vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، موضوع تورم، تحریم پذیری، کاهش ارزش پول و لزوم یا عدم لزوم جبران کاهش ارزش پول در دهه‌های اخیر، از مباحث مورد ابتلا و چالش‌بر‌انگیز محافل اقتصادی و فقهی بوده است که به عقیده برخی کارشناسان بی ارتباط با اعتباری بودن پول رایج کشور نیست.

به همین خاطر برخی صاحب نظران برای برون رفت از این معضلات ایده به کارگیری انواع دیگر پول به جای پول اعتباری را مطرح کرده اند.

با توجه به نقش مبنایی طلا در بنای ساختارهای اقتصادی به واسطه حفظ ارزش پول، برخی کارشناسان اقتصادی بر اهمیت این فلز به عنوان «مبنای پولی معیشت اسلامی» تاکید می‌کنند و در مقابل ‌شماری از اساتید فقه الاقتصاد با نفی انتساب هر گونه پولی به اسلام، علاج مشکلات اقتصادی پولی و بانکی از قبیل تورم و کاهش ارزش پول و تحریم پذیری را در اصلاح رویه‌ی ناکارآمد بانک مرکزی در مدیریت حجم نقدینگی می دانند.

در همین راستا خبرنگار پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، در ادامه بررسی پرونده‌ ویژه «پولطلا» با عبدالله مشکانی تحلیلگر مسائل اقتصادی به گفت‌و‌گو پرداخت که مشروح آن را در ادامه مشاهده می‌کنید:

وسائل ـ در رابطه با تاریخچه پولطلا و اهمیت آن توضیحی بفرمایید؟ آیا پول کاغذی لزوما باید پشتوانه داشته باشد؟ ایده پولطلا و جایگزینی آن با پول اعتباری در نظام اقتصادی کشور چه میزان امکان پذیراست؟

آنچه در صدر اسلام به عنوان پول پذیرفته شد یک پول مبتنی بر ارزش ذاتی همچون طلا و نقره و محور معاملات مردم بود. ربا هم روی این پول تعریف شد که اگر کسی 10 سکه قرض داد و 11 سکه پس گرفت این پول ربا محسوب می شود و اصلا بحث از پول اعتباری مطرح نبود. پول اعتباری جایی پدید آمد که گفتند پول فلزی فاقد ارزش خرد و دارای ارزش درشت است.

بنابراین ما طلا را در بانک ذخیره و به ازاء آن اسکناس چاپ می کنیم که در حقیقت پشتوانه این اسکناس خرد آن طلای با ارزش درشت است. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به دلیل اینکه بیش از اندازه‌ ذخایر طلایش دلار چاپ کرده بود خلف وعده کرد و پشتوانه را برداشت و بعد از آن این قضیه در دنیا باب شد و ما هم این رویه را دنبال کردیم. یعنی طبق قانون آنچه باید پشتوانه اسکناس های ما باشد دیگر وجود ندارد.

به عبارت دیگر طبق قانون الان باید به ازاء هر یک ریال، مبلغ شش هزار تومان طلا به ما بدهند در صورتی که این اتفاق نمی افتد. این هم یک کم فروشی است و هم یک خلف وعده بزرگ. یعنی یک عهدی بسته شده که طبق آن یک ذخیره طلایی قرار دارد و به صاحب آن ذخیره طلا یک اسکناسی داده شده است اما حاکمیت بدون اینکه طلای جدیدی ذخیره کند اقدام به چاپ اسکناس کرده و در حقیقت دارد از ارزش آن ریال کم می کند. این موضوع هم اکل مال بالباطل است و هم عامل ایجاد تورم و بی ثباتی در اقتصاد ما است.

اهمیت ایجاد پول جهان روای واحد بین ممالک اسلامی

با نگاهی به افق اقتصادی دنیای اسلام، لزوم شکل گیری سیستم مالی یکپارچه در کشورهای اسلامی با ظهور قائم آل محمد(ص) به شدت احساس می شود. در تمدن سیاسی و اقتصادی غرب نیز اتحادیه‌ اروپا که مجموعه ای از کشورهای اروپایی بودند، وقتی تصمیم گرفتند در قالب یک اتحادیه اهداف و منافع خود را دنبال کنند اولین کاری که کردند تعریف پول واحدی بود که بعدا تبدیل به زیربنایی برای شراکت های اقتصادی و سیاسی اروپا شد.

