vasael.ir

کد خبر: ۹۰۲۹
تاریخ انتشار: ۲۰ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۰:۳۲ - 11 August 2018
آیت الله غرویان /12

مسائل مستحدثه| استدلال به شیطانی بودن اصلاح ژنتیک، دلیل محکمی از آیات ندارد

وسائل - آیت الله غرویان گفت: استدلال به شیطانی بودن عمل تراریختگی مربوط به دیگر ادیان بوده مثلا در عالم غرب و مسیحیت کتب و تألیفاتی در زمینه منع استفاده از آنچه در خلقت خدا تصرّف می کند نوشته شده نظیر کتاب «بازی در نقش خدا» و همچنین کتاب «قرن بیوتکنولوژی» که در همان راستا به رشته تحریر در آمده است.

به گزارش خبرنگار وسائل ؛ آیت الله محسن غرویان در جلسه دوازدهم از درس فقه اصلاح ژنتیک (فقه تراریختگی) به استدلال مخالفین این مقوله با استناد به شیطانی بودن اصلاح ژنتیک پرداخت و گفت: مخالفین تراریختگی بر اساس استدلال به آیات 119 سوره نساء و 169 سوره بقره قائل به حرمت تراریخته و بیوتکنولوژی هستند.

وی استدلال به شیطانی بودن عمل تراریختگی را به دیگر ادیان نیز نسبت داد و افزود: در عالم غرب و مسیحیت کتب و تألیفاتی در زمینه منع استفاده از آنچه در خلقت خدا تصرّف میکند نوشته شده نظیر کتاب «بازی در نقش خدا» و همچنین کتاب «قرن بیوتکنولوژی» که در همان راستا به رشته تحریر در آمده است.

استاد درس خارج حوزه علمیّه قم خاطرنشان کرد: با توجّه به استناد مستدلّ به آیات قرآن ما باید این بحث را بر متد فقهی و تفسیری مورد بحث قرار بدهیم و نقد و بررسی کنیم؛ هر حکم شرعی در فقه ما باید به یکی از چهار منبع فقه بازگشت داشته باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیّه قم خاطرنشان کرد: با توجّه به استناد مستدلّ به آیات قرآن ما باید این بحث را بر متد فقهی و تفسیری مورد بحث قرار بدهیم و نقد و بررسی کنیم؛ هر حکم شرعی در فقه ما باید به یکی از چهار منبع فقه بازگشت داشته باشد.

وی در تبیین چگونگی استدلال به آیه 119 سوره نساء بر حرمت اصلاح ژنتیک، عنوان داشت: در شأن نزول این آیه گفتهاند عدّهای در صدر اسلام گوش‏های برخی از حیوانات را شکاف میدادند و بعد میگفتند این شکاف این حیوانات را حرام میکند. این آیه نازل شد که این الهام و به طور کلّی هر تغییری در خلقت حیوانات الهام شیطان است و نباید حلال خدا را حرام کرد.

محقّق و پژوهشگر حوزه علمیه قم سپس چگونگی استدلال به آیه 169 سوره بقره را در دستور کار قرار داد و در این رابطه افزود: در این آیه از کلمه انما استفاده شده است که افاده حصر دارد و یک موجبه کلّیه را برای ما درست میکند که «کل ما یأمر به الشیطان هو السوء و الفحشاء» و اگر این کبری را به مطلب مستفاد از آیه 119 سوره نساء ضمیمه کنیم به نتیجهای دست پیدا میکنیم که حکم تغییر خلقت موجودات عالم از آن استنباط خواهد شد.

وی در جمع‌بندی ادلّه قرآنی نسبت به حرمت اصلاح ژنتیک و استفاده از محصولات تراریخته گفت: طبق آیه 119 سوره نساء تغییر ما خلق الله امر شیطان است، از طرفی در آیه 169 بقره هم آمده است که هر چه که سوء و فحشاء است را شیطان انجام می‌دهد پس نتیجتاً تغییر در خلقت خدا (عمل تراریختگی) عمل شیطانی و حرام است.

