معرفی کتاب| فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث
وسائل ـ دکتر سید مهدی امین در کتاب «فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث» می‌نویسد: «هرگز ثروت از نظر اسلام دور افکندنی نیست بلکه دور افکندنش (اسراف، تبذیر تضییع مال) حرام قطعی است».
به گزارش خبرنگار وسائل، فقر و ثروت از موضوعاتی است 
که همواره بحث های مختلفی پیرامون آن مطرح شده و هرکس براساس برداشت و دیدگاه خاص خود آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. گروهی کسب درآمد و ثروت را از هر طریق مجاز دانسته و برای مصرف آن نیز هیچ گونه محدودیتی قائل نیستند و گروهی دیگر حدّ و مرزهایی را براساس برداشت شخصی خود برای کسب ثروت و مصرف آن مطرح می نمایند.
در کتاب«فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث» سعی شده است با استفاده از آیات قرآن کریم، روایات و سیره ائمه معصومین علیهم السلام و فقه نورانی اسلام و برخی از متفکّرین و اندیشمندان اسلامی موضوع «فقر و ثروت» از زوایای مختلف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
نگاهی به فصل اول
اولین مبحث این کتاب با عنوان تعریف فقر و ثروت است که مولف کتاب تعریف فقر را عینا از رساله حضرت امام خمینی(رحمه الله) استخراج نموده و برای تبیین تعریف ثروت از کتاب نظری به اقتصاد اسلامی شهید بزرگوار مطهری کمک گرفته است.
سپس به سراغ مال و مالیت در نظر عرف و شرع رفته و باتوجه به نظر مرحوم حکیم می‌نویسد «مالیّت، اعتبار عقلایی است که از چیزی که برای غرضی که موجب پیدا شدن رغبت مردم در آن است به طوری که از همدیگر سبقت بگیرند و روی آن رقابت داشته باشند و بر آن منازعه نمایند، وضع شده باشد، نشأت گرفته باشد».[1] و تنها به این نظر بسنده ننموده و نظر مرحوم محقق خویی را نیز در ادامه آورده است.
ابعاد فقر
شناخت ابعاد مختلف فقر و ثروت و تأثیر مستقیم آن در شکل گیری شخصیّت افراد چنین توضیح داده می‌شود «اگر انسان ها بدانند که خداوند هرگز سرنوشت آنها را با فقر و فلاکت رقم نزده است بلکه همواره از طریق انبیاء و رُسُل و در همه کتاب های آسمانی سفارش به کار و تلاش و کسب درآمد مجاز و حرکت در جهت رشد و ترقّی آن ها داشته است و زمین و آسمان و مراتع و دریاها و معادن و سایر منابع زمینی و دریایی و آسمانی را برای رفاه و آرامش و برخورداری عادلانه همه انسان ها خلق نموده است، همه روابط فردی و اجتماعی به نحو دیگری تفسیر خواهد شد و هیچ ملّتی اجازه نخواهد داد اموال و ثروت هایی که حقّ خدادادی آنها است توسط دیگران به غارت برده شود.»[2]
رزق طیب
در ادامه نیز با توجه به کلام نورانی قرآن رزق طیب توضیح داده می‌شود. از مباحث مهم دیگری که در این کتاب توضیح داده شده گرفتار تنگی معاش شدن است که درباره آن سید امین می‌نویسد «اصولاً تنگی زندگی به خاطر عدم اطمینان به آینده و ترس از نابود شدن امکانات موجود و وابستگی بیش از حد به جهان مادّه است و آن کس که ایمان به خدا دارد و دل به ذات پاک او بسته است، از همه این نگرانی ها در امان است».[3]
