vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، جلسه نقد و بررسی کتاب «تاملی بر نقش اسلام در ارتباطات و توسعه با تاکید بر نقش ارتباطی زنان در جامعه» یکشنبه ۱۷ شهریور برگزار شد. اعضاء هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در سالن اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی به بررسی و نقد این کتاب پرداختند.

این کتاب با یک پیشگفتار و در چهار فصل تدوین شده است‌. فصل اول به توسعه رویکردها و تعاریف، فصل دوم نسبت توسعه و اسلام، فصل سوم مسیر اعتدالی ارتباطات توسعه در اسلام، فصل چهارم به سوی کدام الگوی ارتباطات توسعه؟ تنظیم شده است.

دکتر آقارفیعی نویسنده کتاب، در ابتدای مراسم به بیان ویژگی ها و اهمیت نگارش این کتاب پرداخت و گفت: از اواسط دهه هفتاد که در درس «ارتباطات بین الملل» مسائل مربوط به توسعه از طریق ارتباطات مطرح و متون اندکی در این زمینه به زبان فارسی موجود بود تا کنون که خوشبختانه و با همت استادان گرامی علوم ارتباطات کتاب ها و ویژه نامه هایی در این باب نگاشته شده و تحقیقات مهمی نیز در این زمینه به انجام رسیده است متوجه شده ام که جای متنی مرتبط با مباحث ارتباطات و توسعه با زمینه و بافت اسلامی خالی است.

بدین سان، طی سال های اخیر مطالعاتی در این زمینه انجام دادم و دو مقاله در «همایش ملی اعتدال» عرضه کردم که محوریت شان این موضوع بود. بخشی از کتاب پیش رو، در واقع نسخه بازنگری و به روز شده مطالب و مقالات عرضه شده نگارنده در همایش های مختلف در زمینه ارتباطات توسعه با محوریت نگاه اسلامی است.

همچنین الگویی که مدنظر داشته ام و در این کتاب ارائه شده مبتنی بر حضور زنان در جامعه و مبتنی بر ارتباطات میان فردی است. ما توسعه را قبول کرده ایم اما بحث رسانه ها را کنار می گذاریم و صحبت از ارتباطات میان فردی می کنیم اکنون که وسایل ارتباط جمعی مانند کانال های تلگرامی و امثالهم به گسترش ارتباطات میان فردی پرداخته اند و ما ارتباطات میان فردی را بیشتر با محوریت زنان در نظر می گیریم. متاسفانه در کشور ما علی رغم حضور زنان اما آن چنان که بایسته است از توانمندی های زنان استفاده نمی شود لذا نیاز است ما رویکرد جدیدی نسبت به این مسأله داشته باشیم.

در ادامه دکتر حبیب الله عظیمی از اعضا هیأت علمی سازمان اسناد، از نگارش چنین کتابی با چنین موضوعی ابراز خشنودی کرد و شجاعت دکتر آقارفیعی نسبت به نگارش چنین موضوعی را ستودنی دانست و در ادامه به خلا بحث عقلانیت و تعقل پرداخت و بیان داشت: در اسلام بحث عقلانیت یکی از بحث های محوری است که آیات و احادیث فراوانی در این زمینه وجود دارد.

ارزش و قیمت هر انسانی با عقل محک زده می شود. در مبانی دین، عقلانیت و خردورزی یکی از بحث های اساسی است که همراه شدن این بحث با بحث ارتباطات و توسعه می‌توانست بهتر نمود یابد.

دکتر نصیری، در بخش دیگر این نشست، گفت: بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم در زمینه توسعه با انبوهی از نظریات مواجه شدیم که بیشتر در جهت توصیف و تبیین و ارائه راهکار از جانب بلوک سرمایه داری برای کشورهای جهان سوم بود و از طرفی علم توسعه هم به عنوان یکی از علوم فرعی علوم اجتماعی محسوب می شود که به شکل انباشتی در حال گسترش است و هیچ کدام از پارادایم های اولیه هم از بین نرفته و همچنان به کار خود ادامه می دهد.

اما وجه تمایز این کتاب آن است که به بررسی نقش زنان بهتر پرداخته شده و نویسنده به نحوی منظم و سیستماتیک به چهار کلید واژه «اسلام، توسعه، ارتباطات و زنان» پرداخته و نقشه جامعی در انتها ارائه کرده است.

می توان گفت دوران نظریه های عام و فراگیر به سر رسیده و اکنون زمان آن است که ما باید به خرده تئوری هایی که ناظر به موارد مشخص هستند بپردازیم؛ این کتاب نتیجه گیری را به خوبی ارائه کرده و تصویری تقریبا کامل در انتهای فصل نشان داده است.

دوستانی که قصد پژوهش و تحقیق در حوزه توسعه دارند حتما این بخش از کتاب را مطالعه کنند زیرا صحبت های متفاوتی با کتاب های دیگری دارد که پیرامون توسعه کار کرده اند. 

در ادامه دکتر رضا خانی پور، با توجه به ایام سوگواری سالار شهیدان به حدیثی از امام حسین (ع) اشاره و تصریح کرد: این روایت ناسازگار با مفهوم توسعه نیست. امام حسین(ع) می فرمایند نیازهای مردم به سوی شما، نعمت های خدا بر شما هستند، یعنی کسی که دست نیاز دراز می کند و نیازش را ابراز می کند نعمت خداست اگر این نیازها پاسخ داده شوند موجب توسعه می شوند.

موارد مثبت این کتاب بسیار زیاد است و به فرمایش دکتر شریعتی نقد منصفانه آن است که هم به نکات مثبت اشاره شود و هم به نکات منفی پرداخته شود. انتخاب موضوع این کتاب یکی از موضوعات حیاتی و مهم است که فلسفه وجودی ما و زندگی کوتاه دنیوی رسیدن به تکامل و توسعه است، همچنین پردازش موضوع هم به خوبی صورت گرفته است. به نظر اینجانب یکی از هسته های اصلی این کتاب که در فصل دوم به نسبت توسعه در اسلام پرداخته شده خیلی کم بدان توجه شده و باید بیشتر به این بحث پرداخته می شد تا نتیجه مطلوب تری حادث می شد.

در این کتاب بحث زنان به خوبی پرداخته شده است؛ تاکیدهایی که قرآن در مورد زنان داشته را می‌توان در این کتاب دید. امروزه در جامعه شاهد ظلم هایی از سوی آقایان نسبت به زنان هستیم. آیاتی درباره کارآفرینی بانوان آورده شده به عنوان نمونه آیه ۳۲ سوره نساء «لِلرِّجالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ» آنچه زنان برای خودشان کسب می کنند متعلق به خودشان و مردان نیز آنچه کسب می کنند برای خودشان است؛ در جامعه بعضا مشاهده می کنیم که به این آیه عمل نمی شود.

لازم به ذکر است که کتاب«نقش اسلام در ارتباطات و توسعه با تاکید بر نقش ارتباطی زنان در جامعه» اثر دکتر داود آقارفیعی، عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی است. که توسط انتشارات سیمای شرق با قیمت ۱۶۰۰۰ هزار تومان چاپ و منتشر شده است./502/241/ح