vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، بازار بیت کوین که عجیب داغ بود و مردم مرتب دعوت به سرمایه گذاری در آن می شدند پس از آنکه یک پلتفرم معاملات ارزی در بورس نیویورک هفته گذشته نام بیت‌کوین را از فهرست ارزهای مجاز برای معاملات آتی حذف کرد، با سقوط ۱۵ درصدی به ۸۳۷۷ دلار رسید که پایین‌ترین سطح به ثبت رسیده برای این ارز محبوب در طول سه ماه اخیر محسوب می‌شود.

بیت‌کوین که در سال ۲۰۰۹ با ارزش ناچیزی شروع به‌ کار کرده بود، در طی یک دهه، هم یک صعود ۲۰.۰۰۰ دلاری هم یک سقوط ۱۷.۰۰۰ دلاری را تجربه کرد.

در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۲‌ سال از شروع به‌کار بیت‌کوین، ارزش ۱۰.۰۰۰ بیت‌کوین، تنها برای خرید چند پیتزای بیرون‌بر کفاف می‌داد؛ ولی امروز، قیمت همین تعداد بیت‌کوین، به‌ حدود ۳۸ میلیون دلار (برابر با ۳۰‌ میلیون پوند) رسیده است. درست است که این رقم، یک رشد بزرگ به‌ حساب می‌آید، ولی جالب است بدانید که تنها ۱۳‌ ماه قبل، همین تعداد بیت‌کوین، ۱۸۰‌ میلیون دلار قیمت داشت.

سیصدمین سقوط بیت کوین که با افت ۳۰ درصدی ارزش آن در یک مدت کوتاه اتفاق افتاد، هزاران نفر را به خاک سیاه نشاند. سایت ها و کانال هایی که مردم را دعوت و تشویق به خریدن بیت کوین می کردند همه ساکت شدند. ظاهرا یادشان رفته چه جنجالی یک ماه قبل به پا کرده بودند.

علاوه بر بیت کوین ارزش دیگر ارزهای دیجیتالی نیز با سقوط‌های سنگینی همراه بود تا جایی که ارزش اتریوم با کاهش ۱۵.۸۴ درصدی به ۱۶۹.۶۸ دلار، ارزش بیت‌کوین کش با کاهش ۲۲.۶۱ درصدی به ۲۲۶.۵۶ دلار، ارزش لایت‌کوین با کاهش ۱۵.۴۱ درصدی به ۵۷ دلار، ارزش استلار با کاهش ۱۴.۷۴ درصدی به ۰.۰۵۴ دلار، ارزش مونرو با کاهش ۱۴.۲ درصدی به ۵۹.۴۰ دلار، ارزش دش با کاهش ۱۶.۲۵ درصدی به ۷۳.۸۱ دلار و ارزش زد کش با کاهش ۳۶.۳۲ درصدی به ۱۶۹.۶۸ دلار رسید.

عرضه رمزارزها به خصوص بیت کوین که نتیجه اعتراض به واسطه گری دلار در مبادلات جهانی و محوریت آن بود، فضایی را برای رشد گسترده بیت کوین و سایر ارزهای رقیب فراهم ساخت، اما آیا آمریکا اجازه می دهد رقیبی برای پاشنه آشیل قدرت سیاسی و اقتصادی خود یعنی دلار در دنیا شکل بگیرد و امپراطوری سرمایه داری او را تهدید نماید؟ البته نباید فراموش کرد که بیت کوین نوسانات صعودی و نزولی زیادی در آینده خواهد داشت و این پایان ماجرا نیست.

با توجه به همین نکته استراتژیک برخی تحلیلگران اقتصادی اساس پدیده رمزارز را بخشی از عملیات فریب فدرال رزرو آمریکا در رقیب زدایی از دلار توصیف می‌کنند که نتیجه آن واکسیناسیون اذهان مردم دنیا نسبت به هرگونه ارزی غیر از دلار است و پایان بندی تراژدی رمزارز را ورشکستگی دارندگان آن ارزیابی می کنند تا دیگر کسی در جهان به دنبال تضعیف دلار نباشد.

کارشناسان امور مالی و بانکی جهان نوسانات این پول دیجیتال را غیرقابل پیش‌بینی و محاسبه می‌دانند. به باور کاسپر فون کاسکول، رئیس کمپانی بانکی "Nordea" (کمپانی بانکی شمال اروپا)، بیت کوین یک فرآورده "بیهوده" است که در تناقض با همه منطق های مالی قرار دارد. این دسته از کارشناسان از آن واهمه دارند که ورود بیت کوین به بازارهای مالی جهان عملا تمام معادلات حاکم بر بازارهای سهام و بورس را به هم بریزد.

