به قلم شما»فرهنگیپکد خبر: ۱۲۹۱۲ تاریخ انتشار: ۲۶ فروردين ۱۳۹۸ - ۱۵:۰۴ - 15 April 2019
به قلم «فاطمه ترزفان»؛
شلختگی پوششی یا بیهویتی اجتماعی به اسم مدرنیته!
وسائل ـ در این بازار رنگارنگ پوششهای زنانه و مردانه استفاده از رنگهای جیغ و زننده روز به روز برشلختگی بافت اجتماعی در امر پوشش دامن میزند و از آنجا که نظارت خاصی وجود ندارد سلیقه و عرف جایگزین نظم پوششی شده اند و از طرفی حتی در شرایطی این سلیقه و عرف در تضاد با شرع و فتواهای مراجع و بزرگان است.
بازار جذاب امروز به دنبال مشتریان هر چه بیشتر برای کسب سود و منفعت است گاه بازاریان و مشتریان چنان غرق در این جذابیت شده اند که زخم هائی را میتراشند که مرهم تراشیدن برای آنها فقط نوشداروئی است که از آن جمله میتوان به ویترینهای عجیب و غریب و رنگارنگ لباسهای زیر زنانه همراه با نوآوریهای مشتری پسند اشاره کرد که در این آشفته بازار مدرنیته صدای بانوان معترض و محجبه نسبت به این ویترینها گاه به جائی نمیرسد چرا که همه به فکر سود هستند غافل از اینکه اثرات این ویترین رنگارنگ برای خانواده و جامعه در درازمدت دردی بی درمان است و آنچه که از این معاملات به دست میآید فقط سودی نمادین است چراکه که این بی نظمی و بی قانونی در بازار مظاهر جنسی را روز به روز افزایش داده و در عین حال میتواند آسیبهای جنسی را به دنبال داشته باشد.
بی توجهی به فضاسازیهای جنسی در جامعه
این ولنگاری به تدریج و بی صدا در رفتارها و پوشش و حتی سلایق افراد در جامعه ما با اهداف سرمایه داری رسوخ کرد که این زنگ خطر امروز بیش از هر زمان دیگری صدای آن تا حدی دلخراش است که آمارهای حوادث و آسیبهای جنسی و رشد قتلهای ناموسی گویای این امر است و آنجا این درد عمیقتر میشود که این بی توجهی به فضاسازیهای جنسی در جامعه حتی به ادارات و مراکز دولتی هم راه پیدا کرده است.
قوانین متروکه پوشش بدون ضمانت اجرائی
در نشستی اداری و رسمی، حضور برخی بانوان با روسری و مقنعه قرمز و آرایش غلیظ توجه مرا به خود جلب کرد و در عین حال ذهن و چشم برخی مردان شرکت کننده در این نشست را متوجه خود کرده بود، در عین حال این پرسش در ذهنم به وجود آمد که چرا قوانین پوشش در کشور تا حدی ضعیف است که هیچگونه ضمانت اجرائی ندارد در حالی که در کشورهای به اصطلاح متمدن و پیشرفته این قوانین پوششی در دانشگاهها و مراکز اداری از ضمانت اجرائی قوی برخوردار است و هر فردی نمیتواند با همان پوشش دلخواه در مراکز رسمی و اداری حاضر شود در واقع کشور ما مبتلا به قوانین متروکه بدون ضمانت اجرائی قوی است.
در چند سال اخیر این شلختگی پوششی آسیبها و مشکلات فراوانی در جامعه به وجود آورده است و این از هم گسیختگی تا بدانجا پیش رفته است که ابزارهای قانونی را در این راستا تضعیف کرده است و گاه برای اجرای قوانین هر چند کمرنگ پوششی چنان دعوا و سر و صدائی ایجاد میشود که در نهایت منجر به صوری شدن قوانین میشود.
استفاده از رنگهای جیغ و زننده و شلختگی بافت اجتماعی در امر پوشش
در این بازار رنگارنگ پوششهای زنانه و مردانه که هر نوع مدل و رنگ لباسی برای افراد هر چند به صورت ناهنجار به صورت مدلهای به روز معرفی میشود استفاده از رنگهای جیغ و زننده روز به روز بر شلختگی بافت اجتماعی در امر پوشش دامن میزند و از آنجا که نظارت خاصی وجود ندارد سلیقه و عرف جایگزین نظم پوششی شده اند و از طرفی حتی در شرایطی این سلیقه و عرف در تضاد با شرع و فتواهای مراجع و بزرگان است و این در حالی است که با توجه به اینکه اسلام دینی همه جانبه است حتی درباره استفاده از رنگها برای افراد و در فضای جامعه نیز ساز و کاری تعریف کرده است که کمتر مورد توجه پژوهشگران اجتماعی و حتی روانشناسان قرار گرفته است.
