vasael.ir

کد خبر: ۱۵۲۰۶
تاریخ انتشار: ۱۸ آبان ۱۳۹۸ - ۱۴:۴۴ - 09 November 2019

اصل در اسلام تک‌همسری است

وسائل ـ اصل در اسلام تک‌همسری است و اگر زن هم‌کفو مرد باشد، شایسته است مرد به این اصل وفادار باشد؛ در این میان رعایت حقوق دیگران آنقدر اهمیت دارد و سخت است که انسان حتی به اندازه یک دمیدن و فوت کردن اجازه آزار سایرین را ندارد، چه رسد به اینکه بخواهد با عملی سبب اذیت دائمی یک زن مؤمنه، که امانت خدای سبحان است، بشود.

به گزارش خبرنگار وسائل، آیا پیامبر(ص) واصل در اسلام تک‌همسری است امام علی(ع) تا زمانی که حضرت خدیجه علیها السلام و حضرت فاطمه زهرا علیها السلام در قید حیات بودند همسر دیگری هم داشتند؟ اگر پاسخ منفی است آیا این خود دلیل بر آزار و ناراحتی زنان در صورت چندهمسری مردان نیست؟

در این باره گفتنی است؛ در آموزه های اسلامی مهم ترین ویژگی در ازدواج «هم تایی» و «کفو» یکدیگر بودن زن و شوهر است که توافق در دین اسلام پایه آن است و به هر مقدار سازگاری فرهنگی و رفتاری بیشتر باشد، پیوند ازدواج شکل مطلوب خود را بهتر خواهد یافت. اصل دیگر در استحکام نظام خانواده؛ وفاداری و گزینه تک همسری است. مگر آنکه مشکل خانوادگی پیش آید و یا مصالح اجتماعی دیگری، ازدواج مجدد را توجیه کند.

در خصوص ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(ع) و ازدواج امام علی علیه السلام و حضرت فاطمه علیها السلام به عنوان بانوان ممتاز و خانواده نمونه، دلیل و انگیزه هایی را برای ازدواج مجدد پیش نمی آورد.

علاقه شدید پیامبر (ص) به خدیجه (ع) و نیز محبّت ویژه خدیجه علیها السلام به پیامبر (ص) به گونه ای بود که خدیجه علیها السلام تمام دارایی خویش را برای نشر اسلام در اختیار پیامبر (ص) قرار داد و در حالی که خود از ثروتمندترین زنان عرب بود اما در پی تحریم اقتصادی، گرسنگی و تنگناهای طاقت فرسای شعب ابی طالب جان سپرد و پیامبر(ص) نیز آنچنان علاقه ای به خدیجه علیها السلام داشت و در برابر ایمان و ایثار خدیجه علیها السلام، سپاس گزار وی بود که وقتی حضرت زهرا علیها السلام به دنیا آمد، دخترش را هم نام مادر خدیجه علیها السلام که فاطمه بود نام نهاد (در حالی که نام مادر پیامبر (ص)آمنه بود) و پیامبر (ص) می خواست تا بدین ترتیب از آن همه زحمات و فداکاری های این بانوی فداکار تقدیر و تشکر نموده و علاقه واقعی خویش را به وی بنمایاند.

اما بعد از خدیجه علیها السلام، با توجّه به شرایط خاص جامعه و نیز عدم وجود زنی مانند خدیجه علیها السلام، پیامبر صلی الله علیه و آله ازدواج های متعدّدی نمود و همسرانی داشت که اگر چه بعضاً زنان خوبی بودند اما هیچ یک دارای ویژگی های ممتاز خدیجه علیها السلام نبودند.

علاوه بر اینکه عمده ازدواج های رسول خدا صلی الله علیه و آله یا برای جلب قلوب مردم از طریق پیوند با بزرگان قوم بود و یا برای جلب پشتیبانی آنها و برخورداری حمایت از آنان در برابر دشمنان و یا حداقل بازدارندگی دشمنی آنان و قوم و قبیله آنان نسبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و همه اینها زمانی بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله توانست نظام اسلامی را در مدینه مستقر سازد و بالطبع دوستان و دشمنانی پیدا کرد، چنانکه بعضی از ازدواج ها برای در پناه قرار دادن بیوه زنانی بود که شوهر خود را در راه دین خدا از دست دادند و نیاز به حامی داشتند.

