vasael.ir

به گزارش وسائل، حجت‌الاسلام مهدی درگاهی در چهارمین پیش‌نشست علمی همایش «فقه گردشگری» با موضوع «بایسته‌های تشریفات بین‌الملل از منظر فقه»، ضمن ارائه تعاریفی از تشریفات با بیان این که از آداب و رسوم رایج در ارتباطات بین‌المللی به عنوان تشریفات یاد می‌شود، تصریح کرد: تشریفات به مجموعه مقرارتی معمول در روابط بین رؤسای کشورها و نمایندگان دولت‌ها و دیپلمات‌ها و بین وزارت خارجه و نمایندگی‌های خارجی و همچنین در مجامع و کنفرانس‌های بین‌المللی، گفته می‌شود.

وی با اشاره به این که تشریفات نحوه و قالب مناسبات و مراودات مشتمل بر حسن سلوک و نزاکت و رعایت ترتیبات، قوانین، مقررات و کنوانسیون‌های داخلی و بین‌المللی است، اظهار داشت: در کل تشریفات مجموعه‌ای از آداب و عرف‌هايی است كه در سطوح بين‌المللی، برای روابط و تعامل دولت‌ها در نحوه برگزاری مراسم رسمی بین رؤسای کشور و نمایندگان سیاسی و اعضای هیئت‌های ديپلماتيك آنها و همچنین در كنفرانس‌ها، همایش‌ها و مجامع بين‌المللی و غیر بین‌المللی، که میزبان خارجی‌ها (اعم از دیپلمات، بازرگان، جهانگرد و کارشناس) هستند و در قالب مکاتبات، مراسلات، سفرها و نشست‌ها، ملاقات‌ها و مذاکرات اعمال می‌گردد.

حجت‌الاسلام درگاهی به انواع تشریفات از منظر نوع افراد، اعمال مکلف، فرایند مدیریتی و نیز شیوه معمول در ارتباطات و روابط بین‌الملل اشاره نمود و اذعان داشت: تشریفات گفتاری، تشریفات غیرگفتاری نوشتاری و تشریفات غیرگفتاری و غیرنوشتاری از مهم‌ترین شقوق تقسیم تشریفات براساس اعمال مکلف به شمار می‌رود.

پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی ضمن اشاره به اهمیت تشریفات از منظر شیوه معمول در ارتباطات و روابط بین‌الملل، تشریفات در مکاتبات و مراسلات، تشریفات در سفرها و تشریفات در نشست‌ها را از انواع این نوع تقسیم‌بندی عنوان کرد.

سخنران این نشست پس از تبیین مفاهیم اساسی و مرتبط با موضوع این نشست، به اهمیت تشریفات در عرصه بین‌الملل و جایگاه معتقدات ملی- مذهبی در آن اشاره نمود.

حجت‌الاسلام درگاهی در ادامه ضمن اشاره به بایسته‌های تشریفات بین‌الملل از منظر فقه، خاطرنشان کرد: وجوب رعایت سیادت، علو و شوکت اسلامی در فرایند تشریفات، حفظ کرامت انسانی در فرایند تشریفات و شناخت دقیق عرف و پروتکل‌های تشریفاتی و آداب و رسوم طرف مقابل، از مهم‌ترین بایسته‌های مشترک در تمام انواع تشریفات به شمار می‌رود.

وی ضمن تأکید بر وجوب حفظ اسرار نظام اسلامی در فرایند تشریفات، بر توجه به تناسب رفتاری در فرایند تشریفات تصریح نمود و یادآور شد: هوشیاری در برابر ترفندهای طرف مقابل در فرایند تشریفات، حرمت زیاده‌روی در فرایند تشریفات و نیز حرمت توهین به مقدسّات طرف مقابل در فرایند تشریفات، از دیگر بایسته‌های اشتراکی انواع تشریفات است.

پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی در بخش دیگری از این نشست به بایسته‌های اختصاصی هر نوع از تشریفات بین‌الملل از منظر شیوه معمول در ارتباطات و روابط بین‌الملل اشاره نمود و درباره بایسته‌های مربوط به سفرها و نیز بایسته‌های فرستاده یا نماینده تصریح کرد: بایسته‌های ظاهری، معنوی، ایمان راسخ به دین اسلام و عمل به آموزه‌های آن، صبر در عمل و صلابت در عقیده، وفاداری، امانت‌داری و صداقت در فرایند تشریفات،  بصیرت، زیرکی و کیاست در اندیشه، گفتار و عمل،  شجاعت و جسارت در فرایند تشریفات،  توانمندی مطلوب در ارتباطات کلامی، حسن معاشرت و اخلاق نیکو در تعاملات و برخورداری از مهارت کافی در اجرا و مدیریت تشریفات، از ملزومات این بخش به شمار می‌رود.