آیا به رنگها در قرآن اشاره شده است؟
در قرآن کریم از شش رنگ سفید و سیاه (بقره /۱۸۷؛ آل عمران /۱۰۶؛ نحل /۵۸؛ زمر /۶۰؛ زخرف /۱۷) زرد (بقره /۶۹؛ روم /۵۱؛ زمر /۲۱؛ حدید /۲۰؛ مرسلات /۳۳)، سبز (انعام /۹۹؛ یوسف/۴۳ و ۴۶؛ یس /۸۰؛ کهف /۳۱؛ حج /۶۳؛ الرحمن /۷۶؛ انسان /۲۱)، کبود (آبی) (انعام /۶۹) و قرمز (فاطر /۲۷) یاد گردیده و به طور مستقیم یا غیر مستقیم به تأثیرات روان شناختی و بعضاً فیزیولوژیکی آنها اشاره شده است.
رنگ سبز زیباترین رنگی است که ده بار در قرآن مطرح شده و در چند آیه به بساط بهشتیان و لباسهای ابریشمی و حریرهای سبز رنگ آنان با این رنگ اشاره شده است. همچنین رنگ گیاهان سبز هم چند بار در قرآن آمده است. سبز، انتقال دهنده شادی، انبساط خاطر و بهجت است. نماد رویش، حیات و زندگی است. سبز نماد ایمان، کمال و رنگ بهشتی است و، چون در رنگ سبز ایمان و اطمینان مشهود است، نزد مسلمانان رنگ مقدس شمرده میشود و مردم میان این رنگ و پیامبراکرم (ص) و اهل بیت طاهرین (ع) و اولادشان ارتباط برقرار میکنند.
در مورد رنگ سبز نیز آیات زیادی وجود دارد؛ خداوند در قرآن کریم فرموده است: الَّذی جَعَلَ لَکمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ (یس/۸۰)؛ «(همان) کسی که برای شما از درخت سبز، آتشی قرار داد و شما در هنگام (نیاز) از آن (آتش) میافروزید».
در مورد رنگ قرمز آنچه از سنت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در این زمینه به ما رسیده، کراهت ایشان در استفاده از رنگ قرمز برای لباس بوده است مگر در اعیاد و در روز جمعه برای جشن و شادمانی که علت آن را میتوان در تأثیر این رنگ بر روان آدمی جستجو کرد.
علاوه بر تأثیرات روانشناختی رنگها میتوان به تأثیرات اجتماعی استفاده از رنگها در پوشش نیز اشاره کرد که در شرایط امروز با وجود نمادها و تکانههای جنسی فراوانی که در جامعه وجود دارد استفاده از رنگی مثل قرمز در پوشش بانوان، سبب مضاعف شدن اثرگذاری این تکانهها شده است که فضای امن روانی را برای پسران و دختران جوان به مخاطره انداخته است.
بعضا در برخی شرایط با این جملات مبنی بر اینکه چرا آقایان چشم خودشان را از چشم چرانی باز نگه نمیدارند تا تکانه جنسی ایجاد نشود؟ و یا چرا همیشه خانمها باید ملاحظه مردان و جامعه را داشته باشند؟ پرسش هائی است که از سوی برخی دختران جوان که از رنگهای جیغ در فضای عمومی و حتی اداری استفاده میکنند، مطرح میشود در پاسخ میتوان اینگونه گفت که زندگی اجتماعی الزامات و بایدها و نبایدها و قوانینی دارد که برای زیست شادمانه و سالم هر فردی ملزم به رعایت آنها میشود.
توجه به ساختارهای پوششی قانونمند مورد بی توجهی قرار گرفته است
از طرفی قرار نیست کشور ما که شیعی است با دیگر کشورهای غربی و حتی کشورهای همجوار مقایسه شود چرا که عرف و شرع جداگانه دارد و توجه به فرهنگ ایرانی میتواند راهگشای بسیاری از تناقضات پوششی درباره بانوان و حتی مردان باشد چرا که پوشش و استفاده از رنگهای آرام بخش در فضای عمومی به خوبی در ایران باستان قابل مشاهده است که زنان دارای لباسهای بلند و پوشش مناسب با رنگهای ملایم بوده اند و این امر نشان دهنده این موضوع است که درهم آمیختگی عرف و شرع در آن دوران منجر به تولید لباس هائی شده بود که حجاب و عفاف را برای زن ایرانی به تصویر کشیده است.
اما در شرایط فعلی توجه به ساختارهای پوششی قانونمند مورد بی توجهی قرار گرفته است و در نتیجه سبب شده است که مدل و رنگ لباسها گاه در منزل و مجالس و ادارت و دانشگاهها و مراکز عمومی چندان تفاوتی با یکدیگر نداشته باشد که این امر از آنجا که با ساختارهای عرفی ما در تضاد است جای انتقاد دارد چراکه حریمها برداشته میشود و حیا و عفت که لازمه آن پوشش عرف پسند و شرع پسند است کمرنگ خواهد شد.
کلام آخر: برای نظم بخشیدن به پوششهای اداری و اجتماعی و مراسماتی و مهمانیها چارهای به غیر از ثبت قوانین ضمانتی در کشور نیست که لااقل بتوان در فضای اداری و رسمی ظواهر جنسی را کاهش داد و از طرفی نیاز به فرهنگ سازی و آگاه سازی دختران و پسران جوان در تبعات سوء استفاده از این پوششهای جیغ و زننده از جمله دیگر راهکارهائی است که اگر چه زمان بر خواهد بود، اما جای تأمل و اندیشیدن و برنامه ریزی دارد./102/241/ح