درباره علی (ع) و فاطمه زهرا علیها السلام نیز باید گفت که وضعیت این دو معصوم نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله و خدیجه علیها السلام و حتّی می توان ادعا کرد که بالاتر بود به گونه ای که پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام می فرمود: سه چیز به تو عطا شده که به من نشده است:

«اول اینکه داماد شخصی مانند من هستی (داماد پیامبر هستی)، همسری مانند فاطمه داری و فرزندانی چون حسن و حسین علیهما السلام».

شخصیت حضرت زهرا علیها السلام آن قدر والا و ارزشمند بود که حتّی صحابه، به علی علیه السلام به خاطر ازدواج او با فاطمه علیها السلام غبطه می خوردند. بنابراین زن و شوهری چون علی و فاطمه علیهما السلام که به فرموده پیامبر صلی الله علیه و آله «اگر خداوند فاطمه را خلق نمی کرد بر روی زمین از آدم به بعد، برای علی کفو و همتایی نبود».

بدیهی است که مردی چون علی (ع) با داشتن همسری چون فاطمه علیها السلام که دستور ازدواج آنان به امر الهی بوده است همسر دیگری اختیار نکند و این دو گوهر ممتاز خلقت در کنار هم باشند و دل در گرو هم داشته باشند اما بعد از فاطمه علیها السلام بقیه همسران علی (ع) اگر چه خوب بودند اما هیچ کدام مانند فاطمه علیها السلام نبودند و جای فاطمه را برای علی علیه السلام پر نکردند. از این رو علی علیه السلام نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله پس از همسر اولش که بی نظیر بود، تعدد زوجات اختیار کرد.

بنابراین از مجموع آنچه که در پاسخ به این پرسش بیان شد می توان چنین نتیجه گرفت که اصل بر «تک همسری» است و در اسلام تعدّد زوجات با حفظ قیود و شرایط مجاز دانسته شده است یعنی به خاطر اضطرار و ضرورت های اجتماعی و یا اینکه این نوع ازدواج می تواند آثار مثبتی داشته باشد همانگونه که تعدّد ازدواج پیامبر صلی الله علیه و آله و نیز ازدواج های متعدّد علی (ع) و دیگر معصومین علیهم السلام از این رو بوده است. 

 

اصل در اسلام تک‌همسری است

 

حجت‌الاسلام سیدحسین خادمیان نوش‌آبادی، مدرس حوزه و دانشگاه، با انتشار یادداشتی پیرامون موضوع چندهمسری که به موضوع داغ این روزهای رسانه‌ها و تریبون‌ها تبدیل شده است، به ضرورت‌های فقهی و روایی پرداختن به این موضوع و جایگاه همسر در زندگی زناشویی اشاره می‌کند که در ادامه این یادداشت را می‌خوانید.

چندی است بحث تعدد زوجات بدون نگاه فقهی و روایی صحیح و کامل به آن، از سوی برخی بدون در نظر گرفتن حقیقت آن در اسلام به بهانه دفع فساد و ... ترویج و تبلیغ می‌شود. لذا از سوی برخی مؤمنین پیشنهاد شد تبیین و توضیح در این مقوله مرقوم شود.

دستور قرآن مجید این است «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا» یعنی «و در زندگانی با زنان خود بر مدار شایسته رفتار کنید و چنانچه دلپسند شما نباشند (اظهار کراهت می‌کنید) چه بسا مواردی که ناپسند شماست و حال آن که خدا در آن خیر بسیار مقدر فرموده است»؛ و لذا اصل اساسی و رکن رکین در همسرداری رفتار بر مدار معروف و شایسته است که این بالاتر از عدالت است؛ زیرا ذیل آیه می‌فرماید اگر چه بر شما معاشرت بر مدار معروف کراهت داشت و سخت بود تحمل کنید(از حقوق خود بگذرید و ایثار نمایید). بنابراین اصل بر رفتار پسندیده است و در این میدان خشنودی و آرامش زن ملاک و میزان است نه میل و حقوق مرد؛ فتامل جیدا.

