vasael.ir

کد خبر: ۱۳۲۵۰
تاریخ انتشار: ۲۳ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۱۹:۰۰ - 13 May 2019

سیاست عادلانه مبتنی بر قرآن است / تنش، نتیجه قرار گرفتن ناآگاهانه در فضای سیاسی

وسائل ـ در برنامه شب گذشته «ضیافت» که باحضور حجت‌الاسلام لک‌زایی برگزار شد، موضوع «قرآن و اندیشه سیاسی مسلمین» مورد بحث کارشناس و مجری برنامه قرار گرفت.

به گزارش وسائل، پنجمین ویژه برنامه رمضانی «ضیافت»سیاست عادلانه مبتنی بر قرآن است / تنش، نتیجه قرار گرفتن ناآگاهانه در فضای سیاسی به موضوع «قرآن و اندیشه سیاسی مسلمین» اختصاص داشت که با اجرا و سردبیری دکتر مالک شجاعی، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با حضور حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم (ع) یکشنبه شب 22 اردیبهشت‌ماه، از شبکه چهار سیما روی آنتن رفت.

حجت‌الاسلام لک‌زایی دربخش ابتدایی این برنامه در توضیح تفسیر سیاسی گفت: تفسیر سیاسی، تفسیری است که می‌خواهد نقطه مرکزی خودش را سیاست قرار دهد. سیاست به هر شکلی که معنا شود جزو ذاتی قرآن است؛ اگر سیاست را به مثابه علم درنظر بگیریم می‌بینیم در قرآن از دولت‌های مطلوب و نامطلوب سخن گفته شده و حتی مباحث هنجاری آن دولت‌ها نیز تشریح شده است. همچنین اگر گفتیم علم سیاست، علم قدرت یا اطاعت است در واقع مشخص می‌کند مردم چه مسیری را بپیمایند. کافی است کلمه «اطیعو» را در قرآن جستجو کنیم این راه را مشخص می‌کند که از چه کسانی باید اطاعت کنیم و از چه کسانی نباید اطاعت کنیم.

وی افزود: در قرآن آمده الگوی شما در همه موارد از جمله در حوزه سیاست، باید پیامبر (ص) باشد. چرا که حتی آنها که عالم سیاسی نیستند فعل‌شان سیاسی است چون انسان ذاتاً سیاسی است.

لک‌زایی، سیاست را در دو قالب کلان توحیدی و خارج از این مقوله برشمرد و گفت: به طور کلی سیاست به مثابه دانش و سیاست به مثابه فعل، در دو قالب کلان توحیدی و خارج از مقوله توحیدی قرار می‌گیرند که این موضوع هم در سیره نبوی هم در آیات قرآن مجسم شده است. بنابراین اگر مسلمانی بخواهد در فضای سیاسی قرار بگیرد باید آگاهانه باشد چون اگر بر اساس جهل باشد، نزاع افزایش می‌یابد اما اگر بر اساس علم و تربیت و آموزش سیاسی صورت گیرد در این صورت فضای انسجام سیاسی و مشارکت سیاسی به وجود می‌آید. همچنین دو دسته فعل بر اراده انسانی تأثیر دارد که بر این اساس، انسان چون اراده دارد می‌تواند از ملائک بالاتر رود یا از حیوانات پست‌تر شود.

وی در ادامه به محرک‌های معرفتی و انگیزشی برای انسان که سبب رشد انگیزه‌های الهی و افعال توحیدی می‌شوند، اشاره کرد.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تأکید اینکه «عترت» اعتبار خودش را از قرآن می‌گیرد، درباره دلالت‌های سیاسی قرآن گفت: داوری‌ها نوعاً به تلقی گوینده از سیاست بر می‌گردد؛ در دوره معاصر به دلیل اتفاقاتی که رخ داد، مسلمانان را از ناحیه سیاست ناراحت کرد و به مرور از سیاست و هر آنچه از آن مشتق می‌شد، آزرده خاطر شدند. سیاست به معنای ظلم، طغیانگری و فرعونی در قرآن نیز مذمت شده است اما سیاستی که مبتنی بر عدل باشد مورد تأیید قرآن است.

وی در ادامه بیان کرد: دین برای تنظیم حیات انسان نازل شد و فرد را در جامعه می‌بیند نه اینکه فرد را به صورت جداگانه ببیند. دین اولاً و بالذات برای تنظیم حیات سیاسی و اجتماعی انسان نازل شده است. برای اینکه انسان، دین را در جامعه درست انجام دهد به تزکیه نیاز دارد که همان حیات طیبه است که مدنظر نبی و رهبر الهی است. از این منظر وقتی به آیات مکی نگاه می‌‌کنیم متوجه می‌شویم که این آیات منطبق بر آموزه‌های سیاسی هستند، از مواجهه حضرت موسی با فرعون تا درس‌هایی درباره اصول نبوی پیامبر اسلام که در بردارنده آموزه‌های سیاسی در عرصه‌های مختلف است و هم مبانی توحیدی و هم سیاسی را توضیح می‌دهد.

لک‌زایی خاطرنشان کرد: برخی که البته منظور من دینداران است معتقدند که مباحث سیاسی در قرآن مطرح نیست، رویکرد معرفتی یا پیش فرض‌هایی دارند که آن پیش فرض‌ها سکولاریستی یا دین‌شناسی است و تلقی‌شان این است که دین ارتباطی به سیاست ندارد که این موضع اشتباه است.