اقتصاد ما با اقتصاد کشورهایی نظیر عراق، پاکستان، اندونزی، مالزی، ترکیه، آذربایجان، عربستان، قطر، کویت و امارات متفاوت است و به خاطر تفاوت اقتصادی که وجود دارد ما نمی توانیم بگوییم پول کشور ما در مبادلات معیار جهانی و منطقه ای باشد همانطور که هیچ یک از این کشورهای اسلامی نیز نمی توانند این حرف را بزنند. بنابراین ما نیاز به یک پول واحد در جهان اسلام داریم که جهان روایی داشته باشد و همه کشورهای اسلامی نیز این پول را بپذیرند.

پول اعتباری بدون پشتوانه در تضاد با فرامین شرع مقدس

پس در نگاهی به پیشینه این بحث مشخص شد که از گذشته تا به امروز با تغییر پول فلزی و اسلامی به پول اعتباری چه بلاهایی بر سر اقتصاد کشور آوردیم و نکته دوم اینکه اگر بخواهیم نگاهی به آینده داشته باشیم اهمیت طراحی پولی که قابلیت پذیرش در سایر کشورهای اسلامی را هم داشته باشد برای ما روشن می شود. ضمن اینکه تاکید می کنم خلق پول اعتباری بدون پشتوانه در تضاد با فرامین شرع مقدس است که ما را نهی فرموده از طراحی پولی که شرط امانت در آن رعایت نمی شود.

توکن‌های دیجیتال، پول اسلامی با پشتوانه طلا

ما تا به اینجا به این نتیجه رسیدیم که باید پول اسلامی طراحی شود که قابلیت پذیرش داشته باشد اما این پول چه مشخصاتی باید داشته باشد؟ ما چه قدر در بازار احتیاج به نقدینگی داریم؟ فارغ از حساب های بانکی، بین پنجاه تا صد هزار میلیارد تومان نقدینگی احتیاج داریم که کف بازار بچرخد اما آیا ما به ازاء این مقدار نقدینگی طلا وجود دارد؟ بله وجود دارد و هیچ مشکلی هم وجود ندارد و از نظر فنی و اقتصادی این کار امکان پذیر است.

اما سوال اینجاست که چطور این کار را انجام دهیم آیا حتما باید به صورت اسکناس باشد؟ اگر به صورت اسکناس باشد امکان اینکه دولت ها خلف وعده کنند و دوباره این فرایند را دور بزنند کاملا وجود دارد. توصیه ای که می شود این است که ما از تکنولوژی روز استفاده کنیم در قالب پول طلای دیجیتال؛ به این صورت که هرکسی یک کارتی داشته باشد. به فرض مثال اگر کسی داخل کارتش 100 گرم طلا داشته باشد، هر خریدی که بخواهد انجام دهد، کالایی که قبلا ارزشش با طلا مشخص شده را با آن کارت طلایی خریداری می کند و میزان طلای مورد نیاز را به حساب فروشنده انتقال می دهد.

این کار از نظر فنی امکان پذیر است و ما کسانی را می شناسیم که چندسالی است در تلاش اند این ایده را به یک نتیجه ای برسانند که البته متاسفانه با آنها همکاری نشده است با اینکه این عزیزان هم از نظر شخصی انگیزه دارند و هم به لحاظ علمی صلاحیت طراحی این پول را دارند. این ایده خیلی پیچیده نیست و از این طریق، هم می توانیم مانع رشد تورم های فعلی در اقتصاد شویم و هم می توانیم جلوی خلق پول بی ضابطه را بگیریم.

مبنای ایده پولطلا این هست که هرکسی دارایی های خود را تبدیل به طلا کند و بانک مرکزی در ازاء طلای فروخته شده‌ای که در خزینه خود نگهداری می کند به هر شخص یک کارت دیجیتال مثل عابربانک های امروزی می دهد. داخل کارت هم مشخص خواهد بود که چه میزان طلا اعتبار دارد و در نتیجه تمام معاملات به حسب وزن با آن اعتبارطلایی مجازی صورت خواهد گرفت.