حجت‌الاسلام درگاهی افزود: در حوزه بایسته‌های استقبال تا بدرقه نیز باید به موضوعاتی مانند استفاده از استقبال‌کننده و بدرقه‌کننده همپایه و همطراز مهمان، حفظ حریم خصوصی مهمان، آزادی مهمان در باور و رفتارهای فاقد آثار اجتماعی، حفظ حریم اجتماعی مهمان، توجه به نوع، ظاهر و فرم لباس، حفاظت از مهمان در مدت مأموریت و... توجه شود.

پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی به بایسته‌های مربوط به نشست‌ها در نحوه گفت‌وگو و مذاکره اشاره نمود و اذعان داشت: در فرایند نشست‌ها باید به مسائلی مانند بایسته‌های عقلی- عقلائی، تعبدی و عرفی و قراردادی در نحوه مذاکره و گفت‌وگو توجه نمود.

حجت‌الاسلام درگاهی تصریح کرد: لزوم بهره‌گیری از کلام نیکو، حکمت، موعظه حَسَن و جدال اَحسن در گفت‌وگو و توجه به مصالح در صراحت، اهمال و اجمال سخنان، لزوم بهره‌گیری از زبان بدن در گفت‌وگو  و نیز پیراستن گفت‌وگو و مذاکره از کلام بیجا، از مهم‌ترین بایسته‌های عقلی عقلائی در نحوه مذاکره به شمار می‌رود.

وی وجوب پرهیز از نازگویی در گفت‌وگو، پیراستن گفت‌وگو از زشت‌گویی، زخم زبان و به‌کارگیری برجسب‌های تحقیرآمیز و وجوب تبری از باطل در گفت‌وگو و رجحان آغاز گفت‌وگو و محاوره با بسم‌الله را از مهم‌ترین بایسته‌های تعبدی در نحوه گفت‌وگو دانست و یادآور شد: «آداب جذابیت بخشی سخن»، «آداب آهنگ صدا و لحن سخن»، «آداب سکوت و شنیدن»، «آداب ایراد سخنرانی»، «آداب تأثیر گذاری سخن» و ... از دیگر موضوعاتی است که به عنوان بایسته‌های عرفی و قراردادی نحوه گفت‌وگو یاد می‌شود.

سخنران این نشست در ادامه بر لزوم رعایت سیادت، علوّ و شوکت اسلامی در فرایند تشریفات تأکید نمود و خاطرنشان کرد: خاتمیت و هماهنگی آموزه‌های اسلام با فطرت انسانی، مُستلزم سیادت و تقدم آن بر تمام دستورات ناشی از ادیان و شرایع پیشین و قواعدِ مجعول بشری است.

حجت‌الاسلام درگاهی افزود: در فرایند ارتباطات و تعاملات بین‌المللی، مکلفان عرصه تشریفات باید رفتار و عملکرد خود را به گونه‌ای تنظیم و مدیریت نمایند تا سیادت تعالیم و آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی در تمام شئون آن بر قواعدِ مجعول بشری در مقوله تشریفات محفوظ بماند.

پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی با بیان این که رعایت تعالیم و ارزش‌ها و آموزه‌های اسلامی بر برخی مصلحت‌سنجی‌ها در عرصه دیپلماتیک حاکم است، تصریح کرد: مکلفان عرصه تشریفات، با هدف صیانت از تعالیم و آموزه‌های اسلامی، باید مانع هر گونه تحقیر و اهانت به احکام و ارزش‌های الهی در فرایند تشریفات شوند.

وی ضمن تأکید بر این که در تدوین قوانین و مقررات و انعقاد تفاهم‌نامه‌های طرفینی در مقوله تشریفات، باید به گونه‌ای عمل کرد که مُستلزم علوّ و سیادت غیر مسلمان بر مسلمان نباشد، اظهار داشت: در اجرای قوانین و آداب عرفی در روابط اجتماعی به ویژه در روابط دیپلماتیک، اگر رفتار و اعمال مکلفان در عمل به آداب و رسوم رایج، موجب علوّ و شوکت غیر مسلمان بر مسلمان گردد، تشریفات مذکور فاقد مشروعیت فقهی است.

حجت‌الاسلام درگاهی در بخش پایانی سخنان خود به ادله‌های قرآنی و روایی لزوم رعایت سیادت و علو مؤمنین اشاره کرد که به نوعی منظور حفظ سیادت و علوّ اسلام به شمار می‌رود و تصریح کرد: بر آحاد ملت مسلمان، به ویژه مسئولان و حاکمان، لازم است در تعاملات و روابط بین‌المللی با دوَل و ملل دیگر، رفتار و عملکرد خود را براساس سیادت و اعتلای حکومت اسلامی مدیریت نمایند./909/422/ح

منبع: المصطفی نیوز