به گزارش خبرنگار وسائل، رهبر معظم انقلاب با درایت خویش و با درک مقتضیات زمان، همواره ضرورت توجه به مسائل نوین را در راس برنامه های خو قرار داده، است. یکی از آن مسائل، تمدن نوین اسلامی است. طبعا تحقق این موضوع نیازمند توجه به مسائل مختلفی از جمله تاریخ است.
نگاه دقیق و تحلیلی به تاریخ و رخدادهای آن برای درک درست تحولات بشری و روشن شدن وضعیت موجود از جایگاهی مهم و بنیادین برخوردار است. نگاه عبرتگیرانه به تاریخ برای درک شرایط و وظایف امروز ما ضروری است.
این وظیفه در قرآن با اشاره به تحلیل علل و عوامل شکوفایی و نیستی برخی تمدن ها مورد تاکید قرار گرفته تا دیگر جوامع بشری از آن پند گرفته و از علل و عوامل آسیب زای آن پرهیز کرده یا از شکل گیری این موارد جلوگیری کنند.
از منظر آیت الله خامنه ای به عنوان یک متفکر و اندیشمند اسلامی، هدف نهایی انقلاب اسلامی رسیدن به تمدن نوین اسلامی است یعنی احیای تمدن اسلامی بر اساس الگوهای جدید و مطابق با مقتضیات زمان و مکان، هدفی است که در افق سیر نظام و انقلاب ترسیم شده است.
وجه تسمیه تمدن نوین
این که چرا از اسم و عنوان تمدن نوین استفاده می شود، دو وجه قابل ذکر است:
1- از جهت الگو های جدیدی که ساخت این تمدن به همراه داشته و با الگوهای تمدن اسلامی به انحطاط کشیده شده تفاوت دارد هر چند همین الگوهای نو نیز مبتنی بر یک سری اصول ثابت و ریشهدار در سنت کهن اسلامی میباشد.
2- از جهت اینکه این تمدن پس از ظهور تمدن مادیگرای غرب و انفعال چند صد ساله جهان اسلام در برابر آن تجربه جدیدی میباشد که قابلیت عرض اندام و تقابل با آن تمدن را دارد و به همین دلیل تمدنی تو در برابر تمدن مغرب زمین که در حال تبدیل شدن به تمدن کهنه هست به شمار میآید.
پایان نامه «کاربست تاریخ برای ایجاد تمدن نوین اسلامی در ایجاد تمدن نوین اسلامی از منظر مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای» به قلم و کوشش عباس جعفری، در شهریور 1396، در دانشگاه باقرالعلوم برای اخذ درجه کارشناسی ارشد نگاشته شده است.
این پژوهش با استناد به بیانات، سخنرانی ها و برخی از کتب منتسب به ایشان در دوره زمانی سال های ۱۳۶۸ تا 1396، نحوه بهره گیری ایشان از تاریخ در ایجاد و مفهوم سازی تمدن نوین اسلامی استخراج و توصیف می شود.
بررسی و بازخوانی نظام مند دیدگاه های آیت الله خامنه ای در خصوص تمدن نوین اسلامی، با تکیه بر تاثیرات تاریخی، می تواند تصویری گویاتر از فرآیند تحقق تمدن نوین اسلامی و کاربست الگوهای تاریخی در ساختن تمدن نوین اسلامی به نمایش بگذارد. بنابر این تحقیق پیش رو در صدد واکاوی برخی از عوامل و زمینههای احیای تمدن اسلامی و نقش تاریخ در این زمینه با محوریت سخنرانیهای رهبر انقلاب اسلامی است.
توصیه به «مطالعه تاریخ» و «عبرت گرفتن از حوادث تاریخی» یکی از پرکاربردترین توصیههای رهبر انقلاب در دیدارهای عمومی میباشد در منظومه فکری رهبر انقلاب اسلامی نگاه دقیق و تحلیلی به تاریخ و رخدادهای آن برای درک درست تحولات بشری و روشن شدن وضعیت موجود از جایگاهی مهم و بنیادین برخوردار است.
ایشان در طرح بسیاری از مسائل، ضمن اشاره به مباحث تاریخی به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و در نهایت با ارائه افقی تاریخی به مخاطبین، از این رهگذر به فهم وضعیت موجود و تبیین وظایف اقشار گوناگون ملت می پردازند. این «نگاه تحلیلی به تاریخ» و رجوع مداوم به آن، یکی از اصلیترین جنبه های نظام سخنرانی ارزشی رهبری در سطح جامعه را تشکیل میدهد، ولی عدم توجه کافی به علم تاریخ، موجب عدم جریان سازی دانش تاریخ در تمدن اسلامی شده است.
از نگاه ایشان رویدادها و حوادث تاریخی از نظمی منطقی و درونی برخوردار هستند. و باید با فهم قواعد و کلیات حاکم بر حوادث و رویدادهای تاریخی از نقش کاربردی تاریخ در دوران معاصر استفاده کرد و با بهرهگیری از آن از هزينهها کاست، ولی متاسفانه دانش تاریخ در فرهنگ و تمدن اسلامی از طرف اندیشمندان و محققان جایگاه واقعی خودش را پیدا نکرده است و در نقش یک دانش حاشیهای ظاهر شده است، در حالی که تاریخ، مادر علوم است.
دو پرسش اساسی از نگاه رهبر انقلاب
در یک نگاه کلان آراء و اندیشههای آیت الله خامنهای در حوزه مطالعات تمدن اسلامی را می توان ناظر به دو پرسش مهم، چیستی تمدن اسلامی و چگونگی دستیابی به تمدن اسلامی دانست.
در پژوهش مورد نظر، به بررسی پرسش دوم به صورت جزیی پرداخته میشود. یعنی از میان مؤلفههای مختلفی که در ساخت تمدن اسلامی اثرگذار هستند، مولفه تاریخ مورد بررسی قرار میگیرد.
مقام معظم رهبری معتقد است نگاه عبرتگیرانه به تاریخ مهمترین عامل جهت ساخت تمدن نوین است. شیوه مقام معظم رهبری در تبیین رویدادها برای رسیدن به هدف مورد نظرشان همان روش قرآن در بیان رویدادهای تاریخی است. هدف رهبری همان هدف قرآن در طرح مسائل تاریخی است که به دنبال نشان دادن علل پیشرفت ها و انحطاطهاست و میخواهد سنت های حاکم بر جامعه و تاریخ را بیان کند و راز سقوط و یا صعود اقوام گذشته را آشکار کند.
ایشان معتقد است اگر به دنبال ایجاد تمدن هستیم باید دیدی کلی نسبت به جایگاه خود در سیر تاریخ داشته باشیم چرا که حرکت برای تاسیس یک تمدن یک حرکت مقطعی و گذرا نیست بلکه حرکتی مداوم و طولانی مدت است، لذا چنین حرکتی بدون داشتن افقی تاریخی و نگاهی عقلی و فلسفی به مسیر، ممکن نیست./204/241/ح