به گزارش وسائل، در سالهای گذشته توسعه شرکتهای خلاق و حمایت از آنها به صورت جدی در دستور کار دولت به ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار گرفته و در این راستا تسهیلات و امکاناتی نیز برای این شرکتها در نظر گرفته شده است، چراکه حمایت از این شرکتها علاوه بر ایجاد راهکارهای خلاقانه در بخشهای مختلف به ویژه اقتصاد کشور، منجر به توسعه اشتغال و درآمدزایی نیز خواهد شد. در زمینه حمایت از این شرکتها هم باید گفت که ستاد فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری، نقشی تعیینکننده برعهده دارد.
در این راستا سیدمهدی سادات، مشاور دبیر ستاد فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری، در گفتگویی، به بیان نکاتی درباره شرکتهای خلاق و نقش آنها در رشد و توسعه اقتصادی کشور و همچنین اقداماتی که در این ستاد برای حمایت از شرکتهای خلاق انجام شده است پرداخت که متن این مصاحبه در ادامه میآید:
ابتدا توضیحی درباره شرکتهای خلاق ارائه دهید و بفرمائید این شرکتها چه نقشی در اقتصاد کشور و مقاومسازی آن ایفا میکنند؟ همانگونه که مستحضرید قانونی با عنوان «قانون حمایت از شرکتهای دانشبنیان» در کشور وجود دارد و به دنبال اجرای این قانون، اقداماتی هم برای حمایتها و برنامههای خدماتی از طرف مجموعه حاکمیت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای ارائه خدمات و حمایت از شکلگیری و توسعه شرکتهای دانشبنیان شکل گرفت. نکته دیگری که باید اشاره کرد این است که این شرکتها عمدتاً در حوزههای فنی و مهندسی فعال هستند.
قبلاً خلائی وجود داشت که مجموعههایی تحت عنوان شرکتهایی که در زمینه فناوریهای نرم و فرهنگی فعال هستند از این حمایتها برخوردار نمیشدند و به همین دلیل به تدبیر معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری جناب آقای دکتر ستاری، برنامهای با عنوان برنامه «توسعه زیست بوم شرکتهای خلاق» تهیه و ابلاغ شد. در این قالب اینگونه شرکتها که در حوزه فعالیتهای فرهنگی و صنایع خلاق فعال هستند، شناسایی میشوند و برنامههایی برای ایجاد و توسعه بازار و اقتصاد این گونه شرکتها اجرا میشود.
درباره بازدهی اقتصادی این شرکتها توضیح دهید. آیا شرکتهای خلاق صرفاً فعالیت فرهنگی دارند یا اینکه به اشتغالآفرینی و تولید محصول هم میپردازند؟ اساساً مبنای ایجاد شرکتهای دانشبنیان و همچنین به عنوان مکمل آنها شرکتهای خلاق، ثروتآفرینی است. هدف از ایجاد اینگونه شرکتها و بنگاههای اقتصادی، فعالیت اقتصادی برای محقق کردن نتایج برنامههای پژوهشی و ثروتآفرینی از مسیر آنهاست.
در همین راستا شرکتهای خلاق، که در حوزه فعالیتهای نرم و فرهنگی فعالاند، در همین زمره هستند و فعالیتشان با هدف اشتغال، کارآفرینی و تولید ثروت و فعال کردن نیروهای جامعه به سمت اقتصادی کردن صنایع فرهنگی سوق مییابد و برنامههای ما در حمایت از این شرکتها هم هم به همین شکل و در این مسیر دنبال میشود.
در مورد مجموعههایی که در زمینه بازیهای رایانهای در کشور ما فعال هستند باید گفت که در سایر کشورها این بازیهای رایانهای یا گِیم، بخشی از اقتصاد را به خود اختصاص دادهاند و در کشور ما هم با توجه به ظرفیتهای علمی که وجود دارد، نیروهای متخصص زیادی در این زمینه هستند و در این حوزه فعالاند و اکنون قصد داریم با ساماندهی و حمایت از شرکتهای خلاق، فعالیتشان را توسعه دهیم تا بازار لازم برای فعالیت آنها شکل بگیرد.