آیت الله غرویان سپس به فرق بین سوء و فحشاء در آیه شریفه 169 سوره بقره اشاره کرد و بیان داشت: برخی ایندو واژه را به یک معنا میدانند امّا برخی مفسّرین تمایز بین سوء و فحشاء را اینچنین عنوان کردهاند که سوء حدّ شرعی معیّنی ندارد ولی فحشاء حدّ شرعی دارد.

وی از مقام معظم رهبری و آیت الله مؤمن به عنوان دو فقیه مخالف با استدلال به دو آیه مذکور اشاره کرد و در تقریب ردّیه مقام معظم رهبری بیان داشت: ایشان استدلال به این دو آیه را نسبت به حرمت استفاده از محصولات تراریخته مخدوش می‏دانند و فرمودهاند: آیه شریفه بالوضوح در صدد منع از هر گونه تغییری در خلق و آفرینش نیست. چون اگر چنین باشد هرگونه تغییر در خلقت منحصر در انسان نمی‏شود و یک کبرای کلّی میشود که مصادیقش حیوانات را هم میگیرد، پس در حیوانات نیز نباید تغییری ایجاد کرد و همچنین در جماد و نبات و ... که کسی به این ملزوم معتقد نیست.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه تبیین ردّیه مقام معظم رهبری اضافه کرد: از آنجایی که این آیه دارد امر به تغییر را از ابلیس حکایت می‌کند، ما باید احراز کنیم که آن امر ناشئ از درخواست و امر شیطان است. انما الکلام در آن احراز است و ایشان میخواهند بفرمایند که از کجا بفهمیم که آن امر، امر شیطان است؟ این مطلب نیاز به احراز دارد.

 

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در درس گذشته در تبیین صفات خبره در کلام صاحب جواهر بیان داشت: متخصّص حتی اگر صبِیّ هم باشد و به بلوغ هم نرسیده باشد مشکلی ندارد، چون در اینجا بحث شناخت و تجربه است و بحث دینی و اعتقادی نیست که نتوان به صبیّ و بلوغ در آن اعتماد کرد. همچنین در متخصّص شرط اسلام هم نیست و او میتواند ذمّی نیز باشد منتها شرطش این است که در معرض اتّهام نباشد که بخواهد به دین ضربه بزند و اگر در معرض این اتّهام باشد قولش در این امر پذیرفته نیست.

استدلال مخالفین تراریختگی به شیطانی بودن اصلاح ژنتیک

در این جلسه یکی دیگر از مباحثی را که برخی از مخالفین استفاده از محصولات اصلاح ژنتیک مطرح کردهاند عنوان میکنیم.

مخالفین استدلال کردهاند بر برخی از آیات قرآن که برخی از کارهایی که بر اساس تراریخته و بیوتکنولوژی انجام میگیرد، مصداق کار شیطانی و تغییر ماخلق الله است و در قرآن این کار به شیطان نسبت داده شده است و بنابراین اگر ما بیاییم و دستکاری کنیم در خلقت پیاز و سیبزمینی و گوجه و اصلاح ژنتیک کنیم در خلقت انسانها این کار شیطانی است و کار شیطانی هم حرام است، بنابراین تغییر ژنتیک و تراریخته فعل حرام است.

 

منبع شناسی استدلالات مخالفین تراریختگی

در این زمینه مقالاتی نوشته شده است و در غرب و عالم مسیحیّت هم این بحث مطرح شده است و کاتولیکها و ارتدوکس‌ها استدلال کردهاند به اینکه بشر حقّ ندارد در خلق خدا دخالت کند.

آقایی است به نام «تد پیترز» کتابی نوشته که ترجمه آن به فارسی نیز منتشر شده است با عنوان «بازی در نقش خدا» یعنی انسان بخواهد نقش خدا را بازی کند این غلط است و این کتاب ترجمه عبدالرضا سالار بهزادی است که در تهران در نشر نی چاپ شده است.

