به گزارش خبرنگار وسائل، نشست عرضه و نقد «شاخصه هایکلی تفکیک و تعامل قوا با بهره گیری از اندیشه و آثار شهید صدر (ره)»، شنبه 29 دی ماه از سوی مرکز تحقیقات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
سعید منصوریان دانشجوی معارف اسلامی و علوم سیاسی در این نشست به ارائه پژوهش خود پرداخت و پس از آن دکتر جلال درخشه و دکتر هادی طحان نظیف به نقد آن پرداختند.
در ادامه گزیده ای از مطالب مطرح شده از سوی منصوریان در رابطه با نظریات شهید صدر در زمینه تفکیک و تعامل قوا میخوانید.
شاخصههای تفکیک و تعامل قوا، در اندیشه شهید صدر
این نظریات میتواند ارزش افزوده و رویکرد نوینی را در حوزه حکومت اسلامی و جایگاه تفکیک و تعامل قوا در آن فراهم کند.
شاخصههای کلی تفکیک و تعامل قوا، مبتنی بر اندیشه و آثار شهید صدر به 4 دسته تقسیم میشوند که عبارتند از: جایگاه و وظایف قوا در حکومت اسلامی، ساختار حکومت اسلامی مبتنی بر تعامل قوا، جایگاه مردم در نظام سیاسی اسلام، جایگاه مرجعیت در نظام سیاسی اسلام.
مهمترین نهاد در قوه مقننه
به عقیده شهید صدر، مهم ترین نهادی که در ذیل قوه مقننه قرار دارد، شورای اهل حل و عقد است که وظایف مهمی بر عهده دارد.
تأیید اعضای هیئت دولت، تعیین یکی از آرای اجتهادی مطرح شده، وضع قوانین مناسب در عرصه منطقه الفراق، نظارت بر روند تطبیق قانون اساسی و دیگر قوانین و مراقبت نسبت به عملکرد قوه مجریه از وظایف این نهاد است.
ارکان قوه قضائیه
از دیدگاه شهید صدر، قوه قضائیه از دو رکن دادگاه عالی و دیوان مظالم تشکیل میشود؛ در دادگاه عالی به تخلفات احتمالی از جمله انطباق یا عدم انطباق قوانین که در حوزه منطقه الفراغ توسط شورای اهل حل و عقد وضع شدهاند با قانون اساسی، رسیدگی میشود.
شهید صدر هم چنین بیان میکند که شورای اهل حل و عقد وظایفی بر عهده دارد که در نظام های ریاستی وجود ندارد؛ این وظایف عبارتند از: تأیید اعضای هیئت دولت، نظارت بر اجرای قانون اساسی و سایر قوانین و نظارت نسبت به عملکرد قوه مجریه.
وجه تمایز نظریه شهید صدر با دیگر نظریات
مسئولیت مردم در حکومت اسلامی و ضمانت اجراهای متعدد در تفکیک و تعامل قوا جهت تحقق اهداف حکومت اسلامی، از ویژگیها و مختصات دیدگاه شهید صدر است که او را با سایر دیدگاههای موجود متمایز میکند.
دستاوردهای این نظریه
حکومت اسلامی نوع خاصی از الگوی تفکیک و تعامل قوا را ارائه میدهد که مبتنی بر مبانی خاصی شکل می گیرد و شرایط و اقتضائات عملی نیز در ارائه این مدل تأثیر گذار است.
از دستاوردهای این دیدگاه ابتنای ساختار تفکیک و تعامل قوا بر اسلام است، به این معنا که این ساختار مستنبط از دیدگاه های اسلامی مانند خلافت انسان، وظایف و شئون مرجعیت، اهداف حکومت اسلامی و مواردی از این قبیل است.
از دیگر دستاوردهای این دیدگاه و مدل مبتنی بر آن، توجه توأمان به مردم و مرجعیت به عنوان دو رکن اصلی در حکومت اسلامی می توان نام برد.
دستاوردهای دیگری که میتوان برای این دیدگاه بیان نمود، تأسیس نهادی با عنوان دیوان عالی است که نشان دهنده توجه بسیار زیاد شهید صدر نسبت به تخلفات کلان و حکومتی است.
ایشان با این عبارت خود، نظارتی فعالانه را برای این نهاد تجویز میکنند و همین امر نشان دهنده اهمیت بالای این وظایف و امور است./241/202/ح