وسائل ـ دریافت طلا از بانک مرکزی توسط مردم هم امکان پذیر است؟ مزیّت پولطلای دیجیتال چیست؟

بله می توانند کارت را تحویل بانک مرکزی دهند و معادل موجودی کارت را طلا دریافت کنند. حسن این ایده هم تحریم ناپذیری آن است چنانکه بیت کوین در سراسر دنیا این قابلیت را دارد و سیستم بانکداری دنیا نمی تواند آن را تحریم کند. اما ایراد بزرگ بیت کوین این است که هیچ پشتوانه ای ندارد اما اگر ما پول طلا را ملاک قرار دادیم و آن را رواج دادیم و به سیستم شتاب متصل کردیم همانطور که الان بیت کوین در دنیا کارتخوان دارد، دارنده پول طلایی نیز می تواند دارایی خود را تبدیل کند و آن را در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ذخیره کند و ما از این طریق می توانیم سیستم پولی دنیا که امروز در اختیار آمریکاست را به راحتی دور بزنیم.

در شرع مقدس حکمی وجود دارد مبنی بر اینکه کفار نباید بر مسلمین سلطه پیدا کنند که این موضوع همان مفاد قاعده نفی سبیل است، الان در مسائل پولی کفار کاملا بر مسلمانان سلطه پیدا کرده اند و به واسطه همین سلطه بر مسلمین، آنها را تضعیف می کنند. اگر ما بخواهیم به این تکلیف شرعی عمل کنیم و سلطه کفار را از بین ببریم یکی از قوی ترین ابزارها، ایجاد پول طلای اعتباری است مثل همین کارت های اعتباری که در دست مردم وجود دارد.

وسائل ـ برای تحقق پولطلا در سطح بین‌الملل این مشکل وجود دارد که برای انتقال طلا از بانک کشور مبدا به بانک کشور مقصد، باید در سیستم سوئیفت حواله صورت گیرد که باز هم تحت نظارت و سلطه بانکداری جهانی خواهد بود.

سیستم سوئیفت برای نقل و انتقالات پولی طراحی شده است. شما اگر بخواهید الان بیت کوین را در دنیا نقل و انتقال دهید از سوئیفت استفاده نمی کنید. مثل این است که یک بیت کوینی را ایران طراحی کند که پشتوانه آن طلاست. این نقل و انتقال از طریق سیستم بانکی اتفاق نمی افتد بلکه از طریق توک های بیت کوین صورت می گیرد. یعنی یک سیستم جدیدی که به هیچ عنوان هم تحریم پذیر نیست.

وسائل ـ پولطلای دیجیتال هم یک جور رمزارز محسوب می شود؟ چه میزان در دور زدن تحریم کارآمد است؟

بله رمز ارز است اما با پشتوانه‌ طلا. یعنی نکته اصلی اینجا است که الان رمزارزهای فعلی همه دیجیتالی و بدون پشتوانه اند اما ما می خواهیم رمزارزی داشته باشیم با پشتوانه‌ طلا منطبق بر شرع مقدس اسلام.

این پول کاملا تحریم های بین المللی را دور می زند چون علت اصلی اینکه آمریکا می تواند کشورهای مخالف سیاست های خود را تحریم کند این است که این کشورها از یک سیستم بانکی استفاده می کنند که تحت سلطه بانکداری جهانی و آمریکاست.

اگر یک سیستم جدید غیربانکی طراحی شد دیگر هیچ احتیاجی به سوئیفت نداریم. یک سامانه جهانی باید طراحی شود مشابه با سوئفیت که کار آن فقط انتقال طلا باشد نه پول و دلار. علت اصلی تحریم پذیری سوئیفت نقل و انتقالات دلاری آن است اما در این ایده نقل و انتقالات بر مبنای طلا انجام می شود که در این صورت آمریکا دیگر و نظام سرمایه داری نمی توانند آن را تحریم کنند.

وسائل ـ امنیت مالی کشور با خروج طلا از کشور تهدید نمی‌شود؟

می توان سازوکار نقل و انتقال پولطلا را به گونه ای طراحی کرد که در سطح ملی مبادلات و معاملات به راحتی صورت گیرد اما برای خروج از مرز و مبادلات جهانی نیاز به مجوز بانک مرکزی داشته باشد.

وسائل ـ مطابق با قانون فعلی کشور هر یک ریال معادل با چه میزان طلاست و آیا ارزش واقعی ریال با مفاد قانون برابری می کند؟ اگر پاسخ منفی است آیا سیستم اقتصادی کشور مابه التفاوت را مدیون مردم می شود؟

مطابق با قانون کشور هر یک ریال برابر است با 0108055/0 گرم طلای خالص، یعنی حدودا برابر است با یک صدم طلای 24 عیار و هر گرم طلای 24 عیار در این تاریخ که مصاحبه انجام می شود با 560 هزار تومان مساوی است. یعنی در حال حاضر هر یک ریال تقریبا معادل با شش هزار تومان است؛ به عبارت دیگر سیاست های غلط اقتصادی دولت ها، 60 هزار برابر قدرت خرید مردم را در کشور کاهش داده است.

