vasael.ir

کد خبر: ۱۳۳۷۳
تاریخ انتشار: ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۶:۱۵ - 02 June 2019
معرفی کتاب دین و سینما اثر محمد مددپور؛

چیستی و چگونگی سینمای دینی

وسائل ـ رسیدن به سینمای حقیقت در جهان امروز بسیار مشکل است. این سینما باید جهان موجود مدرنیته را دور زند و به کلی دیگر رجوع کند که تعلق به عالم دین و اسلام دارد و قدر مسلم این سینما را می توان جلوه عالم غیبی در جهان شهادت تلقی کرد. در این مرحله سینمای حرفه ای در مقام ماده سینمای حقیقت به کار می آید و طبعا آن سینماییی که به سوی نفس و شهوت و خشونت می رود بیکار می شود.

به گزارش خبرنگار وسائل، دین و سینما اثر دکتر محمد مددپور با رویکرد درجه دوم و نگاه فلسفی در بسیاری از بخش های کتاب به مقوله هنر و سینما و خصوصا فرایند دینی شدن سینما تهیه و تنظیم شده است. این اثر در دوازده فصل نگاشته شده و قالب پرسش و پاسخی هم به خود گرفته که مساله محوری و به روز بودن اثر را ـ علی رغم اینکه چاپ اول آن یازده سال پیش است ـ حفظ نموده است.

از فصل اول تا فصل هفتم مباحث فلسفی و حکمی سینما مورد بحث بوده و فصول بعدی در رابطه با آینده سینما و سینمای آخرالزمان و مباحث روز سینمای ایران می باشد که در ادامه بخش های و برش های مختلفی از هر فصل را تقدیم خوانندگان و مشتاقان اثر می نماییم.

 

چهره نفسانی واقعیت در جهان سینمایی

واقعیت در جهان سینمایی چهره ای نفسانی از واقعیت است.این نحو تلقی در حقیقت بسط تفکر متافیزیک دکارتی در باب جهان است که به نحوی در هنر و سینما متجلی گردیده است. فضا و زمان و مکان و حوادثی که در فضا مکان و زمان رخ می دهد، شبیه واقعیت است، اما کاملا دستکاری شده و دگرگون بطوری که همه حوادث علی رغم اصرار فیلم سازبه وحدت، وحدتی کاملا تصنعی و غیرعادی پیدا کرده اند.

به به عبارتی تصاویر چنان به همدیگر متصل می شوند و بریده بریده بیان می گردند که فقط توهمی از وحدت عمل حاصل می شود و مشابهتی با نمایش ارسطویی پیدا می کند. برخی فیلم ها نیز به شیوه تئاتر برشتی با فاصله گذاری، عمدا از القای این وحدت پرهیز می کنند. به هرحال واقعیت سینمایی، واقعیت نفسانی است و انسان سینمایی نیز چنین است چه در صورت قهرمان و چه در صورت انسان عادی.همه چیز در جهت خواست و مطابق وجهه نظر فیلم ساز شکل می گیرد.

 

ماهیت هنر دینی

هنر دینی هنری است که با توجه به معنی انتزاعی هنر، می شود پیوندی میان آن و دین ایجاد کرد. معنی انتزاعی هنر به اعتقاد من انکشاف حقیقت و انکشاف عالم دین، انکشاف عالم ربانی، عالم نفسانی، عالم فرشتگی، عالم شیطانی و یا انکشاف حقیقت ادر طور و ساحت خیال است.هنر جدید انکشاف نفس است در طور خیال در مرتبت خیال که نهایتا این خیال در مرتبه حس ظاهر، خودش را آشکار می کند به صورت صوت و لحن و نقش و حجم و بصورت اشکال مختلف به صورت الحان مختلف به صورت حرکات مختلف و تصویر متحرک.

به هرحال هنر نهایتا انکشافی است که در آن انسان با یک حقیقتی تماس و اتصال دارد. در این نسبت حضوری دارد با حقیقت در ضمن یک نسبت حصولی هم با آن دارد، در واقع انسان در یک نسبت با واسطه و در یک نسبت بی واسطه است با این حقیقت.

 

مشکل اساسی سینمای ایران

مشکل اساسی سینمای ما این است که از سینماتی حرفه ای جهان فاصله بسیار دارد، از سویی جشنواره های جهانی، سینمایی را به سرزمین های غیرصنعنی جهان سوم دیکته می کنند که آنها را همواره از سینمای حرفه ای و جدی با مخاطب عام دور می کند. رسیدن به سینمای حقیقت در جهان امروز بسیار مشکل است.

