vasael.ir

کد خبر: ۱۴۶۱۲
تاریخ انتشار: ۲۵ شهريور ۱۳۹۸ - ۱۸:۱۸ - 16 September 2019
در گفتگویی با کارشناسان بررسی شد؛

اجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟

وسائل ـ درحالی رئیس بانک مرکزی از اجرای قریب الوقوع عملیات بازار باز بانکی سخن می گوید که کارشناسان و نمایندگان مجلس معتقدند در صورتی که بسترهای لازم نظیر اصلاح بودجه ریزی، اصلاح نظام مالیاتی واصلاح نظام بانکی صورت نگیرد، می تواند مخاطرات سنگینی مثل پولی کردن کسری بودجه را بدنبال داشته باشد.

به گزارش وسائل، عملیات بازارباز بانکی یا  open market operationاجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟  که پیش از این در بسیاری از کشورها نظیر ترکیه، تایلند، مکزیک و شیلی اجرا شده، نتایج موفقیت آمیزی داشته و چارچوب مشخصی برای دامنه مانور دولتها در چگونگی انتشار اوراق بدهی ایجاد خواهد کرد، این عملیات که ابزار اصلی سیاست‌گذاری پولی بانک‌های مرکزی است، به این منظور انجام می‌شود که مقدار ذخایر بانکی یا به بیانی دیگر نرخ بهره را تنظیم کند.

عملیات بازار باز بانکی که عبدالناصر همتی خبر اجرای آن را تا پایان شهریور ماه داده است، در واقع به بانک مرکزی اجازه می‌دهد تا نسبت به خرید و فروش اوراق قرضه دولتی و وثیقه گیری این اوراق در ازای اعطای اعتبارات یا خطوط اعتباری به بانک‌ها و موسسات مالی اقدام کند.

کارشناسان معتقدند انتشار اوراق قرضه در کشورهای مختلف توانسته است در طولانی مدت،کنترل نرخ سود بانکی، کنترل تورم و هدایت سرمایه‌های سرگردان به بازار های مالی و کشیدن آن ها از بازارهای دلالی موثر واقع شود، اما چگونگی اجرا کردن آن نیز اهمیت اساسی دارد.

چنانکه گزارش مرکز پژوهش های مجلس پیرامون عملیات بازار باز بانکی  حاکی است اجرای این قانون نیازمند شرایط و بسترهای ویژه‌ای از جمله استقلال بانک مرکزی از دولت، التزام دولت به پیروی از قاعده مالی و اقتدار مقام ناظر بانکی است.

از سوی دیگر عدم تعیین تکلیف و بانک های ناسالم و بانک‌هایی که وضعیت ترازنامه نامناسب دارند شرایط نامناسبی را ایجاد کرده است که دولت را ملزم می کند  به منظور جبران کسری بودجه خود اقدام به اجرای این راهکار  کند.

 

خرید و فروش اوراق دولتی ایجاد انبساط و انقباض پولی است

یکی از ابزارهای موثر و کارآمد اعمال سیاست های پولیاجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟ در همه دنیا عملیات بازار بانکی است، زمانی که اوراق بهادار دولتی خریداری می شود در واقع حجم پول در اقتصاد افزایش پیدا کرده و وقتی این اوراق توسط بانک مرکزی فروخته می‌شود به نوعی پول از بدنه اقتصاد جمع آوری شده و حجم پول انقباض و انبساط خواهد یافت.

سود مرکب بانکی  کامران ندری عضو هیات علمی پژوهشکده بانکی و پولی می گوید: عملیات بازار بانکی می‌تواند جلوی تعیین نرخ سود بانکی دستور را بگیرد، به این معنا که دیگر بانک مرکزی تعیین کننده نرخ سود نخواهد بود و این نرخ بصورت بین بانکی تعیین خواهد شد و نرخ سود سپرده و تسهیلات نیز به صورت رقابتی در بانک ها تامین می شود.

وی خاطر نشان می کند: یکی از ابزارهای موثر و کارآمد اعمال سیاست های پولی در همه دنیا عملیات بازار بانکی است، زمانی که اوراق بهادار دولتی خریداری می شود در واقع حجم پول در اقتصاد افزایش پیدا کرده و وقتی این اوراق توسط بانک مرکزی فروخته می‌شود به نوعی پول از بدنه اقتصاد جمع آوری شده و حجم پول انقباض و انبساط خواهد یافت.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا بازار باز بانکی به عنوان راهکاری برای جبران کسری بودجه دولت قلمداد شود یا خیر؟ تاکید کرد :در همه دنیا وقتی که دولت‌ها با کسری بودجه قرار می‌گیرند انتشار اوراق بهادار دولتی را در دستور کار خود قرار می‌دهند ،که در ایران تا کنون استفاده نشده است ،دولت می‌تواند برای تامین کسری بودجه از این اوراق استفاده کند و منابع مالی مورد نیاز را در کوتاه مدت و میان مدت از طریق انتشار اوراق بهادار تامین نماید.