در حوزه پویانمایی یا انیمیشن هم وضعیت همینطور است. در حوزههای دیگری همانند اسباببازی و طراحی مفهومی آنها، شرکتهای خلاق، علاوه بر آثار فرهنگی، کارکردهای اقتصادی هم دارند لذا اینکه از فناوریهای فرهنگی و شرکتهای خلاق سخن میگوئیم به این معنا نیست که ما صرفاً توقعات فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی از جنس عام المنفعهای داشته باشند و این شرکتها غیر انتفاعی باشند و فعالیت اقتصادی نداشته باشند بلکه برخی از صنایع فرهنگی دارای اثر اقتصادی هم هستند و مبتنی بر بازار و اقتصاد، فعالیت خود را شکل میدهند.
اهداف و برنامههایی که برای شرکتهای خلاق، ترسیم شده است، برنامههای ایجادی نیست بلکه برنامههای توسعهای است؛ بدین معنی که این شرکتها، بنگاههای اقتصادی هستند که در حوزه فناوریهای فرهنگی و صنایع خلاق شکل گرفتهاند و تلاش داریم برای توسعه آنها اقدام کنیم؛ بنابراین هدف ما زمینهسازی توسعه آنهاست و امیدواریم ارائه مجموعه خدماتی که بیان شد باعث شود این شرکتها بخش قابل ملاحظهای از بازار و اقتصاد کشور را در اختیار بگیرند و همچنین بتوانند در سطح بینالمللی حضور یابند.
مجموعههایی که تحت پوشش این شرکتهای خلاق و حوزههای مرتبط با فعالیت آنها مد نظر ماست، حوزه بازیهای رایانهای، پویانمایی، کسب و کارهای نوین بر پایه آی تی و دیجیتال هستند. این کسب و کارها قبلاً بر پایه روشهای سنتی انجام میشدند، اما با ورود به دنیای دیجیتال، مدل جدیدی از خدمت را برای توسعه بازار خود ایجاد میکنند. این مدل از کسب و کارها، که با عنوان کسب و کارهای نوین آی تی محور شناخته میشوند، در زمره فعالیت شرکتهای خلاق جای دارند.
حوزه اسباببازی هم جزئی از فعالیت این شرکتهاست. در حوزه صنایع دیداری و شنیداری، حوزه فناوری سینما هم در همین بخش قرار میگیرد. موارد دیگری از این قبیل نیز وجود دارد و برای مثال، حوزه نوشت افزار را در همین قالب در نظر میگیریم. تأثیر فرهنگی که حوزه نوشت افزار به عنوان یک صنعت در جامعه دارد، اثرات فرهنگی بسیار بزرگی است؛ ضمن اینکه این بخش هم به خودی خود، یک اقتصاد و صنعت محسوب میشود و یک بنیه و ظرفیت اقتصادی به منظور اشتغالزایی و ایجاد ظرفیتهای شغلی برای اقشار جامعه دارد.
آیا آمار و اطلاعاتی دارید که نشان دهد حمایت شما در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از این شرکتها تا چه اندازه باعث کاهش استقبال مردم از محصولات خارجی همانند انیمیشن و اسباب بازی خارجی و اقبال آنان به محصولات تولیدی داخلی شده است؟ این برنامه تقریباً از اوایل سال ۱۳۹۷ شکل گرفته است و میتوان گفت که حدود یک سال و نیم از آغاز این برنامه یعنی حمایت از شرکتهای خلاق میگذرد و به همین خاطر الان زود است که بخواهیم در مورد اثربخشی نقش شرکتهای خلاق قضاوتی جدی کنیم، اما نکتهای که بد نیست در اینجا بیان کنم، نوع خدماتی است که ما از این شرکتها شاهد هستیم.