این سینما باید جهان موجود مدرنیته را دور زند و به کلی دیگر رجوع کند که تعلق به عالم دین و اسلام دارد و قدر مسلم این سینما را می توان جلوه عالم غیبی در جهان شهادت تلقی کرد. در این مرحله سینمای حرفه ای در مقام ماده سینمای حقیقت به کار می آید و طبعا آن سینماییی که به سوی نفس و شهوت و خشونت می رود بیکار می شود. با ظهور این عالم، فرهنگ و هنر غرب بی تاریخ می شود، چون اثر خود را از دست می دهد.

 

تاملی در باب سینمای دینی: صورت و معنی

تیتوس بورکهات متفکر مسلمان سوئیسی در کتاب هنرقدسی در شرق و غرب می نویسد: برای آنکه بتوانیم هنری را هنرمقدس به مثابه نوعی هنر بنامیم کافی نیست که موضوع و معنی هنر از حقیقت روحانی نشات گرفته باشد، و یا طبعی دیندار با احساسات و عواطف پارسایانه و خداترسانه بنا به ضرورت هنر مزبور را بارور ساخته باشد، بلکه باید هنری را مقدس دینی خواند که زبان صوری آن هنر نیز بر وجود همان مبدا روحانی گواهی دهد و قالب و صورتش جلوه بینش خاص این معنی روحانی باشد. چیزی که اصطلاحا سبک بیانی خوانده می شود. از اینجاست که هنری مانند هنر رنسانس یا هنرباروک را که از لحاظ سبک به هیچ وجه از هنر ذاتا دنیوی و غیر دینی همان دوران متمایز نیست، نمی توان مقدس نامید.

 

حکمت معنوی سینما

تجلی و انکشاف امر قدسی بنیاد و روح مطالعات نظری حکمی، عرفانی و دینی است، که همه حکمای انسی قدیم و نیز در عصرمعاصر، رودولف اتو، تیتوس بورکهات و مارتین هایدگر و بسیاری از متفکران پست مدرن غرب و از آنجا متفکران بومی شرق با رجوع به حکت دینی و عرفان قبل از رنسانس، به طرح آن پرداخته اند.

میرچا الیاده نیز از نویسندگان فلسفی معاصر است که به مفهوم تجلی قدس و فعل تجلی امر مقدس در آثار خودش توجه کرده است. او این مفهوم را برای انکشاف و ظهور امر قدسی و متعالی از خلال واقعیت ناسوتی و اینجهانی اشیائ و امور متعارف طبیعی و خالی از قداست، در نظر می آورد.با این تجلی، اشیائ ظاهری دنیای نامقدس، تقدس و برکت پیدا می کنند و چنین هر شیئی با حفظ مراتب ناسوتی خویش به امر متعالی ماورای خود اشاره می کند.تجلی امر قدسی در یچه ای را از طریق اشیائ و امور طبیعی به عالم ماوراءالطبیعه باز می کند.

 

سینمای دینی، سینمای آینده جهان

شوپنهاور گفته بود، ژورنالیستهای غربی دستفروشان افکار عمومی اند و این سخن در پایان نیمه اول قرن نوزدهم بر زبان او جاری شد و مدتی بعد کی یرکه گور در یادداشت های خصوصی خود، این عبارت را مفصلا شرح کرد. این سخن بی تردید در ایران نیز به تدریج موضوعیت پیدا می کند، به نسبت نفوذ نهیلیسم و مدرنیته و گسترش اندیشه مدرن اما هنوز اتفاقی نیفتاده و روزنامه خوانی برخلاف نظر هگل هنوز جای نماز صبح مردم را نگرفته است.

مردمان هنوز در جهان دینی ـ اساطیری نیمه اشراقی ـ نیمه شهودی و حضوری کهن  با تصرف نیمه مدرن ایرانی خویش، سکنی گزیده و از آن گذر نکرده اند، الا آنچه که از سیل مدرنیته و نوگرایی دامنشان را قدری تر کرده باشد./601/241/ح

 

مشخصات کتاب:

عنوان کتاب: دین و سینما

مولف: محمد مددپور

ناشر: سوره مهر ـ پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی

تعداد صفحات: 336 صفحه

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