vasael.ir

به گزارش وسائل، خانواده در اسلام از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است. دین اسلام از یک سو نقش زنان را در ایفای مسئولیت های همسرداری، مادری و رسیدگی به امور منزل در خانواده مورد تأکید قرار می دهد و از سوی دیگر اشتغال زنان را در چارچوب ارزش های اسلام بسیار محترم می شمارد.

در این راستا مطالعه حاضر به بررسی تأثیر ساعت کار انعطاف پذیر زنان بر ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان با رویکرد اسلام می پردازد.

تاثیر انعطاف پذیری ساعت کار زنان بر میزان ایفای مسئولیت‌های خانوادگی

در انجام این پژوهش 260 نفر از زنان کارمند متأهل مراکز آموزش عالی شهر تبریز با روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده به تفکیک دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی انتخاب شدند و پرسشنامه ها در زمستان 1396 و بهار 1397 به صورت تصادفی میان آنان توزیع گردید.

تحلیل نتایج با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده و چندگانه نشان داد که انعطاف پذیری ساعت کار زنان بر میزان ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان تأثیر مثبت دارد؛ همچنین نتایج آزمون فریدمن مؤیّد آن است که زنان در صورت کاهش ساعت کاری ناشی از به کارگیری انعطاف پذیری ساعت کار، بیشترین زمان آزاد شده خود را صرف ایفای مسئولیت های خانوادگی خود خواهند کرد.

اهمیت زن در نهاد خانواده از دیدگاه اسلام

در اسلام خانواده محبوبترین بنیان اجتماعی نزد خداوند است (حرّ عاملی، 7023ق، ج02، ص70) که صالح و فساد آن تأثیر مستقیم بر صالح و فساد جامعه دارد؛ بر این اساس دین اسلام هم بر تشکیل این نهاد و هم بر تحکیم آن تأکید دارد. ایجاد آرامش همسران در کنار یکدیگر از اهداف مهم تشکیل خانواده می باشد.

وجود صفا، یکرنگی و صمیمیت در خانواده علامت توفیق ازدواج در رسیدن به اصلی ترین هدف بوده و نشان دهنده عمل کردن زن و مرد به وظایف شان در برابر یکدیگر است در حقیقت حقوق و وظایف متقابل زوجین از اموری است که دین مبین اسلام برای تحکیم خانواده و رشد و بالندگی آن وضع نموده است. رعایت این حقوق و انجام مسئولیت های مربوط به آن، سبب نزدیکی و صمیمیت بیشتر زوجین می شود و از بروز هرج ومرج در خانواده جلوگیری می نماید.

زنان نقشی برجسته و محوری در خانواده دارند و وجود ویژگی های احساسی و عاطفی، آنان را قادر می سازد که مناسب ترین نقش را برای مدیریت و رهبری ارتباطات ثمربخش میان افراد در نهاد خانواده ایفا کنند. پیش از این در جامعه ماغالباً زنان در خانه می ماندند و به صورت اختصاصی و انحصاری به وظیفه همسری و مادری می پرداختند و کار و اشتغال آنها معمولا در درون خانه و در کنار همسر و فرزندان انجام می شد؛ اما امروزه زنان جامعه علاوه بر نقش همسری و مادری، نقش دیگری را به عنوان یک فرد شاغل بیرون از خانه و خانواده ایفا می کنند.

هر یک از این نقش های متفاوت، اقتضائات و الزامات خاص خود را دارد که اگر برای سازگاری آن ها تدابیر و تمهیدات مناسبی اندیشیده نشود، بیم آن می رود که آسیب های جدی هم بر کار و اشتغال و هم بر خانواده وارد آید.

تمایل بانوان به کاهش ساعت کاری با دستمزد کم‌تر

مطابق ماده 31 قانون مدیریت خدمات کشوری ساعات کار هفتگی بانوان شاغل اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی، ثابت و چهل و چهار ساعت در هفته است. این مطالعه به بررسی تأثیر ساعت کار انعطاف پذیر زنان بر ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان در میان زنان کارمند متأهل مراکز آموزش عالی واقع در شهر تبریز می پردازد.

انعطاف پذیری ساعت کار، نوعی از ساعت کاری است که به کارکنان این امکان را می دهد تا ساعات کاری خود را منطبق با ابعاد مهم زندگی شان تنظیم نمایند؛ اما از طرفی استفاده از ساعت کاری انعطاف پذیر می تواند احتمال کاهش حقوق و دستمزد را برای کارمندان به دنبال داشته باشد؛ بدین منظور در مطالعه حاضر این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد که آیا زنان متأهل شاغل تمایل به کاهش ساعت کاری خود و دریافت دستمزد کمتر (متناسب) به منظور استفاده از ساعت کار انعطاف پذیر را دارند؟

همچنین از آنجایی که در صورت کاهش ساعت کاری این انتخاب برای زنان وجود دارد که زمان آزاد شده خود را صرف ایفای فعالیت های خانوادگی، شامل انجام وظایف همسرداری، مادری، رسیدگی به امور منزل و گذراندن وقت بیشتر با خانواده نمایند و یا این زمان را برای انجام فعالیت های غیر خانوادگی نظیر استفاده از شبکه های اجتماعی، یادگیری مهارت های مورد علاقه خود و ... به کار گیرند.