کتابی دیگر است به نام «قرن بیوتکنولوژی» نوشته آقای «جرمی ریفکین» ترجمه آقای حسین داوری که در تهران انتشارات صبح در سال 1382 به چاپ رسیده است.

 

منابع قرآنی استدلال به حرمت تراریختگی

ما باید این بحث را بر متد فقهی و تفسیری مورد بحث قرار بدهیم و نقد و بررسی کنیم؛ کسانی‏که این مطلب را به عنوان یک دلیل بر حرمت شرعی در بحث اصلاح ژنتیک مطرح کردهاند گفتهاند این استدلال صغری و کبرایی دارد که نتیجهاش حکم شرعی است که حرمت شرعی از آن استفاده میشود.

در توضیح گفتهاند که هر حکم شرعی در فقه ما باید به یکی از چهار منبع فقه بازگشت داشته باشد، از قرآن به آیات 119 سوره نساء و 169 سوره بقره استدلال کردهاند بر حرمت تراریختگی و اصلاح ژنتیک.

 

استدلال به آیه 119 سوره نساء بر حرمت اصلاح ژنتیک

در آیه 119 سوره نساء آمده است: «وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذانَ الْأَنْعامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبیناً»

در شأن نزول این آیه گفتهاند عدّهای در صدر اسلام گوش‏های برخی از حیوانات را شکاف میدادند و بعد میگفتند این شکاف این حیوانات را حرام میکند. این آیه نازل شد که این الهام شیطان به اینهاست که به اینها داده میشود و اینها میآیند و حلال خدا را حرام میکنند.

ترجمه آیه این است: «و آنها را گمراه مى‏کنم! و به آرزوها سرگرم مى‏سازم! و به آنان دستور مى‏دهم که (اعمال خرافى انجام دهند، و) گوش چهارپایان را بشکافند، و آفرینشِ پاک خدایى را تغییر دهند! (و فطرت توحید را به شرک بیالایند!)» و هر کس، شیطان را به جاى خدا ولى خود برگزیند، زیانِ آشکارى کرده است.»

 

استدلال به آیه 169 سوره بقره بر حرمت اصلاح ژنتیک

در این آیه آمده است: «إِنَّما یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ» خداوند شما را به سوء و فحشاء امر میکند.

ترجمه آیه این است که: «او شما را فقط به بدیها و کار زشت فرمان مى‏دهد؛ (و نیز دستور مى‏دهد) آنچه را که نمى‏دانید، به خدا نسبت دهید.»

در این آیه از کلمه انما استفاده شده است و گفتهاند این واژه بر حصر دلالت دارد و افاده حصر دارد و بر سر جمله که آمده یک موجبه کلّیه را برای ما درست میکند که «کل ما یأمر به الشیطان هو السوء و الفحشاء»، هر چیزی که شیطان به شما میگوید سوء و فحشاء است و از آن طرف هم باید بررسی شود که هر سوء و فحشائی را شیطان امر میکند یا آن بحث دیگری است؟

 

جمع‌بندی ادلّه قرآنی

این دو آیه وقتی کنار هم گذاشته شود این نتیجه به دست میآید که تغییر ما خلق الله امر شیطان است، از طرفی در آیه 169 بقره هم آمده است که هر چه که سوء و فحشاء است را شیطان انجام می‌دهد پس نتیجتاً عمل تراریختگی عمل شیطانی و حرام است

 

فرقی بین سوء و فحشاء

بحثهایی را مفسّرین در این باب دارند که فرق سوء و فحشاء چیست؟ برخی مفسّرین تمایز بین سوء و فحشاء را اینچنین عنوان کردهاند که سوء حدّ شرعی معیّنی ندارد ولی فحشاء حدّ شرعی دارد مثل فرقی که بین حدّ و تعزیر در شرع بیان شده که حدّ توقیفی است و اندازه دارد ولی تعزیر به دست قاضی است و او است که مقدار آن را معیّن میکند.