خاتم الانبیاء(ص) فرمود: «ما زالَ جَبْرئیلُ یوصینی فِی امْرِالنِّساءِ حَتَّی ظَنَنْتُ انَّهُ سَیحْرِمُ طَلاقُهُنَ»، یعنی همواره جبرائیل(ع) مرا در خصوص زنان سفارش می‌کرد تا آنجا که گمان کردم طلاق دادن آنها به زودی حرام می‌شود. اصل در اسلام تک‌همسری است و اگر زن هم‌کفو مرد باشد، شایسته است مرد به این اصل وفادار باشد. کما این که تا حضرت خدیجه(س) زنده بود، پیامبر اکرم(ص) تک‌همسر بودند و تا حضرت زهرا(س) در دنیا شرف حضور داشتند، امام علی(ع) تک‌همسر بودند؛ حتی آدم(ع) را هم خدای سبحان تک‌همسر قرار داد و حوا(س) تنها همسر حضرت آدم بود.

شیخ طوسی(رض) بر اصل تک‌همسری ادعای اجماع فرموده و چنین مرقوم می‌دارد:( و الاستحباب ان لا یزید علی من یعلم ان لا یقوم بها و قال جمیع الفقهاء: المستحب الاقتصار علی واحدة) و بعد می‌فرماید: دلیلنا ان ما ذکرناه مجمع علیه و الزیادة و النقصان عنه يحتاج الی دليل. وقتی صحبت از معاشرت به معروف و عدم ایذاء زن می‌شود، مسئله بسیار مهم و حساس است. در دین اسلام حقوق اشخاص بسیار مهم است.

در روایت داریم امام صادق(ع) فرمود: اگر انسان احساس کند، فوت کردن(دمیدن) او سبب ایذا و اذیت دیگری می‌شود؛ این کار جایز نیست: «رُوِيَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا يُكْرَهُ ذَلِكَ خَشْيَةَ أَنْ يُؤْذِيَ مَنْ إِلَى جَانِبِهِ». رعایت حقوق دیگران چقدر سخت است که انسان حتی به اندازه یک دمیدن و فوت کردن اجازه آزار اشخاص را ندارد چه رسد به این که بخواهد با عملی مستحب؛ سبب اذیت دائمی یک زن مؤمنه، که امانت خدای سبحان است، بشود.

امام علی(ع) نیز می‌فرماید: «انَّ النِّساءَ عِنْدَ الرِّجالِ لا یمْلِکنَّ لِانْفُسِهِنَّ ضَرّاً وَلا نَفْعَاً وَانَّهُنَّ امانَةُاللَّهِ عِنْدَکمْ. فَلا تُضارُّوهُنَّ وَلا تَعْضِلُوهُنَ؛ زنان نزد مردان صاحب ضرر و نفعی نیستند آنان امانت خداوند نزد شما هستند، آنان را آزار ندهید و برآنها تنگ نگیرید و یا سخت گیری نکنید». رعایت حقوق آن قدر اهمیت دارد که در روایت داریم: «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام: إِذَا حَضَرَ سُلْطَانٌ مِنْ سُلْطَانِ اللَّهِ جِنَازَهً، فَهُوَ أَحَقُّ بِالصَّلَاهِ عَلَیْهَا إِنْ قَدَّمَهُ وَلِیُّ الْمَیِّتِ وَ إِلَّا فَهُوَ غَاصِبٌ».

یعنی و هرگاه سلطان بحقى كه از جانب خدا حکومت او جایز شده است بر يک جنازه‌­اى حاضر شد؛ البته او سزاوارتر به اقامه نماز بر آن جنازه است در صورتی که وَلِىّ ميت او را مقدم بدارد؛ وگرنه غاصب است و اجازه نماز خواندن بدون اجازه ولی میت را ندارد. یعنی حقوق یک جنازه و اولیای او تا این حد اهمیت دارد.

اقدام به تعدد زوجات حرکت به سمت تکلف است. یعنی بدون جهت واقعی مؤمن خود را به تکلف و سختی می‌اندازد. زیرا رعایت عدالت همراه معاشرت با معروف؛ کار را برای مؤمن بسیار سخت می‌کند و عاقل خود را در مخاطره دنیا و آخرت نمی‌اندازد. در روایت داریم حتی مرد حق ندارد با زن با صدای بلند حرف بزند و بر سر او داد بکشد. قال رسول الله صلی الله علیه و آله :حُقُّکِ علیه ... لا یَلطَمَ و لا یَصیحَ. حق زن بر مرد این است که به صورت او سیلی نزند و بر سر زن  فریاد نکشد. آیا رعایت این همه حدود و حقوق به مؤمن اجازه تعدد زوجات می‌دهد؟