 

با نرخ سود شناور هم می توان به نتیجه رسید

در شرایط کنونی بازار اولیه اوراق در اختیار خزانه‌داری کل کشوراجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟ نیست و بانک مرکزی نیز در بازار ثانویه اوراق حضور محکمی ندارد این بدان معناست که زیرساخت‌های لازم هم اکنون در اوراق بازار وجود ندارد نظام بانکی کشورمحمد قلی یوسفی استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی همچنین در گفت‌وگو با خبرنگارخبرگزاری خانه ملت   تاکید می‌کند که عملیات بازار باز یکی از عملیات ها و ابزارهای موثر سیاست گذاران پولی در همه دنیاست که بانک‌های مرکزی در بسیاری از کشورها برای کنترل سیاست‌های پولی خود از آن بهره برداری می کنند.

وی خاطرنشان می کند: به نظر می رسد نرخ سود اوراق باید از یک نرخ شناور بهره‌برداری کند، که در کوتاه مدت افزایش و در بلند مدت کاهش پیدا کند ،بدین معنی که ابتدا نرخ سود را افزایش و پس از فریز کردن آن در نهایت به محض کنترل انتظارات تورمی با اجرای عملیات بازار باز عملیات معکوس صورت گیرد.

 یوسفی با اشاره به زیرساخت های این عملیات می گوید: عملیات بازار باز از طریق خرید و فروش اوراق ،بازار سازی ذخایر بانکی را به عهده بانک مرکزی خواهد گذاشت و برای تضمین اجرای موفق آن نیز باید بازار عمیق دولتی وجود داشته باشد تا بازار ثانویه اوراق را بازار سازی کند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان می کند: با وجود ظرفیت و نقدشوندگی بالای این بازار باید زیرساخت ها و نحوه وثیقه گیری با حساسیت  دنبال شود ، در شرایط کنونی بازار اولیه اوراق در اختیار خزانه‌داری کل کشور نیست و بانک مرکزی نیز در بازار ثانویه اوراق حضور محکمی ندارد این بدان معناست که زیرساخت‌های لازم هم اکنون در اوراق بازار وجود ندارد.

 

سیستم بانکی هم اکنون آماده اجرای عملیات بازار باز بانکی نیست

اکنون مشخص است که دولت با کسری بودجه جدی روبه‌رو شدهاجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟ و هر چند می تواند سناریوهای مختلفی برای جبران کسری بودجه خود داشته باشد اما اجرای آنها نباید هزینه های اضافه به اقتصاد شکننده امروز تحمیل کند غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادیغلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادیعضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت همچنین معتقد است :اجرای عملیات بازار باز بانکی نیازمند بسترهایی است که هم اکنون در سیستم بانکی کشور آماده نیست و به نظر می‌رسد نگرانی‌های مرکز پژوهشهای مجلس برای اجرای این تصمیم کارشناسی شده و بجاست.

وی می افزاید: در صورتی که سیاست‌گذاری پولی درست نباشد نرخ بهره نیز کنترل نخواهد شد ما باید نرخ بهره واقعی را کنترل کنیم و نه با عناوین ساده و ظاهری مثل تبدیل نرخ بهره ساده و مرکب و تغییر اصلاحی آن تنها صورت مسئله را پاک کنیم.

این نماینده مجلس تاکید می کند: اکنون مشخص است که دولت با کسری بودجه جدی روبه‌رو شده و هر چند می تواند سناریوهای مختلفی برای جبران کسری بودجه خود داشته باشد اما اجرای آنها نباید هزینه های اضافه به اقتصاد شکننده امروز تحمیل کند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس همچنین خاطرنشان  می کند: بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس و ورشکستگی بانکی عمق کافی بازار بانکی عمق کافی بازار اوراق بدهی دولت و نبود دانش و کافی در بدنه سیاستگذاری و عملیات بانکی از مهمترین مشکلاتی است که در کنار عدم استقلال بانک مرکزی وجود دارد.

جعفرزاده ایمن آبادی تصریح می کند: دولت زمانی باید برای اجرای چنین اقداماتی در تصمیم گیری کند که بسترهای لازم و گام‌های اولیه اصلاح نظام بانکی را بر داشته باشد.

 

موفقیت سیاست های مالی دولت منوط به اجرای اصلاح نظام بانکی و مالیاتی است

آنچه باعث موفقیت این سیاست نظام پولی می‌شود این استاجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟ که باید اجرای سیاست‌های مالی و سیاست هایی که در حوزه اقتصاد برای دولت تعریف شده نظیر اصلاح بودجه، تعرفه های بازرگانی، تنظیم بازار سرمایه، و نظام مالیات و اصلاح نظام بانکی اجرایی شود.

حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلسهمچنین در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت  معتقد است اجرای عملیات بازار باز بانکی نه تنها در شرایط کنونی اقتصادی به نفع کشور نیست، بلکه می‌تواند لطمات جبران ناپذیری به بدنه اقتصادی وارد کند.

وی خاطر نشان می کند: اجرای آن باید به تناسب بسترسازی مناسب در بازار اوراق و صورت گیرد و شفافیت و نظارت کافی در این در این بازار وجود داشته باشد که اکنون به نظر می رسد از چنین قابلیت‌هایی برخوردار نیست

این نماینده مجلس همچنین خاطرنشان می کند: آنچه باعث موفقیت این سیاست نظام پولی می‌شود این است که باید اجرای سیاست‌های مالی و سیاست هایی که در حوزه اقتصاد برای دولت تعریف شده نظیر اصلاح بودجه ،تعرفه های بازرگانی، تنظیم بازار سرمایه ، و نظام مالیات اجرایی شود تا در کنار آن اجرای عملیات بازار باز بانکی بتواند نتایج  موثری داشته باشد.

نماینده مردم شاهین شهر، میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می کند: کارشناسان اقتصادی معتقدند این سیاست مالی در کشور هایی قابلیت اجرا داشته که اقتصاد آزاد به معنی واقعی آن وجود دارد، اما اکنون در شرایط کنونی کشور که تحریم‌ها سایه بر تجارت ایران انداخته چگونه می توان چنین انتظاری از بازار داشته و با تحمیل انقباض و انبساط های سیاست های پولی و نتیجه مناسب را جستجو کرد.

 

ورود جزیزه ای به سیاست بازار باز بانکی به وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی منجر می شود

اولویت دولت برای کنترل شرایط اقتصادی کنونی کهاجرای عملیات بازار بانکی با هدف بهبود اقتصاد یا جبران کسری بودجه؟ نمونه آن در هیچ کدام از دوره‌های گذشته اجرا نشده است اصلاح سیستم بودجه‌ریزی و همچنین مالیات گیری است بنابراین لازم است دولت ابتدا سیستم مالیات گیری خود و سامانه مالیات شفاف و جلوگیری از فرار مالیاتی را برای اقشار مرفه و پردرآمد تعیین تکلیف کند.

احمد انارکی محمدی عضو هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامیهمچنین در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت  پیرامون اجرای عملیات بازار باز بانکی  می گوید: پیش از اجرای این عملیات باید مشخص شود که آیا شرایط لازم برای تحقق اهداف فراهم شده و یا قرار است دولت به صورت جزیره‌ای به بخشی از این موضوع ورود کرده و با اجرای چند مولفه به صورت نصفه و نیمه این سیاست رها شده به آشفتگی بیشتر بازار اقتصادی منجر شود.

این نماینده مجلس تصریح کرد: عدم اصلاح نظام بانکی که سابقه چند ساله در اقتصاد کشور دارد ،یکی از مهمترین ابزار هایی است که باید پیش از اجرای چنین سیاست‌های مالی به کار گرفته شود تعیین ساختار نظام بانکی، چگونگی مدیریت بانک های خصوصی و سهامداری آنها از جمله اقداماتی است که پیش از اجرای عملیات بازار بانکی باید مورد توجه قرار گیرد.

نماینده مردم رفسنجان و انار در مجلس شورای اسلامیهمچنین خاطرنشان  می کند: اولویت دولت برای کنترل شرایط اقتصادی کنونی که نمونه آن در هیچ کدام از دوره‌های گذشته اجرا نشده است اصلاح سیستم بودجه‌ریزی و همچنین مالیات گیری است بنابراین لازم است دولت ابتدا سیستم مالیات گیری خود و سامانه مالیات شفاف و جلوگیری از فرار مالیاتی را برای اقشار مرفه و پردرآمد تعیین تکلیف کند و سپس با اصلاح واقعی بودجه به صورت عملیاتی به استقبال اجرای چنین سیاست هایی برود.

 

نتیجه گیری

اجرای عملیات بازار باز باز بانکی که به گفته عبدالناصر همتی قرار است از پایان شهریور اجرایی شود نمونه همان سیاست حذف چهار صفر از پول ملی کشور است که هیچ کارشناس اقتصادی آن را رد نمی کند، اما اجرای آن را در زمان کنونی موثر و مفید نمی‌داند.

و از سوی دیگر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پیرامون وجود بانک‌های ناسالم در نظام بانکی و همچنین مخاطره ای که برای کسری بودجه دولت در سال ۹۸ به واسطه کاهش درآمدهای نفتی وجود دارد حاکی از آن است که اگر دولت برای تامین هزینه های خود اوراق بدهی منتشر کند و بانک مرکزی در پوشش عملیات بازار باز موظف خریداری این بار شود در این صورت مضرات پولی کردن کسری بودجه در اقتصاد به شکل خطرناک تری پدیدار خواهد شد./910/241/ح

 

منبع: خانه ملت

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