وی افزود: ملاک، قرآن است و باید ببینیم در قرآن به پیامبر چه دستوراتی داده می‌شد؛ برای مثال، اشاره قرآن به جنگ‌ها جنبه جهادی داشته یا وحیانی، چراکه خیلی از آیات مربوط به جنگ و جهاد است. آیا خداوند در قرآن دستوری درباره تشکیل دولت و حکومت به پیامبر داده است؟ جواب مثبت است بنابراین جنبه وحیانی تلقی می‌شود که نظام سیاسی نبوی پس از هجرت به یثرب شکل می‌گیرد.

این استاد دانشگاه همچنین ادامه داد: وقتی به سوره های مکی نگاه می شود به جزییات مباحث سیاسی پرداخته شده است و اگر به آیات مدنی نگاه کنیم به قوانین اقتصادی، اجتماعی، خانواده، تعلیم و تربیت، سیاست خارجی و جنگ و صلح با تفصیل و دقت بیشتری اشاره شده است؛ چون در مکه به مسلمانان حتی اجازه دفاع داده نمی شد و به ایشان صبوری توصیه می شد. اما وقتی به مدینه رفتند، مجوزی داده شد که به کسانی که ظلم می شود می توانند دفاع کنند. یکی از اصول سیاست خارجی بر اساس عقد و صلح است که در سوره های مدنی نمود دارد چیزی که در ماجرای فلسطین نیز ما پیگیر آن هستیم. صلح در بستر ظلم اتفاق نمی افتد و خدا به مظلومان اجازه داده ولو با جنگ، عدالت را خواهان باشند.

وی درباره مواجهه انبای الهی با سیاست و اینکه در جریانات متاخر اسلام، سیاست جلوه کرد و دین را در ایران عامل عقب ماندگی دانستند، گفت: ماجرای جهان اسلام با ایران متفاوت است؛ ضربه اولیه ای که به مسلمانان وارد شد ورود ناپلئون بود اما در ایران وقتی متوجه این قضیه شدیم که با روسیه وارد جنگ شدیم و در اینجا تفاسیر مختلفی صورت گرفت و اصلا باورشان نمی شد روسیه بتواند نفوذ و سرزمین ایران را تفکیک کند.

حجت الاسلام لک زایی بیان کرد: ایرانیان ملت متمدنی هستند و در تاریخ همیشه درخشیدند و تمدن بزرگ ایران را هیچکس نتوانسته انکار کند و ایرانیان در تاریخ سهم اساسی دارند و حتی ادبیات عرب روی دوش ایرانیان می چرخد و فلاسفه، فقها و علما اکثراً ایرانی هستند. تولید فکر چه قبل و چه بعد از اسلام، پیوسته در ایران صورت گرفته است در حالیکه حتی امروز در بعضی کشورهای همسایه، برخی از دانش ها حرام هستند و اجازه ورود به آنها را نمی دهند. ایرانی ها هیچگاه تحقیر را نمی پذیرفتند و وقتی در جنگ اول با روسیه شکست خوردند در جنگ دوم، تلاش بسیاری کردند اما به هر حال بخش های عمده ای ایران را از دست دادند و پس از آن عوامل مختلفی در این مورد مطرح شد. نحله ای که توسط علما پیگیری شد از جمله آنها آیت الله نایینی و سید لاری بودند که به قرآن مراجعه و استناد کردند. «قرآن» فصل الخطاب برای همه مسلمانان است و از این رو آیه قرآن، برهان قاطع برای همگان می شود.

وی تشریح کرد: در قرآن به این دلیل که مضامین اصلی روشن بیان شده است، تکلیف توحید و طاغوت مشخص است و همه آیات قرآن نفی طاغوت ها، فرعون ها و ظالم ها و از طرف دیگر ایثار و عدالت برای مردم است. لذا وقتی نهضت بازگشت به قرآن شدت می گیرد، مردم نیز همراه می شوند. البته در دوره قاجاریه، عده ای ملقب به اخباری ها به حدیث معتقد بودند اما در دوره جدید فقط قرآن را قبول داشتند که در میان بزرگان خودمان کسانی را داریم که سردمداران بازگشت به قرآن هستند که از جمله آنها می توان به امام خمینی (ره)، علامه طباطبایی و شهید مطهری اشاره کنیم. همچنین مباحثی است که مقام معظم رهبری آنها را در دهه 60 مطرح کرده بودند، نیز از جمله تفاسیری است که در این مورد به چاپ رسیده اند. بنابراین در دوره جدید به قرآن توجه ویژه ای شد و تفاسیر متعددی با استناد به آیات قرآن شکل گرفت.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: بحث مان تاریخ تفسیر سیاسی نبود و تنها شمه ای از این مباحث گفته شد. این لطف الهی بوده که شامل حال ما شده و در دوره جدید، به قرآن توجه کرده ایم و این بازگشت به قرآن از مواردی بود که در انقلاب سهم اساسی داشت. از جمله مصداق های آن نیز، استفاده صریح از 14 آیه قرآن در قانون اساسی است و حتی نهادهایی تشکیل شدند که بر اساس آیات قرآن شکل گرفتند و ...

وی در پایان گفت: برخی اوقات یک آیه کافی است که جامعه ای را به حرکت درآورد و جامعه خفته را حتی یک آیه می تواند بیدار کند. خداوند در قرآن می فرماید «حرکت تان چه فردی چه جمعی، اگر برای خدا باشد، فضای جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.

«ضیافت» محصول گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما است که در ماه مبارک رمضان،هر شب ساعت 23 به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش می شود./241/241/ح

 

منبع: فارس

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