به گزارش خبرنگار وسائل، جامعه منهای معنویت یک جامعه شکست خورده در همه عرصهها است؛ حتی اگر در عرصههای تکنولوژی و صنعت پیشرفتهای ظاهری هم داشته باشد؛ اما در درون خود دچار ورشکستگی شده و از امنیت و آرامش برخوردار نخواهد بود.
معنویت است که فرد، خانواده و جامعه را در برابر بیماریهای اخلاقی و روحی و حتی بیماریهای گوناگون اقتصادی و سیاسی حفظ میکند و یک جامعه معنوی دارای مصونیت از خطرات مختلف خواهد بود. بهویژه نسل جوان جامعه را باید تقویت معنوی کرد. در غیر اینصورت گرفتار لغزشها در عرصههای متنوع زندگی خواهند شد؛ زیرا هيچچيز به قدر معنويت، انسان را حفظ نمىكند.
چیستی معنویت
«معنویت» از آموزههایی است که در هندسه معرفت دینی و نظام تعالی وجودی انسان نقش محوری و زیر بنایی دارد، اگرچه تبیین مفهومی آن سهل و ممتنع است، اما امری ضروری و تعیینکننده است. معنویت به معنای اصالت عالم معنا یا عالم غیب، در عین اهمیت جهان ماده و عالم حس و شهادت است، بنابراین «غیبِ جهان و جهان غیب» مفهوم مقوم معنویت خواهد بود؛ یعنی «غیبگروی» گفتمان حاکم بر معنویت اسلامی است.
اقسام معنویت
معنویت در نگاه کلی بر دو قسم است: معنویت دینی به معنای وحیانی؛ یعنی ریشه در تعالیم انبیای الهی داشته و بر باورهایی چون توحید، نبوت و معاد استوار است. البته مقصود ما از معنویت دینی همانا معنویت اسلامی است؛ یعنی معنویتی که رهآورد بعثت پیامبراعظم6 و نبوت و رسالت ایشان است و با مقولهی امامت و ولایت پیوند ناگسستنی دارد.
معنویت غیردینی یا سکولار؛ اعم از معنویت یکسره بشری و هم معنویتی که بشری محض نیست؛ اما با حضور و ظهور دین و آموزههای دینی در مدیریت اجتماعی مخالف است. معنویتهای نوپدید و جریانهای معناگرای نوظهور مصادیق بارز هر دو نوع معنویت غیردینیاند.
معنویت دینی
چنانکه بیان شد معنویت دینی ریشه در وحی الهی داشته و با اعتقاد به خدا و قیامت شکل میگیرد. بنابراین اقسام معنویت دینی را در حوزه معنویت اخلاقی و عرفانی میتوان بر دو پایهی مستحکم استوار کرد: 1. عقاید عقلانی، منطق حیات و فلسفه زندگی یا جهانبینی اسلامی که عقلانی، اثباتپذیر، تعهدآور، عشقآفرین و حرکتزا است؛ 2. شریعت جامع و کامل یا باید و نبایدهای سازنده، مبتنی بر ساخت و سلوک معنوی در دو ساحت اخلاقی- عرفانی.
معنویت غیردینی
معنویت غیردینی که بر ظاهر دنیا و تفکر مادی تکیه زده است میتواند هم ضددین و هم غیردینی باشد. معنویت غیردینی در سایه معنویت دینی تکون و توسعه مییابد. زیرا انسان در جستوجوی معنویت صادق است معنویت کاذب نیز مطرح میشود که بدلی است. امروزه وضع نظام مادى و فشار مادى جوانها را بىحوصله می كند؛ جوانها را افسرده مىكند. در يك چنين وضعى، دستگير جوانها، توجه به معنويت و اخلاق است. علت اينكه می بينيد عرفانهاى كاذب رشد پيدا می كند همين نياز هست؛ جوان ما نيازمند تهذيب است.
نتیجهگیری
معنویت صادق بر پایه اعتقاد به مبدأ و معاد شکل گرفته و برمدار شریعت تجلی مییابد. انسان نیز بر اساس سرشت الهی و فطرت توحیدی تشنه معنویت صائب و صادق است. معنویت الهی- توحیدی نیز معنویتی جامع است که در همه عرصههای زندگی از کمال و کارآمدی خاصی برخوردار بوده و زندگی انسان را هدفدار و جهتمند کرده، بهسوی حیات طیبه سوق میدهد؛ تا انسان به مقام قرب الهی و تحصیل رنگ الهی دست یابد.
سلوک معنوی
عامل مهم و زیرساختی حیات علم دینی و پیشرفت سالم و سازنده در همهی ابعاد و ساحتها است. از اینرو، علم، اقتصاد و سیاست در کنار نهاد خانواده و جامعه دارای ماهیت و هویت معنوی خواهند بود. زندگی منهای معنویت، تهی از آرامش پایدار است؛ اگرچه ممکن است از آسایش نسبی یا بالاتر نیز برخوردار باشد، اما آسایش منهای آرامش نمیتواند خلأ وجودی و درونی انسان را پوشش دهد و حتی ممکن است جهت زندگی را بهسوی مادهگرایی محض تغییر داده و انسان را در سراشیبی سقوط قرار دهد.
بنابراین آسایش منهای معنویت نیز سرچشمه آفات و خطرات فراوانی خواهد بود. آری انسان محتاج ارتباط معنادار و مستمر با خدا و انس با محبوب و معبودش است. معنویت دینی و اسلامی ضمن تعریف و تأمین چنین احتیاجی او را در همه عرصههای زندگی اعم از عرصه علمی، اقتصادی، سیاسی، فردی، خانوادگی و اجتماعی حمایت کرده و جهتدهی میکند، تا در هیچ عرصهایی هدف و معنا را گم نکرده و گرفتار یک جانبهنگری و یکسوگرایی نشود.
معنویت اسلامی وادارندهی انسان بهسوی تکامل و پیشرفت وجودی انسان در عرصههای فردی و اجتماعی است و همچنین بازدارنده او از تنقص و تنزل یا هبوط و سقوطش در تمامی عرصهها است. هیچچیز به اندازه معنویت، حافظ و مصونیتبخش انسان در برابر آسیبها و خطرات نفسانی و شیطانی نیست. در حقیقت، آنجا كه معنويت هست، ارتباط با خدا هست. نسبت به فضل الهى باور هست. در مقابل خدا و در پيشگاه پروردگار خضوع و تضرع هست. در آنجا ديگر ضعف و ترسى وجود ندارد.
برای دیدن اصل مقاله اینجا را کلیک کنید./204/422/ح