برابر با قانون اگر شما 10 هزار تومان پول بردید بانک مرکزی، بانک موظف است به پرداخت معادل طلایی که در قانون ذکر شده است، منتهی این اتفاق نمی افتد چون به دلیل خلق گسترده پول بدون پشتوانه، معادل طلای آن در کشور وجود ندارد و به نظر بنده حاکمیت ضامن این مابه التفاوت است.

وسائل ـ دولت چه نیازی به خلق پول بدون پشتوانه دارد؟

دولت به جهت عجز از تامین بودجه خود از منابعی مثل مالیات، اقدام به چاپ پول کرده و حقوق کارمندان را پرداخت می‌کند که نتیجه این اتفاق ثروتمند تر شدن اغنیاء و ضعیف تر شدن قشر متوسط و ضعیف جامعه است چراکه دارایی های ثروت مندان از دلار، طلا، خانه و ماشین و ... گران‌تر می شوند و ریال دهک های ضعیف جامعه بی ارزش می گردد. از همین رو این سیاست اقتصادی به شدت با عدالت اقتصادی اسلام منافات دارد.

وسائل ـ شما عامل تورم را نفس پول اعتباری می دانید یا خلق پول بدون پشتوانه؟

عامل تورم پول اعتباری نیست بلکه خلق پول بدون پشتوانه است، زیرا این پول بدون پشتوانه با یک شوک اقتصادی وارد بازار می شود و خود را به صورت تورم نشان می دهد. ما نسبت های مالی خلق پول را که بررسی کردیم متوجه شدیم دقیقا به اندازه خلق پولی که از ابتدای انقلاب تا به امروز داشتیم دقیقا به همان اندازه هم تورم وارد اقتصاد شده است. در حقیقت تورم ارتباط مستقیم با خلق پول دارد و اگر جلوی چاپ پول گرفته شود رشد تورم هم منفی خواهد شد.

حذف پشتوانه، کلاهبرداری و دور زدن قانون است

آمار بالای تورم امروز نتیجه دور زدن قانون است. هدف قانون صیانت از عدالت اقتصادی است که از آرمان های بزرگ انقلاب بوده است اما متاسفانه امروز ما شاهدیم که خود حاکمیت پایه گذار عبور از عدالت اقتصادی است. حاکمیت باید به احکام شریعت بازگردد به این نحو که شرط امانت را رعایت کرده و با چاپ ریال های جدید ارزش و اعتبار پول های پرداخت شده در ازاء طلا را تضییع نکند.

مثل این است که من به شما صد کیلو گندم داده و در انبار شما ذخیره کرده باشم و شما هم به من صد عدد رسید یک کیلویی داده باشید و این رسیدهای یک کیلویی را من در بازار خرج کنم. هر کسی یک عدد از این رسید را داشته باشد یعنی یک کیلو گندم پیش شما دارد و از طرفی شما بروید بدون ذخیره جدیدی از گندم به ازاء همان صد کیلوی قبلی دوباره صد رسید دیگر چاپ کنید و زمانی که من به شما مراجعه می کنم به ازاء هر رسید یک کیلویی، نیم کیلو گندم به من بدهید، که این عملا دزدی است.

پول اعتباری بدون پشتوانه محصول اقتصاد لیبرالی آمریکایی

اینکه بعضی می گویند پول نیاز به پشتوانه ندارد مبتنی بر اقتصاد لیبرالی آمریکاست و الا اسلام چنین اجازه ای نمی دهد که بدون پیشتوانه، رسید و پول اعتباری چاپ کنیم چراکه پول هویت مستقل ندارد بلکه یک هویت وابسته دارد و منشاء این وابستگی هم قانون است.

اولین کشوری که پشتوانه را حذف کرد آمریکا بود که در کنفرانس برتون وودز طلا را از مبنای دلار حذف کرد و این باعث شد که قیمت طلا در دنیا رشد کند، آن چیزی که ما در ایران به شکل تورم می بینیم در دنیا هم خودش را به صورت تورم کالاهای فلزی نشان می دهد.