در ادامه نیز وی توضیح می‌دهد که اسلام خواستار ثروتی است که مایه فساد در زمین و فراموش کردن ارزش های انسانی و گرفتار شدن در مسابقه جنون آمیز «تکاثر» نگردد و انسان را به «خود برتر بینی» و «تحقیر دیگران» نکشاند. وسیله ای باشد برای استفاده همگان برای پر کردن خلأهای موجود اقتصادی، برای مرهم نهادن بر زخم های جانکاه محرومان و برای رسیدن به نیازها و مشکلات مستضعفان. علاقه به چنین ثروتی با چنین اهداف مقدّسی علاقه به دنیا نیست، علاقه به آخرت است.[4]
این مطلب است که فاسد بودن دو گروه را در اسلام نشان می‌دهد که مولف آنها را اینگونه معرفی می‌کند «گروهی از مسلمان نماهای بی خبر از تعلیمات اسلام که اسلام را حامی مستکبران معرّفی می کنند و گروهی از دشمنان مغرض که می خواهند چهره اسلام را دگرگون نشان داده و آن را ضد ثروت و طرفدار فقر نشان دهند».[6]
انفاق
از دیگر مباحثی که دکتر سید مهدی امین در این اثر خود به تبیین آن پرداخته انفاق، فقر و ثروت از دیدگاه روایات، فقر و ثروت در سیره ائمه معصومین(علیهم السلام) است و در نهایت این کتاب با مبحث فقر و ثروت از دیدگاه شهید آیت الله مطهری به پایان می‌رسد.
این قسمت از کتاب که برگرفته از نوشته این شهید بزرگوار است از کتاب نظری به اقتصاد اسلامی ایشان اقتباس شده است؛ در ابتدای این مطلب می‌خوانیم «در اسلام مال و ثروت هیچ وقت تحقیر نشده است، نه تولیدش، نه مبادله اش، نه مصرف کردنش، بلکه همه اینها تأکید و توصیه شده است و برای آنها شرایط و موازین مقرر شده است و هرگز ثروت از نظر اسلام دور افکندنی نیست بلکه دور افکندنش (اسراف، تبذیر تضییع مال) حرام قطعی است».[7]
شهید مطهری انسان و ثروت را به دریا و کشتی تشبیه کرده است؛ نویسنده کتاب در توضیح این بخش می‌گوید «تشبیه ثروت و انسان به دریا و کشتی فوق العاده تشبیه خوبی است؛ از آن نظر که در یک وضع او را غرق می کند و در خود محو می کند و شخصیّت او را محو می سازد و در صورت دیگر نه تنها ضربه به شخصیّت او نمی زند، وسیله ای منحصر است برای رسیدن به مقصد و تکمیل شخصیّت خود».[8]
پس از آن نیز، شهید مطهری به سوالاتی همچون آیا ممکن است تنها طبیعت و سرمایه، تولید ثروت کند و کار هیچ گونه دخالتی نداشته باشد؟ پاسخ می‌گوید.
گفتنی است، کتاب «فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث» در 243 صفحه و با ارائه مطلب یادداشت‌های نظری به نظام اقتصادی اسلام به پایان می‌رسد. نسخه اینترنتی این کتاب که زیر نظر دکتر بیستونی نوشته شده و اولین چاپ خود را در سال 1386 تجربه کرده است./603/323/ح
تهیه و تنظیم: مهدی عالمی
پی‌نوشت:
[1] فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث، سید مهدی امین، ص20
[2] همان، ص24
[3] همان، ص 47
[4] همان، ص 50
[5] همان، ص164
[6] همان، ص51
[7] همان، ص196
[8] همان، ص198
برچسب ها:
فقر ، ثروت ، قرآن ، اسلام ، معرفی کتاب ، فقه حکومتی ، اقتصاد اسلامی سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفه‌ای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهم‌ترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
قم
اذان صبح
۰۵:۰۳:۵۹
طلوع افتاب
۰۶:۳۲:۵۳
اذان ظهر
۱۳:۰۶:۴۰
غروب آفتاب
۱۹:۳۹:۴۸
اذان مغرب
۱۹:۵۷:۱۴