مجموع خدمات عمومی که نسبت به شرکتهای دانشبنیان در گذشته شاهد بودهایم و در حال حاضر هم در حال انجام است، بخش عمدهای از آن میتواند در اختیار شرکتهای خلاق هم قرار گیرد. همچنین مجموع مشاورههای کسب و کار، آموزشها و خدمات توسعه بازار همانند یارانههایی که برای حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی مرتبط پرداخت میشود و کمکهزینههایی که در رابطه با اقلام تبلیغاتی این شرکتها برای حضور موفق در بازار و حضور در رسانهها وجود دارد باعث کمک به آنهاست.
یکی دیگر از خدماتی که به این گروه از شرکتها همانند شرکتهای دانشبنیان تعلق میگیرد، خدمات مربوط به نظام وظیفه عمومی است که براساس موافقت ستاد کل نیروهای مسلح و توافقی که با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفته است و افراد شاغل در شرکتهای خلاق، که مشمول خدمات نظام وظیفه عمومی هستند، میتوانند از تسهیلات تخفیف مدت نظام وظیفه عمومی استفاده کنند.
اقداماتی هم اخیراً با موافقت و همکاری برخی از صندوقهای پژوهش و فناوری برای ارائه خدمات، تسهیلات، سرمایهگذاری و صدور ضمانتنامه برای توسعه بازار و توسعه فعالیت شرکتهای خلاق انجام شده است.
در رابطه با حوزه صادراتی برای شرکتهای خلاق علاوه بر کمکهزینه و یارانهای که برای حضور شرکتهای خلاق در شرکتهای بینالمللی پرداخت میشود، برای دعوت هیئتهای تجاری از طرف شرکتهای خلاق، که برای مشارکت در پروژهها و توسعه بازار خود این هیئتها را دعوت میکنند، نیز تسهیلاتی پرداخت میشود. مواردی که بیان شد بستهای کلی از خدماتی بود که به مجموعه شرکتهای خلاق ارائه میشود.
در شرایط کنونی در حوزه کاری خودتان چند شرکت خلاق را تحت پوشش و حمایت قرار دادهاید؟ تا به امروز حدود ۳۷۰ شرکت احراز صلاحیت شدهاند و برنامه ما به این شکل است که انشاءالله تا پایان سال جاری، حداقل تعداد این شرکتهای خلاق به هزار شرکت برسد و بتوانیم هممه این شرکتها را پوشش دهیم و آنها از خدمات معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بهرهمند شوند و استفاده کنند.
برنامه و هدفگذاری شما در مورد شرکتهای خلاق چیست؟ نکتهای که در اینجا باید به آن اشاره کنم این است که اهداف و برنامههایی که برای شرکتهای خلاق ترسیم شده است، برنامههای ایجادی نیست، بلکه برنامههای توسعهای است؛ بدین معنی که این شرکتها بنگاههای اقتصادی هستند که در حوزه فناوریهای فرهنگی و صنایع خلاق شکل گرفتهاند و تلاش داریم برای توسعه آنها اقدام کنیم؛ بنابراین هدف ما زمینهسازی توسعه آنهاست و امیدواریم ارائه مجموعه خدماتی که بیان شد باعث شود این شرکتها بخش قابل ملاحظهای از بازار و اقتصاد کشور را در اختیار بگیرد و همچنین بتوانند در سطح بینالمللی حضور پیدا کنند.
به ویژه با توجه به اشتراکات فرهنگی که با برخی از کشورها و به ویژه کشورهای همسایه داریم، لازم است این شرکتها بتوانند با استفاده از ظرفیتهایی که برای آنها ایجاد شده، در کشورهای همسایه حضور یابند و محصولات خود را عرضه کنند. همچنین بتوانند از خدمات لازم برای عرضه محصولات خود بهرهمند شوند.
یکی از حوزههای مهمی که در زمره شرکتهای خلاق قرار میگیرد و بنده فراموش کردم به آن اشاره کنم، حوزه صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی و حوزه مد و لباس و مجموعه لوازم شخصی است که آن هم در قالب مد و لباس تلقی میشود. این حوزهها از لحاظ فرهنگی تأثیر زیادی را بر جای خواهند گذاشت. ضمن اینکه در ایران و در سایر کشورهای دنیا سهم قابل توجهی از اقتصاد به این بخشها تعلق دارد./823/241/ح
منبع: ایکنا