به گزارش خبرنگار وسائل، درس خارج فقه سیاسی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید سجاد ایزدهی، 11 آذر ماه 96 در مدرسه عالی فیضیه قم برگزار شد که در ادامه بحث بررسی پیوند عضو، موضوع اختیارات حاکم را تبیین کرد که متن درس در ادامه تقدیم می‌شود.
جلسه گذشته بحث در قصاص بود و اینکه اگر جانی یا مجنی علیه که عضو مورد قصاص واقع شده یا عضو مورد جنایت واقع شده را دوباره پیوند زده، آیا این موجب ثبوت حقی برای طرف مقابل می‌شود تا وی در محکمه حاضر شود و اقامه دعوی کند یا خیر؟
خلاصه بحث: بحث ما در عضو قطع شده بود به این عنوان که اگر عضو قطع شده بخواهد پیوند بخورد حکمش چیست.
ما چهار بحث اساسی در اینجا داریم:
1- آیا اصلا عضو قطع شده نجس است یا خیر؟
2- بر فرض نجس بودن عضو قطع شده آیا حمل آن اشکال دارد و نماز با آن به جا آوردن موجب بطلان نماز می شود؟
3- آیا ما بین ما تحله الحیاة و ما لا تحله الحیاة فرق است؟
4-اینکه فرض کنید نجس است آیا موجب حرمت هم هست و نماز با آن جایز نیست آیا حاکم می تواند جلوی آن را بگیرد؟
اما بحث اول:
عمدتا می گویند وقتی خون در آن جریان پیدا کرد و درد احساس کرد و عصب پیوند خورد و روح در آن آمد از حیثیت نجاست بیرون می‌آید؛ ولی برخی استصحاب کرده اند و گفته اند که نجس است.
آیا در شبهات حکمیه استصحاب جاری می شود، گوش قطع شده از بدن جدا شده است؛ آیا حکم نجاست برای حکم وصل شده نیز هنوز صادق است یا خیر؟
اصل بحث: بحث ما در عضو قطع شده بود به این عنوان که اگر عضو قطع شده بخواهد پیوند بخورد حکمش چیست؟
روایت را خواندیم و روایت را می‌توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد؛ یک ملاک بحث نجاسات است، یک ملاک هم بحث قصاص است، و ما گفتیم که این روایت بحثش قصاص است و ربطی به نجاسات ندارد؛ اما با توجه به اینکه این روایت را علما سلف دیده‌اند؛ ولی با این حال حکم را برده اند به سمت اینکه حمل نجاست ممنوع است وگفتند که حاکم باید جلوی آنها را بگیرد.
ما چهار بحث اساسی در اینجا داریم:
1- آیا اصلا عضو قطع شده نجس است یا خیر؟
2- بر فرض نجس بودن عضو قطع شده آیا حمل آن اشکال دارد و نماز با آن به جا آوردن موجب بطلان نماز می شود؟
3- آیا ما بین ما تحله الحیاة و ما لا تحله الحیاة فرق است؟
4-اینکه فرض کنید نجس است آیا موجب حرمت هم هست و نماز با آن جایز نیست آیا حاکم می تواند جلوی آن را بگیرد؟
اما بحث اول:
عمدتا می گویند وقتی خون در آن جریان پیدا کرد و درد احساس کرد و عصب پیوند خورد وروح در آن آمد از حیثیت نجاست بیرون می آید ولی برخی استصحاب کرده اند و گفته اند که نجس است.
جواب این است که با وجود شک در نجاست سابق نمی توان استصحاب جاری کرد و متیقن و مشکوک ما متفاوت است متیقن ما این بود که که عضو میته نجس است و حالاکه عضو میته حیات در آن جریان پیدا کرده است، آیا اصلا امکان جریان پیدا کردن استصحاب وجود دارد؛ چرا که موضوع ما کلا عوض شده است، میته ما دیگر میته نیست، بلکه زنده است و روح دارد، مثل تخم نجسی که تبدیل به درخت شده باشد؛ لذا آن چیزی که یقینا نجس بود با این چیزی که مشکوکا نجس است ماهیتا با هم فرق دارد و آیا اصلا جریان استصحاب در موضوعات است یا در احکام؟
موضوع نجاست باید باقی باشد تا حکم در آن جاری شود؛ آیا در شبهات حکمیه استصحاب جاری می شود گوش قطع شده از بدن جدا شده است آیا حکم نجاست برای حکم وصل شده نیز هنوز صادق است یا خیر؟
اینجا دو موضوع متفاوت هستند باید شارع حکم بدهد؛ در حالی که سنخ‌ها متفاوت است و به هم ربطی ندارد، ما در موضوعات می‌توانیم استصحاب کنیم، اما وقتی تبدل صورت گرفته است و دیگر میته نیست، نمی‌توان حکم به نجاست کرد، چرا که حکم به نجاست تابع میته بودن است؛ اینجا نمی‌شود حکم به استصحاب نجاست کرد؛ چرا که وحدت موضوع وجود ندارد و استصحاب در حکم هم جاری نمی شود؛ لذا بحث نجاست این عضو عملا منتفی می شود.