یک اصطلاحی در بازارهای بین المللی رواج دارد مبنی بر این که طلا یک دارایی امن است؛ در موج های تورمی مردم به سمت طلا پناه می برند، منشاء آن این است که قیمت طلا در بازار بین المللی با حجم دلاری که در دنیا چاپ شده است در تعادل و برابری است، مثل ایران که اگر اسکناس چاپ شود خانه گران می شود، در دنیا اگر دلار چاپ شود، طلا گران می شود. اما آمریکا به این خاطر از این پشتوانه گذشت که مثل اسلام از مبنای معرفتی برخوردار نبود اما ما مسلمانیم و داعیه اقتصاد اسلامی داریم و نمی توانیم از قوانین خود عبور کنیم.

ارتباط مستقیم رشد نرخ تورم با افزایش بدون پشتوانه حجم نقدینگی

یک نکته جالب این است که رشد چاپ پول عراق صفر است، به همین علت پول این کشور در دوران جنگ بی ارزش نشد و تورم هم نداشت؛ این یک نمونه خیلی مشخص است و ما هم اگر در ایران این کار را انجام داده بودیم با وجود تحریم های ترامپ و تروریسم اقتصادی، دچار این تورم ها نمی شدیم.

نکته‌ جالب دیگر اینکه از ابتدای دولت آقای احمدی نژاد تا انتهای دولت ایشان نقدینگی درون اقتصاد سه برابر شد و دقیقا همه قیمت ها هم در دولت ایشان سه برابر شد. یعنی ماشین، خانه، دلار و ... سه برابر شد. همچنین از ابتدای دولت آقای روحانی تا همین امروز نقدینگی چهار برابر شده است و دقیقا قیمت ها هم به نسبت ابتدای دولت ایشان تا الان سه و نیم برابر شده است و هنوز یک درصدی باقیمانده که بالا نرفته است؛ این یعنی همان مقدار که پول چاپ کرده اید همان مقدار نیز قیمت ها افزایش داشته است.

در این صورت حاکمیت هرچه خدمت کند بیش تر منفعت قشر مرفّه جامعه را تامین می کند تا منفعت قشر ضعیف جامعه. یعنی اگر امروز ارتش و سپاه می جنگند برای اینکه امنیت کشور را حفظ کنند، آن کسی که خانه اش صد میلیارد تومان ارزش دارد، بیش تر از این امنیت منفعت می برد یا آن کسی که خانه ای ندارد؟ قطعا کسی که ثروتمند است از این امنیت سود می برد.

هزینه های نیروهای نظامی و انتظامی نیز قاعدتا باید از مالیات دریافتی از ثروتمندان جامعه تامین شود در حالی که نظام مالیاتی کشور مختل است و دولت برای تامین بودجه خود به سراغ پول نفت که سهم همه مردم است می رود. بنابراین اقتصاد اسلامی در ایران رعایت نمی شود چراکه اگر رعایت می‌شد ما به این بلای تورم دچار نمی شدیم.

نقدینگی در جریان فعلی کشور چیزی حدود پنجاه یا شصت هزار میلیارد تومان است اما کل نقدینگی موجود در کشور دو میلیون میلیارد تومان است، یعنی تقریبا هشتاد برابر نقدینگی که در دست مردم است پول داخل سیستم بانکی کشور در جریان است.

عملیاتی کردن این ایده به این صورت امکان پذیر است که دولت ریال مردم را با دلار معاوضه کند و پول ریال را جمع آوری کند و در مرحله بعد دلار را جمع آوری و به ازاء آن طلا وارد کشور کند و در ازاء دلار به مردم تحویل دهد و در مرحله بعد نیز طلا را جمع آوری و به جای آن توکنی به مردم بدهد که درون آن میزان مشخصی طلا باشد.  

وسائل ـ اگر جمع بندی یا نکته تکمیلی دارید بفرمایید.

اسلام پول اعتباری بدون پشتوانه را قبول ندارد و آن چیزی که تکلیف زمامداران اقتصادی جامعه است حمایت و اجرای اصول اقتصادی اسلام است. مردم ما سال 57 برای عدالت اقتصادی انقلاب کردند چراکه شعارهای آن موقع از جنس عدالت اقتصادی بود و امروز متاسفانه ما از عدالت اقتصادی عبور کرده‌ایم. بنابراین امروز محور اعتراضات جامعه دینی در کشور ابتدا باید عدالت اقتصادی باشد./401/241/ح

تهیه و تنظیم: ابوالقاسم مرشدی