این مطالعه به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا زنان در صورت کاهش ساعت کاری ناشی از به کارگیری انعطاف پذیری ساعت کار، زمان آزادشده خود را بیشتر صرف ایفای مسئولیت های خانوادگی خواهند کرد؟

در این مقاله پس از مقدمه به مبانی نظری این مطالعه پرداخته می شود. سپس مطالعات تجربی صورت گرفته در دو حوزه مطالعات خارجی و داخلی بیان می گردد. آنگاه روش انجام تحقیق معرفی می شود. بخش پنجم نیز به ارائه نتایج و تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق اختصاص دارد و سرانجام نتیجه گیری ارائه می گردد.

جمع بندی و نتیجه گیری

دین اسلام به عنوان مکتبی انسان ساز توجه ویژه ای به حفظ بنیان خانواده نموده است و سعادت جامعه را در گرو سلامت این نهاد مقدس می داند. زن نیز به عنوان یکی از اصلی ترین ارکان خانواده مسئولیت های متعددی از جمله همسرداری، مادری، تربیت صحیح فرزندان و رسیدگی به امور منزل و تأمین آرامش در محیط خانواده بر عهده دارد.

از طرفی شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه، زنان را به کارکردن در بیرون از منزل تشویق می کند. دین اسلام با وجود اهمیتی که برای نقش زنان در محیط خانواده قائل است، با اشتغال بانوان در خارج از منزل مخالفتی ندارد به شرط آنکه به سلامت اخلاقی و عفت آنان صدمه ای وارد نشود و بنیان خانواده مورد آسیب قرار نگیرد؛ ازاین رو شرایط کاری زنان باید به گونه ای باشد که آنان را در ایفای مسئولیت های خانوادگی با مشکل مواجه نسازد.

بر این اساس مطالعه حاضر به بررسی اثر انعطاف پذیری ساعت کار زنان بر ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان پرداخته است. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده به تفکیک دانشگاه ها تعداد 200 پرسشنامه در میان کارمندان زن متأهل مراکز آموزش عالی واقع در شهر تبریز به صورت تصادفی توزیع گردید.

در ادامه با استفاده از آزمون دو جمله ای به بررسی تمایل زنان نمونه به کاهش ساعت کاری خود و دریافت دستمزد کمتر (متناسب) پرداخته شد. سپس با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده و چندگانه در محیط نرم افزار spss اثر انعطاف پذیری ساعات کاری زنان بر میزان ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان مورد سنجش قرار گرفت و در خاتمه با استفاده از آزمون فریدمن به این پرسش پاسخ داده شد که در صورت کاهش ساعت کاری ناشی از به کارگیری انعطاف پذیری ساعت کار، زنان نمونه مورد مطالعه زمان آزادشده خود را بیشتر صرف انجام فعالیت های خانوادگی خواهند کرد و یا این زمان را به انجام فعالیت های غیر خانوادگی نظیر استفاده از شبکه های اجتماعی، یادگیری مهارت های مورد علاقه و امثال آن اختصاص می دهند.

همان طور که در یافته های تحقیق مشاهده گردید، انعطاف پذیری ساعت کار زنان بر میزان ایفای مسئولیت های خانوادگی آنان اثر مثبت دارد. آزمون دوجمله ای نیز نشان داد که اکثریت زنان متأهل شاغل نمونه مورد بررسی، موافق با کاهش ساعت کاری خود و دریافت دستمزد کم ترند؛ همچنین نتایج آزمون فریدمن حاکی از آن است که زنان در صورت کاهش ساعت کاری ناشی از به کارگیری انعطاف پذیری ساعت کار، بیشترین زمان آزاد شده خود را صرف ایفای مسئولیت های خانوادگی خود، شامل گذراندن وقت بیشتر با اعضای خانواده، تأمین نیازهای روحی و عاطفی اعضای خانواده، همسرداری، رسیدگی به وضعیت جسمانی و سلامت اعضای خانواده و رسیدگی به امور منزل خواهند کرد که این نتیجه با دیدگاه اسلام درباره اشتغال بانوان با تأکید بر ایفای مسئولیت های کامل خانوادگی توسط آنان مطابقت دارد؛

بنابراین زنان در صورت استفاده از ساعت کار انعطاف پذیر می توانند ضمن حفظ حضور خود در جامعه به ایفای بهتر مسئولیت های خانوادگی خویش و همچنین تربیت فرزندان سالم و شایسته که مورد تأکید دین اسلام است بپردازند. بر این اساس توصیه می شود برنامه ریزان و مسئولین امر (دولت و مجلس) در جهت تسهیل انعطاف پذیری ساعت کار زنان و تعمیم آن اقدامات لازم را به عمل آورند.

علاقه مندان به منظور دریافت فایل PDF این مقاله اینجا را کلیک کنند./204/241/ح