یکی از کارشناسان امور مالی و اقتصادی آلمان، ایزابل اشنابل، بر این باور است که رشد بهای بیت کوین بی شباهت به "بحران لاله ها" نیست. در نیمه نخست قرن 17 میلادی، هلند شاهد افزایش ناگهانی بهای پیاز گل لاله بود. رشد حبابی بهای گل لاله یکباره متوقف شد و بهای آن سقوط کرد. هیچ کارشناسی نه در آن هنگام و نه پس از آن موفق نشد علت افزایش یکباره بهای پیاز گل لاله را توضیح دهد. اشنابل معتقد است که افزایش بهای بیت کوین نیز از نظر شکل رشد بی‌شباهت به حباب اقتصادی گل لاله نیست.

به باور این کارشناس، تا زمانی که مردم با پول شخصی خود بیت کوین بخرند، دامنه تأثیرات منفی ناشی از سقوط بهای آن بر بازارهای مالی محدود خواهد بود. اما مشکل زمانی شروع می‌شود که مردم برای خرید بیت کوین اقدام به گرفتن وام کنند. وام‌هایی که در صورت سقوط بهای بیت کوین قادر به بازپرداخت آنها نخواهند بود.

چنین روندی اما شروع شده است. بنا بر اخبار منتشر شده، شماری از مردم آمریکا اقدام به گرفتن وام برای خرید بیت کوین نموده‌اند. بدیهی است که رشد بهای بیت کوین از 1000 دلار در اوایل سال به چیزی حدود 19000 دلار در ماه دسامبر، برای مردم بسیار جذاب و وسوسه‌انگیز بوده است.

هشدار مسئولان نیز نتوانسته مردم را از خرید بیت کوین منصرف کند. تعداد کسانی که برای خرید بیت کوین از کارت‌های اعتباری خود بیش از موجودی‌شان استفاده کرده‌اند، کم نیستند. این دسته از افراد ظرف مدت کوتاهی یا صاحب پولی کلان می‌شوند یا طعم ورشکستگی را می‌چشند. سرنوشت آنها همچون سرنوشت بیت کوین نامعلوم است.

حال سوال اصلی اینجا است که حامیان این ارز علمی تخیلی تا چه میزان به ابعاد فنی و فقهی آن پرداخته‌اند؟

برای بررسی فقهی بیت کوین باید علاوه بر سطح فقه فردی، موضوع را در عمق فقه حکومتی با نگاهی کلان و سیستماتیک بررسی و پردازش نمود. در منظر فقه حکومتی باید دید که رواج بیت کوین در کشور چه تحولاتی برای نظام اقتصادی اسلام در پی خواهد داشت، چراکه چالش ها و آسیب‌های ارزمجازی، نظام اقتصادی کشور را در سطح کلان درگیر خواهد نمود؛ به همین جهت، شناخت موضوع و ابعاد و اثرات مختلف آن در نظام اقتصادی، قدم نخست در موضع گیری مناسب و ارائه احکام لازم در این خصوص است.

صرف نظر از بررسی وجود مالیت یا توهم مالیت بیت کوین، معامله با پول بی پشتوانه ای که نوسانات گسترده قیمت آن مناشئ عقلایی ندارد در فقه اقتصادی اسلام به جهت وجود غرر و ریسک غیرمعقول باطل است. از طرفی خروج ارز از کشور معضل دیگر این پدیده دیجیتال است که نظم کنونی پول را تهدید می‌کند، زیرا کاربران با تصریف ارز حقیقی به دنبال دستیابی به پول مجازی اند. علاوه بر این برق ارزان یارانه‌ای در ایران باعث شده که این کشور به بهشت مزارع بیت کوین مبدل شود در صورتی که آینده مبهم و رمزآلود این رمزارز برای ایجاد جهنم سرمایه های ملی از پتانسیل بالایی برخوردار است.

از این رو اگر سیاست‌گذاران پولی با عدم رعایت مصلحت غاطبه مسلمین در سیاست‌گذاری های اقتصادی خود موجب تضییع اموال مسلمین و کاهش ارزش ثروت و تضییع حقوق ایشان گردند، مطابق قاعده اتلاف ضامن است و فعل ضرری او به استناد قاعده لاضرر و اصل حرمت تضییع اموال مسلمین عنوان حرمت دارد.

بنابراین چنانچه پول مجازی به تغییر حجم پول، تضییع اموال عمومی و پدیده‌های خلاف امنیت سیاسی و اقتصادی چون خروج ارز و تسهیل جرایم بیانجامد، به استناد این قواعد فقهی که بیشتر ناظر به فقه حکومتی است، نهادینه کردن بیت کوین در سیستم مالی کشور به لحاظ شرعی دچار اشکال است./701/241/ح

ابوالقاسم مرشدی