vasael.ir

کد خبر: ۹۰۱۸
تاریخ انتشار: ۱۶ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۵:۰۳ - 07 August 2018
حجت الاسلام حسینی تشریح کرد؛

گفت‌وگو‌‌‌‌‌| ضعف انسان شناختی؛ چالش اصلی در حقوق بشر غربی

وسائل ـ عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) مشکل اساسی در حقوق بشر غربی را در شناخت انسان دانست و گفت: اگر انسان در حد حیوان توصیف شود آنگاه حقوق حیوان را به نام حقوق انسان جا می زنند به همین دلیل کشورهای غربی ما را محکوم می کنند که چرا شما همجنس بازی را به رسمیت نمی شناسید.

به گزارش خبرنگار وسائل، بداهت اهمیت مسأله«حقوق بشر» و توجه به این مهم به حدی است که حتی مستکبرترین و جنایتکارترین انسان ها نیز نمی توانند آن را انکار کنند بنابراین سعی می کنند با ارائه قرائتی متفاوت و متناسب با اهداف شوم خود از آن به عنوان ابزاری برای سرپوش گذاشتن بر جنایاتشان استفاده کنند.

با توجه به اختلاف دیدگاه‌هایی که در این زمینه وجود دارد بررسی معنا و منظور هر مکتبی از «حقوق بشر» مهم و ضروری به نظر می رسد به همین منظور و همچنین به مناسبت سالروز تصویب حقوق بشر اسلامی از سوی سازمان کنفرانس اسلامی نظر حجت الاسلام دکتر سید ابراهیم حسینی عضو هیأت علمی گروه حقوق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) را در این زمینه جویا شدیم. آنچه در پی می آید حاصل این گفت‌وگو است:

 

وسائل ـ چه شد که کشورهای اسلامی با وجود اعلامیه جهانی حقوق بشر به فکر تدوین و تصویب حقوق بشر اسلامی افتادند؟

با توجه به اینکه حقوق بشر حتما مبتنی بر نگرش های خاصی است. ممکن نیست که حقوق بشری بدون توجه به مبانی فلسفی و هنجارهای یک جامعه تدوین شود. با در نظر داشتن این مسأله که حقوق بشر غربی مبتنی بر تفکر سکولاریستی، لیبرالیستی و اومانیسمی است و به جای خدا، انسان را محور قرار داده است. بنابراین این حقوق بشر نمی تواند مورد قبول اسلام باشد.

از این رو مسلمانان به فکر تدوین حقوق بشر اسلامی افتادند؛ دو کنفرانس مهم تشکیل شد که منجر به تصویب دو اعلامیه حقوق بشر اسلامی شد. یک کنفرانس در قاهره و دیگری در تهران شکل گرفت.

 

وسائل ـ مهم‌ترین وجه تمایز حقوق بشر اسلامی با اعلامیه حقوق بشر غربی چیست؟

در کلیات این دو حقوق بشر توافق دارند. به عنوان مثال اصل حق حیات، کرامت انسانی، حق تعلیم و تربیت، نفی ظلم و ستمگری، عدالت و برابری انسان ها و بسیاری از حقوق در هر دو آمده است.

همانطور که مرحوم علامه جعفری(ره) گفته اند پیش از اینکه این اعلامیه ها نوشته شود همه  پیامبران مدافع این حقوق بوده اند و همه انبیاء از جمله رسول گرامی اسلام برای احیای حقوق بشر امده اند.

آنچه مهم است این است که مبنا، قلمرو و گستره این حقوق مشخص شود. مثلا در خصوص حق حیات، آیا تعریف انسان همان بعد حیوانی است؟! این بشر کیست؟ آیا همان بشری است که مد نظر توماس هابز است و می گوید انسان گرگ انسان است؟!

در برخی از مکاتب بین انسان و حیوان هیچ تفاوتی قائل نشده اند بنابراین وقتی بحث حق حیات مطرح می شود همین حیات فیزیکی و طبیعی مدنظر است و حیات معنوی را در نظر نمی گیرند. طبیعتا وقتی حیات معنوی در نظر گرفته نشود دیگر در زندگی فرد، دین نقشی ایفا نمی کند.

در چنین شرایطی آنچه که به روح انسان و شخصیت حقیقی او ضرر می زند مانند لاابالی‌گری، فساد و شهوت رانی نیز مورد توجه قرار نمی گیرد و تنها ملاک محدودیت حق و حقوق بشر می شود«The harm pirncipal»یعنی اصل ضرر بنابر نظر اینها هر کاری که به دیگری ضرر نرساند و با توافق دو طرف باشد، جایز است.

در تفکر اسلامی هم حیات طبیعی به عنوان حق مطرح می شود و هم حیات معنوی. اگر کسی بر حیات معنوی یک فرد یا جامعه آسیب بزند خسارتش بسیار بیشتر از حیات مادی است.

