vasael.ir

کد خبر: ۱۳۸۸۲
تاریخ انتشار: ۲۲ تير ۱۳۹۸ - ۱۲:۳۵ - 13 July 2019

معرفی مقاله | ادله قرآنی ضرورت حکومت

وسائل ـ مفهوم حکومت در آموزه های قرآنی معنا و مفهومی فراتر از آن چیزی که در علوم سیاسی متعارف از آن بحث می شود، دارد. حکومت هر چند به معنای فرایند اعمال سیاست ها و تصمیم گیری از سوی مقامات رسمی در دستگاه سیاست است، ولی در مفهوم قرآنی آن با کارویژه هایی که برای آن بیان می شود، مفهمومی فراتر پیدا می‌کند.لذا حکومت در آموزه های قرآن، خلافت و ولایت از سوی خداوند برای بسترسازی کمال یابی بشر است.

به گزارش خبرنگار وسائل، حکم در لغت به معنای منع و معرفی مقاله | ادله قرآنی ضرورت حکومتبازداشتن برای اصلاح و کار محکم و استوار است. حکومت و حکم، هر دو به معنای داوری کردن، فیصله دادن و نیز به معنای استقرار، ثبوت، اتقان و قاطعیت در رای آمده است. در اصطلاح سیاست و علوم سیاسی نیز حکومت و حکم به معنای فن کشور داری و تدبیر و اندیشه در اداره و تنظیم امور داخلی و خارجی کشور می باشد.

در این زمینه ارسطو می گوید: کشور داری (statemanship) عالی ترین شکل نمادین یک جامعه می باشد و هدف آن، چیزی جز تدبیر و اندیشه گرایی و جلب منافع و حفاظت مصالح و دفع مفاسد آن جامعه به وجه احسن نیست. منظور از حکومت در اینجا، همان حکومتی است که در قرآن از آن به حکومت مطلوب یاد شده است؛ حکومت مطلوبی که خدایی، صالح و در راستای کمال بشری می باشد.

 

ضرورت عقلی حکومت

آیا وجود حکومت برای بشر یک ضرورت است؟ آیا در شرایطی می توان از وجود حکومت بی نیاز بود؟ تاریخ، از وجود نوعی حکومت در تمامی جوامع بشری حکایت می کند؛ حکومت هایی همچون قبیلگی، پادشاهی و حکومت های امروزی.

پژوهش های جامه شناسان نشان می دهد که تشکیل دولت در هر شرایطی یک ضرورت اجتماعی است و نمی توان از آن بی نیاز بود؛ زیرا با نگاهی به تاریخ بشر، چه در دوران کهن و چه در دوران متأخر معلوم می شود که انسان همواره در حال اجتماع می زیسته است.

از نظر افلاطون، ارتقا به سطح والای زندگی فردی بدون دولت، امکان پذیر نیست. ارسطو نیز این حقیقت را از مظاهر طبیعی حیات بشری شمرده است. ابن خلدون نیز فطری بودن زندگی اجتماعی برای انسان را دلیل بر ضرورت تعاون و تشکیل حکومت و پیروی از یک مرکزیت سیاسی می داند.

از نظر سید جعفر کشفی، جامعه ی بی دولت، دنیا و آخرت آدمیان را تخریب می کند و بنیان زندگی جمعی را در هم می ریزد. دلیل وی بر این مدعا، علاوه بر «بداهت عقل» مشاهدات تجربی بشر و استناد های نقلی از دین است.

تمام عقلای جهان بر ضرورت تشکیل حکومت برای جوامع بشری تاکید می کنند. البته در کلمات بعضی از طرفداران کمونیسم عباراتی دیده می شود که نفی لزوم حکومت از آن فهمیده می شود. آنان معتقدند که اگر کمون کامل برای انسانها حاصل شود؛ یعنی نظام طبقاتی، کاملا از بین برود، دیگر ضرورتی برای وجود حکومت نخواهد بود.

