم را به سمتی هدایت کردیم که در یک بستر پر آسیب و پر چالش حضور داشته باشند در حالی که ابتدا باید فضا را آماده و سلب سلطه از دشمن می کردیم تا این مشکلات ایجاد نشود. باید از فرصت فضای مجازی استفاده کرد اما قبل از آن باید زیرساخت های داخلی را بهبود بخشید./504/422/ح

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