به گزارش خبرنگار وسائل، فضای فکری و سیاسی اجتماعی ایران معاصر به دلیل ورود اقکار و ایدئولوژیهای عصر مدرن و پیدایش مطالبات جدیدی که با اقتضائات سنت فکری و اعتقادی جامعه ایران متفاوت بوده، عالمان و متفکران اسلامی را به تأملات فلسفی خاصی در مفاهیمی چون عدالت و آزادی و قانون و شریعت واداشت. براساس این ضرورت مرتضی یوسفی راد؛ عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در کتابی با عنوان «تأملات فلسفه سیاسی در ایران معاصر» این تأملات را به دو مقطع انقلاب مشروطه و پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی تقسیم کرده است. در مقطع اول تأملات عقلی صورت گرفته از آشفتگی معنایی و مبنایی برخوردار بود؛ اما درمقطع دوم فیلسوفان به دلیل برخورداری از مبادی و مبانی استوار با چالشهایی پش آمده مواجههای محکمتر و با انسجامتر داشتند و از طریق انقلاب اسلامی زمینهها و بسترهای نظری مبانی نظم جدیدی را فراهم ساختند.
مقدمه
جامعه فکری ایران معصر در ساحت اندیشه و نظام گفتاری خود با مفاهیم و مولفه هایی همچون آزادی، قانون، برابری و ... مواجه شده است. برخی بدون توجه به منشأ و مبانی مذکور (تجدد و تمدن غربی) انتظار دارند که جامعه فکری ایران نیز این مفاهیم را در معناهایی که در غرب جدید به کار برده شده است، به کار گیرد و نظام سیاسی بر اساس اقتضائات آنها تغییر و تحول پذیرد. عده ای دیگر پس از رویارویی جامعه فکری ایرانِ معاصر با آن مفاهیم در صدد برآمده اند تا با حفظ مبانیِ خود، آنها را بومی و از درون مبانی خود، لزوم و نیاز به آنها را تحصیل کنند تا از آنها معانیای اراده شود که با مبانی آنان سازگار باشد یا آن مبانی آنها را اقتضا کند. برخی نیز معتقدند از آنجا که کاربرد این مفاهیم به هیچ وجه با مبانی سنتی و دینی جامعه ما سازگار نیست، باید از اشاعه و ترویج آنها جلوگیری کرد، وگرنه موجب فساد دین و فرهنگ بومی می شود.
پیدایش چنین واکنش هایی جامعه فکری ایران معاصر را به نوعی آشفتگی مفهومی کشاند و با دغدغه ها و پرسش های اساسی درباره مفاهیم طرح شده روبرو کرد؛ در عین حال در این مواجهه درک واحدی از این مفاهیم حاصل نشده است.
پرسش اساسی این پژوهش آن است که چرا تأملات صورت گرفته در مواجهه با این مفاهیم نتوانست جامعه فکری ایران را به سوی یک انسجام مفهومی سوق دهد تا در هنگام کاربرد آنها، فهم مشترکی از آنها حاصل و معانی واجدی اراده شود؛ بلکه برعکس از آنها معناهایی اراده می شود که در تعارض و تضاد با هم هستند.
فرضیه پژوهش
تأملات صورت گرفته در مفاهیم و مولفه های فلسفه سیاسی به ویژه از انقلاب مشروطه تا پهلوی دوم و تا پیش از مواجه فیلسوفان و متفکران اسلامی با مفاهیم جدید دچار تعارضات مبنایی و اختلاف در درک و فهم چیستی و ماهیت آنها در درک معاصران و اندیشمندان این دوره پدید آورد. اما فیلسوفانی که در دوران پهلوی دوم با این چالش ها مواجه بودند، دچار آشفتگی های مذکور نشدند و آگاهانه به مواجه با مفاهیم جدید بر آمده، زمینه های تحول بزرگی به نام انقلاب اسلامی را پدید آوردند؛ اما فضای فکری، فرهنگی و سیاسی اجتماعی همچنان در آشفتگی به سر می برد.
این کتاب توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1396 روانه بازار شده است./209/ف