 

تقریب استدلال به آیات 169 بقره و 119 نساء

حالا از این بحث که بگذریم حدّ مشترک بین سوء و فحشاء این است که این کار گناه و معصیت است، و کسانیکه استدلال قرآنی کردهاند بر این باورند که یک قسمت از استدلال را ما از سوره نساء میگیریم و کبرای استدلال را از سوره بقره میگیریم که شیطان به جز اموری که حرام است امر نمی‏کند و هر چه که امر می‏کند غیر شرعی است  و نتیجه این خواهد شد که تغییر ما خلق الله امر شیطانی و حرام است.

در آیه 120 سوره نساء نیز آمده است: «یَعِدُهُمْ وَ یُمَنِّیهِمْ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلاَّ غُرُورا» به این معنا که: « شیطان به آنها وعده‏ها(ى دروغین) مى‏دهد؛ و به آرزوها، سرگرم مى‏سازد؛ در حالى که جز فریب و نیرنگ، به آنها وعده نمى‏دهد.»

 

ردّیه مقام معظّم رهبری نسبت به استدلال بر دو آیه مذکور

مقام معظم رهبری ایشان این بحث را مطرح کردهاند، همچنین آیت الله مؤمن نیز این را مطرح کردهاند. مقام معظم رهبری فرمودهاند: مصفی القول ان الأیه الشریفه لیست بالضرروه بصدد المنع عن کل تغییر فی الخلق، کیف و یلزم منه حرمة التغییر فی الحیوان و الجماد ایضاً، اذ لا وجه للتخصصها بالانسان و لا اظن ان یلتزم به احد بل غایة المستفاد منها حیث تحکی الامر بالتغییر عن ابلیس هو ان کل تغییر ناش ان امر اللعین فهو حرام محذور کسائر التصرفات ... کما انه یستفاد من الأیه فی الجمله ان لعدو الله داعیاً لتغییر خلق الله کما ان له تمام الداعی علی الاخلال فی امره و التدخل فی سلطانه تعالی عما یرید الظالمون علوا کبیرا. فکل ما احرز بالنسبه الی تغییر ما خلق الله انه من امر الشیطان و اغوائه فانه حرام لامحال. و کل ما شک و لیست دلیل علیه فالاصل البرائة و عدم الحرمه

محصّل قول و جمعبندی نهایی این است که آیه شریفه بالوضوح در صدد منع از هر گونه تغییری در خلق و آفرینش نیست. چون هر گونه تغییر در خلقت منحصر در انسان نمی‏شود و یک کبرای کلّی میشود که مصادیقش حیوانات را هم میگیرد، پس در حیوانات نیز نباید تغییری ایجاد کرد و همچنین در جماد و نبات و ... که کسی به این ملزوم معتقد نیست. از آنجایی که این آیه دارد امر به تغییر را از ابلیس حکایت می‌کند، ما باید احراز کنیم که آن امر ناشئ از درخواست و امر شیطان است.

انما الکلام در آن احراز است و ایشان میخواهند بفرمایند که از کجا بفهمیم که آن امر، امر شیطان است؟ این مطلب نیاز به احراز دارد.

بعد ایشان میگویند که امر شیطان در هر جایی که باشد حرام است و منحصر به بحث تراریخته نیست کما اینکه از آیه فی الجمله استفاده میشود که یکی از داعیههای شیطان تغییر خلق الله است یعنی شیطان کارهایی که انجام میدهد تغییر ماخلق الله است و ما این را از آیه برداشت می‏کنیم و به طور کلّی هر جایی که احراز کردیم این مورد از مواردی است که شیطان قصد گمراهی دارد لامحال حرام است. و هر جایی که شک کردیم که کار شیطانی است یا نه، اصل، برائت و عدم حرمت است.

حالا این را باید مورد بررسی قرار دهیم و آقای مؤمن هم مطالبی دارند که بیان خواهیم کرد.

تهیه و تنظیم : محرم آتش افروز

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