یک سؤال: آیا بین میته و میت فرق است؟
هر میت میته نیست، مثل مرده ای تازه مرده و بدن او گرم است آیا عضوی که تازه قطع شده و هنوز گرم است؛ آیا این میت است یا میته؟ ملاک چیست؟
یک وقت هست که قابلیت بازگشت ندارد ولی یک وقت هست که قابلیت اتصال و بازگشت دارد و امکان احیاء دارد آن موردی که محل بحث ماست آیا میته هست یا میت؟ و آیا میته نجس است یا میت؟
قلبی که هنوز تکان می خورد، اگر بگوییم زنده است این یک بحث است و یک وقت هم می گوییم زنده نیست و این هم یک بحث دیگر است.
حالا فرض کنیم زنده نباشد و مرده باشد و یا مردار است حکم نجاست مال مرده است یا مال مردار؟
اگر گفتیم زنده است مثل خواب می شود، بحثی در آن نداریم، و اگر گفتیم مرده است باز هم در آن بحثی نداریم ولی اگر مردار بدانیم میته است و نجس است.
نکته1:
تفاوت در میته و مردار چیست؟
نکته 2:
در بحث ما، ماتحله الحیاة چیست، روح در چه عضوی حلول کرده و در چه عضوی حلول نکرده است؟
ناخن، استخوان، مو؛ این سه تا را می گویند ناخن رشد می کند؛ اما رشد لازمه اش داشتن روح نیست، مثل جنین قبل از چهار ماهگی که رشد می کند؛ اما روح ندارد مثل درخت که رشد نباتی دارد، آیا درخت روح دارد؟ ملاک در داشتن روح چیست؟
توضیح:
1- ناخن را وقتی کوتاه می کنی، درد احساس نمی کنی، معلوم است که روح ندارد و درد ته ناخن مال خود ناخن نیست، مو هم همین طور است، دردی هم ندارد؛ آیا ملاک در روح داشتن، داشتن درد است یا خیر؟
جواب این است که اینجا عصب ندارد و برخی مثل دیابتی ها حس ندارند؛ ولی روح دارند.
2- اینکه خون نمی آید ناخن، مو و استخوان، چونکه خون نمی آیند پس روح ندارد برخی جاها خون نمی آید ولی روح دارد مثل چربی بدن یا حلزون گوش آدم و.... روح داشتن یک چیز است و درد و خون داشتن یک چیز دیگر است سنخ برخی اعضا این است که نباید درد داشته باشند ربطی به روح داشتن و نداشتن ندارد اگر مثلا ناخن درد داشت باید هر وقت که می خواستیم ناخن را کوتاه کنیم باید اول آمپول مسکن می زدیم بعد کوتاه می کردیم.
اینکه گفته می شود انسان جسمانیة الحدوث و روحانیة البقا است، این درست است؛ اما اینکه روح در بدن آمد یعنی روح در این اعضا نیامد؟
آیا گوشی که قطع شده است و در مضان پیوند است؛ آیا باز هم اطلاق نجاست و مردار بر آن می شود و شامل آن می شود؟
قدر متیقن شامل مواردی می شود که مردار مطلق است. مثلا در قدیم می گفتند مغز مرد قلب هم مرد، اما حالا بر عکس است ممکن است مغز بمیرد؛ ولی قلب زنده باشد و این کار فقیه است که باید بگوید زنده است یا خیر؟ فقیه باید بگوید ملاک چیست؟ الان با تکنولوژی که ایجاد شده است.
پزشکان می گویند ملاک مرگ قلب است یا برعکس اگر مغز از کار افتاد و قلب زنده بود آیا می شود قلب را برداشت اینکار فقیه است. و یا مثلا اگر بچه به دنیا بیاید و بعد بمیرد ارث می‌برد ملاک در زنده بودن آن چیست؟ 1-قلبش کار کند. 2- گریه کند. 3- تکان بخورد. اگر این موارد نبود مرده است؛ در ماتحله الحیاة هم همین طور است دندان هم همین طور است لذا عصب کشی می کنندعصب درد دارد فقط خون ندارد فرق دندان با پروتز هم همین است.
اساسا نجس نیست آیا زنده است یا مرده است یا مردار است؟ قدر متیقن اگر نجاستبرای مردار می گویند قدر متیقن این نیست لذا اصلا نجاستی در کار نیست./907/م