این اعتقاد کمونیست ها اوهام و خیالاتی است که در ترازوی عقل و منطق، وزن و ارزشی ندارد؛ چرا که رسیدن به چنین مرحله ای که نظام طبقاتی از جهان برچیده شود، و اینکه تمام انسانها در یک سطح قرار گیرند، خواب و خیالی بیش نیست.

بنابراین، از بدیهیات است که جامعه بشری هیچ گاه نمی تواند بدون حکومت، زندگی سالمی داشته باشد و منکران این امر نیز هرگز به آن نرسیدند.

از دیدگاه خداپرستان که معتقدند به ارسال رسل و انزال کتب از سوی خداوند می باشند، «ضرورت حکومت» واضح تر و آشکار تر است؛ زیرا اولا تحقق اهدافی که برای بعثت انبیاء در منابع دینی آمده است  و دلایل عقلی نیز آن را تایید می‌کند. بدون تشکیل حکومت، غیر ممکن می باشد.

ثانیا احکام اسلام، منحصر به عبادات نیست؛ بلکه احکام فراوانی داریم که به شئون سیاسی و اجتماعی مسلمین مربوط است که احکام حدود، دیات، خمس، زکات و انفال از جمله آنهاست.

پس تا حکومتی عادلانه و مردمی بر اساس اعتقادات الهی تشکیل نشود، بخش زیادی از احکام اسلامی اجرا نمی شود؛ چرا که از بخش های سه گانه احکام «سیاسات» برنامه حکومت است و در متن حکومت قرار گرفته است. «معاملات»  نیز بدون پشتوانه حکومتی صالح، هرگز سامان نمی یابد و « عبادات» همچون حج و نماز جمعه و جماعت هم در سایه حکومت الهی عظمت و شکوه دارد.

در مورد ضرورت حکومت، آیات قرآنی زیادی وجود دارد که در آنها یا به صورت صریح و یا با اشاره به این موضوع پرداخته شده است:

ضرورت تشکیل حکومت با توجه به اهداف بعثت انبیاء، پیاده شدن اهداف انبیاء و تلازم عقلی با برقراری و تشکیل حکومت دارد. و از جمله اهداف انبیاء استقرار قسط و عدل است. بی تردید پیاده شدن این اهداف، نیازمند سیاست گذاری، برنامه ریزی و فراهم نمودن امکاناتی می باشد که بدون تشکیل حکومت و دستگاه های حکومتی امکان پذیر نیست.

در داستان بنی اسراییل هم هنگامی که بر اثر هرج و مرج داخلی و نداشتن حاکمیت قوی و لایق گرفتار ضعف و فتور و شکست شدند و دشمنان بر آنان مسلط شدند و نزد پیامبرشان آمدند و تقاضای زمامدار کردند. قرآن با این تعبیر نشان می دهد که بدون تشکیل حکومت با حاکمیتی قوی، رسیدن به آزادی و آرامش اجتماعی ممکن نیست.

اگر حکومت، مقتدر و نیرومند نباشد و جلوی طاغیان و سرکشان را نگیرد. زمین در از فساد می شود. به این ترتیب، حکومت عادلانه، یکی از عطایای بزرگ الهی است که جلوی مفاسد دینی و اجتماعی را می گیرد.

 

نتیجه گیری

با استناد به آیات و آموزه های قرآنی، وجود حکومت به عنوان ضرورتی اجتماعی، در راستای بستر سازی کمال بشری و با محوریت توحید و با توجه به نگرش سیاسی ـ اجتماعی قرآن اثبات می گردد.

مقاله «ادله قرآنی ضرورت حکومت» نوشته فرج الله قاسمی است که در فصلنامه حکومت اسلامی، سال چهاردهم، شماره سوم، در پاییز 1388 منتشر شده است.

علاقه مندان به منظور دریافت فایل PDF این مقاله می توانند اینجا کلیک کنید./204/241/ح

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۳۱ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۵۹:۲۸
طلوع افتاب
۰۶:۲۹:۱۰
اذان ظهر
۱۳:۰۶:۰۰
غروب آفتاب
۱۹:۴۲:۱۰
اذان مغرب
۱۹:۵۹:۴۳