vasael.ir

کد خبر: ۸۸۳۱
تاریخ انتشار: ۱۱ تير ۱۳۹۷ - ۱۵:۳۵ - 02 July 2018

جایگاه حزب در اسلام، بررسی دیدگاه ها

وسائل- اسلام در چگونگی مدیریت جامعه اصول، مبانی و رعایت احکامی را خواستار گردیده، اما سازوکار تحقق و اجرای آن را به شهروندان جامعه اسلامی واگذار کرده است. در این راستا، چگونگی ساختار جامعه و همچنین مؤلفه هایی نظیر «تحزب» به خواست و اراده مجریان جامعه باز می گردد که می بایست بر اساس اجتهاد در متون به پاسخ آن دست یافت.

به گزارش خبرنگار وسائل، تاریخچه "حزب" به مفهوم جمعیتی در ایران قدمت طولانی دارد. سابقه حزب سیاسی با چارچوب مرسوم در ایران از حدود یک قرن تجاوز نمی کند و به دوره مشروطه یا کمی پیش تر از آن باز می گردد.

دوره های کوتاهی را که بستر مناسبی برای رشد احزاب فراهم آمد می توان در یک تقسیم کلی به چهار بخش تقسیم کرد:

۱. دوره مشروطیت تا استقرار حاکمیت رضاخان 1304-1285

2. سال های 1320 تا 1332 (از خلع رضاخان تا کودتای 28 مرداد 1332)

3. سال های 1339 تا 1342

4. دوره انقلاب

مهم‌ترین حزب در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی حزب جمهوری اسلامی بود. این حزب به خاطر حُسن شهرت مؤسسان آن، به شدت از سوی جامعه انقلابی ایران مورد استقبال قرار گرفت و شهید بهشتی نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی انتخاب گردید. این حزب در تاریخ  7 تیرماه سال 60 هدف بمگذاری قرار گرفت که منجر به شهادت شهید بهشتی و 72 تن از یاران امام و انقلاب شد. از آنجایی که مؤسسان حزب از تئوریسینهای انقلاب بودند و تأسیس حزب را در راستای تقویت نظام و تداوم بخش حرکت انقلابی مردم می دانستند، لازم است جایگاه حزب در نظام سیاسی اسلام و ابعاد فقهی آن مورد بررسی قرار گیرد. از همین حجت الاسلام محمدجواد نوروزی؛ عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در مقاله ای با عنوان «جایگاه حزب در اسلام، بررسی دیدگاه‎ها» به بررسی رویکردها متفاوت نسبت به حزب پرداخته است که در ذیل تقدیم می شود.

مقدمه

مفهوم نوین حزب که مولد پارلمانتاریسم است، رهاورد مدرنیته است و حداکثر پیشینه آن به دو سده اخیر بر می گردد و با حزب و قبیله که در گذشته مطرح بوده است تمایز اساسی دارد. با بسط سکولاریسم در غرب حزب مقوله ای بود که هدف از آن پر کردن خلا دبن و کلیسا در جامعه غربی بود. با گسترش فرهنگ غرب در سایر کشورها بسیاری از مفاهیم و از جمله حزب، که ناشی از مؤلفه های فرهنگ غرب بود، در سایر کشورها رواج یافتند. در ایران همزمان با نهضت مشروطه احزاب شکل گرفتند و با پیروزی انقلاب اسلامی مناقشه درباره مقوله های فرهنگی غرب و از جمله حزب که آیا با ارزش ها و آموزه های دینی سازوار است با نه؟ موافقان و مخالفانی را به خود جلب کرد. برخی حزب را به علت تعارض با آموزه های دینی نفی و عده ای دیگر آن را پذیرفتند و گروهی معتقد به بازسازی آن براساس اندیشه های اسلامی شدند.

رویکرد مطلوب و ایده‎آل

با توجه به تمایز اساسی اندیشه اسلامی با اندیشه غربی و تفاوت خاستگاه و مبانی آن دو ضروری است تعریف و ویژگی های حزب در اندیشه معاصر را با دقت مورد کنکاش قرار دهیم.

دونگرش در اینجا قابل ارائه است: نخست آنکه به موازات توسعه ادبیات غربی درباره حزب، به بررسی ابعاد گوناگون مسئله از منظر اسلامی نظر کنیم؛ نظیر دیدگاهی که هم اکنون درباره مردم سالاری دینی عرضه شده است؛ یعنی توجه به این نکته که مردم سالاری دینی نسخه ای الگو گرفته از دموکراسی غربی نیست، بلکه ریشه در تعالیم اسلامی داشته و شاخصه ها و مؤلفه های آن برگرفته از اسلام است.

دوم آنکه با حفظ پای بندی نسبت به روش شناسی استنباط مسائل اسلامی و توجه به مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی به بررسی ابعاد «حزب» بپردازیم. در این رویکرد بر خلاف شیوه پیشین از میان انبوهی از تعاریف ارائه شده از سوی نویسندگان، آنچه را که با مبانی دینی سازگار است اخذ کنیم و سپس با بازسازی آن در اندیشه اسلامی گفت وگو با اندیشه غربی و اندیشه وران غربی می نشینیم. به نظر می رسد که در هر دو شیوه تعهد به روش و مبانی اندیشه اسلامی وجود دارد، اما توجه به این شیوه زمینه گفت وگو و تعامل را مهیاتر می کند؛ چراکه تعریف و شاخصه ها مشترک و قابل فهم برای دو طرف مذاکره می باشد.

 

مطالب مرتبط
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۶ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۵۰:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۲۲:۰۷
اذان ظهر
۱۳:۰۴:۵۲
غروب آفتاب
۱۹:۴۶:۵۸
اذان مغرب
۲۰:۰۴:۴۵