خداوند در آیه 32 سوره مائده می فرماید«مَنْ قَتَلَ نَفْسَا بِغَیرِ نَفْسٍ أوفَسادٍ فِی الأَرضِ» اگر کسی در زمین فساد می کند به عنوان مثال شهوت رانی و عیاشی کند و مرتکب معاصی بزرگی شود که عفت و اخلاق عمومی را زیر پا می گذارد، او هم مستحق برخورد و مجازات است.

یکی از تفاوت های مهم حقوق بشر از نظر اسلام با حقوق بشر غربی این است که ما کرامت را به عنوان یک حق طبیعی قبول داریم اما به غیر از کرامت طبیعی یا به تعبیر آنها کرامت ذاتی«Inherent dignity»، کرامت برتری نیز وجود دارد و آن کرامت ارزشی است که انسان ها براساس رفتارها و سوء اختیار خود امکان دارد این کرامت را از دست بدهند و برخی از مجازات ها بر آنها مترتب بشود.

متأسفانه چون تفکر غربی انسان را در مسائل مادی خلاصه کرده است، اینگونه برخوردها را موجب سلب کرامت انسانی و در تعارض با آن می بیند.

 

وسائل ـ ضمات اجرایی حقوق بشر اسلامی تا چه میزان است؟ امروزه می بینیم کشورهایی مانند عربستان سعودی که این اعلامیه را امضا کرده اند خود  ناقض آن هستند؛ آیا کشورهای اسلامی می توانند با تکیه بر حقوق بشر انسانی جلوی جنایات آنها را بگیرند؟

حقوق بشر اسلامی مربوط به دولت ها می شود و معمولا در کشورهای اسلامی، دولت‌ها اسلامی نیستند. بنابراین امضای این نوع توافقات از سوی آنها در اصل یک پز تشریفاتی است. در حال حاضر عربستان اولیه ترین حقوق را زیر پا می گذارد؛ در کشور خودش نیز حق تعیین سرنوشت را از مردم گرفته است. کدام یک از کشورها این رفتار آنها را محکوم کرده اند؟!

اعتقادات اسلامی بالاترین ضمات اجرایی برای این تعهدات است چراکه ریشه در ایمان دارد. کسانی که حقوق بشر اسلامی را امضا کرده اند اگر حقیقتا وارسته، معتقد و ملتزم به عقاید اسلامی باشند، این اعلامیه بالاترین ضمانت اجرایی را خواهد داشت.

 

وسائل ـ ما به عنوان یک مسلمان اسلام را بزرگترین منادی حقوق بشر می دانیم اما برخی از کشورهای مستکبر غربی احکام قصاص و حدود را نقض حقوق بشر می دانند؛ پاسخ شما به آنها چیست؟

این اختلاف نظر به «انسان شناختی» ما باز می گردد. نامه 53 نهج البلاغه به عنوان عالی ترین منشور سیاسی در یونسکو که عالی ترین مؤسسه تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد، بایگانی شده است؛ امیرالمؤمنین(ع) در آنجا خطاب به استاندارش که مالک اشتر است، می فرماید«أَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ» نسبت به همه مردم مهرورزی کن و در مقابل آنها مثل گرگ درنده نباش چراکه«فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ» شهروندان تو دو گروه هستند«إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ» یا مسلمان و برادر دینی تو هستند و یا مثل تو انسان هستند.

اعلامیه حقوق بشر را باید شخصیتی هچون علی ابن ابی طالب(ع) بنویسد که حقیقتا این مسائل را رعایت می کند. بنابراین راه التزام نسبت به حقوق بشر اسلامی همین است.

مشکل اصلی در شناخت انسان است. اگر انسان در حد حیوان توصیف شود آنگاه حقوق حیوان را به نام حقوق انسان جا می زنند به همین دلیل کشورهای غربی ما را محکوم می کنند که چرا شما همجنس بازی را به رسمیت نمی شناسید. ما می گوییم اینها جز حقوق حیوانی است و جزو حقوق انسان نیست.

همچنین استعمال مواد مخدر و ارتکاب فحشا و منکرات موجب سلب انسانیت می شود و هویت انسانی را از فرد می گیرد. افزون بر این مشکل برخورد گزینشی آنها نسبت به مسائل است. همین کاری که آمریکا در زندان گوانتانامو و ابوغریب و نسبت به ملت های دیگر انجام می دهد.

آمریکا حق تعیین سرنوشت ملت های دیگر را نادیده می گیرد و نسبت به همه دنیا قلدری می کند و ستم روا می دارد. در روز روشن مراکز غیر نظامی، مراکز مذهبی و بیمارستان ها را بمباران می کنند؛ اینها نقض حقوق بشر است که در مقابل این جنایات از سوی هیچ کسی صدایی بلند نمی شود.

امروز نقض حقوق بشر را باید در یمن و سوریه دید؛ ترامپ و هیلاری کلیتون و دیگران به صراحت گفتند که ما این کارها را انجام دادیم. بنابراین آنها به دنبال حقوق بشر نیستند بلکه آن را ابزاری قرار داده اند برای پیشبرد اهداف سیاسی خود./301/241/ح

 

تهیه و تنظیم: حسین فلاح مراد

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