در جای دیگری امام کاظم(ع) فرمود: لاتلحّوا على المتعة إنّما عليكم إقامة السنّة فلا تشتغلوا بها عن فرشكم وحرائركم فيكفرن ويتبرّين ويدعين على الآمر بذلك ويلعنونا. در متعه كردن اصرار نورزيد چون تنها تكليف شما برپاداشتن سنت است(اصل انجام متعه) بنابراين با متعه از زنان و همسران آزاد خود غافل نشويد كه در نتيجه زنان‏تان كافر شوند.(جملاتى بگويند كه كفرآميز است) و بيزارى جويند و بر كسى كه دستور متعه را داده نفرين كنند و ما را لعنت نمايند. چقدر مسئله حساس است که حضرت می‌فرماید با انجام یک حلال؛ مؤمن خود را گرفتار نکند که جامعه اهل ایمان، العیاذ بالله به لعن و توهین و تمسخر مکتب بپردازند.

پیامبر اسلام(ص) در مورد رعایت عدالت بین همسران مى‌فرمایند: وَ مَنْ كَانَتْ لَهُ اِمْرَأَتَانِ فَلَمْ يَعْدِلْ بَيْنَهُمَا فِي اَلْقَسْمِ مِنْ نَفْسِهِ وَ مَالِهِ جَاءَ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ ، مَغْلُولاً مَائِلاً شِقُّهُ حَتَّى يَدْخُلَ اَلنَّارَ.‌ هر كه دو زن داشته باشد و ميانشان به عدالت رفتار نكند، روز قيامت در حالى كه دست‌هايش بسته و نيمى از بدنش به يک طرف كج شده است، به زمین کشیده می‌شود تا به آتش جهنم وارد شود. همچنین فرمودند: إن كانَت عِندَ الرَّجُلِ امرأتانِ فلَم يَعدِلْ بينَهُما، جاءَ يَومَ القِيامَةِ و شِقُّهُ ساقِطٌ. یعنی اگر مردى دو زن داشته باشد و ميان آنها به عدالت و برابرى رفتار نكند، روز قيامت در حالى آورده شود كه نيمى از بدنش افتاده است(با بدن نصف شده وارد محشر می‌شود).

ببینید با ازدواج دوم و ... انسان در معرض وقوع در چه تحقیر و عذابی واقع می‌شود. خدای سبحان او را نصف می‌کند. زنان بی‌شوهر یا باید ازدواجی معقول و علنی کنند و یا باید طبق سفارش قرآن صبر و عفت را پیشه کنند. وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّـهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ یعنی و کسانی که اسبابی برای ازدواج نمی‌یابند، باید پاک‌دامنی پیشه کنند تا این­که خدا از فضلش آنان را توانگر کند؛ نه این که با ازدواج مخفی و یا ازدواج به گونه‌‌ای نمایند که آشیانه‌ای را ویران کند و معاشرت به معروفی را در مخاطره قرار دهد و ...

خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله احمدی میانجی رضوان الله علیه را که در درس شرح اصول کافی یک وقتی فرمود: هر چه حلال شد دلیل نمی‌شود ما انجامش دهیم. امام باقر(ع) فرمودند: إيّاكَ وَ الغَفلَةَ فَفِيها تَكونُ قَساوَةُ القَلبِ. مبادا گرفتار کاری شوى كه در آن، سنگ‏دلى باشد. قطعاً تعدد زوجات انسان را در معرض سنگدلی قرار می‌دهد.

مرحوم آیت‌الله علامه فاضل تونی رضوان الله علیه صاحب فرزند نمی‌شد. به ایشان پیشنهاد دادند همسر دوم اختیار کند و حتی همسر اول ایشان رحمت الله علیها راضی بودند؛ لکن ایشان جوابی عجیب دادند و فرمودند: اگر همه هستی را بدهند، ارزش ندارد که انسان دلی را بلرزاند و بشکند و خود را در معرض خطر قرار دهد. من یقین دارم با این کار همسرم دلش می‌لرزد و من هرگز دلی را نمی‌لرزانم. این یعنی معاشرت به معروف./504/422/ح

انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۱
محمد
Iran, Islamic Republic of
08:57 - 1398/08/24
این نوشته را خواندم
قلبم به درد آمد که چطور کسی انقدر مصرانه حرف اشتباه خودش را با میخواهد به نام دین به خورد مردم بدهد
خوانندگان محترم لطفا کتاب المتعه شیخ مفید را بخوانند تا حق بر انها معلوم گردد
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