به گزارش خبرنگار سرویس اقتصاد پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل حجت الاسلام محسن غرویان در جلسات سی و یکم و سی و دوم درس گفتار ربا که در تاریخ 13 و 14 آبان ماه 1396 برگزار شد انواع مالیات و همچنین تاریخچه پول و بانک را مورد بررسی قرار داد.
حجةالاسلام غرویان در مالیات را به دو دسته تقسیم نمود: * مالیات مستقیم ، مثل مالیات بر حقوق و مالیات بر ارث. در مالیات های مستقیم دولت می تواند بین افراد فقیر و غنی فرق بگذارد * مالیات غیرمستقیم ، مالیاتی است که از تمام مردم یک جامعه اخذ می شود ، اما با شرایطی ، مثلا می گویند به ماشین مالیات می خورد ، حالا چه یک فرد غنی ماشین بخرد و چه یک فرد فقیر ماشین بخرد.
استاد حوزه علمیه قم در ادامه انواع مالیات را شامل :مالیات بر درآمد ، مالیات بر دارایی ، مالیات بر نقل و انتقال دارایی ، مالیات حقوق و عوارض گمرکی و مالیات عوارض شهرداری برشمرد.
وی در پایان افزود: اولین چیزی که در ایران به عنوان ارزش پایه به جای پول استفاده می شده ، گندم بوده است. در هندوستان صدف بوده است که نقش پول را ایفا می کرده است. در تبت چین ، چایی بوده که نقش پول را بازی می کرده است. در روسیه پوست سمور خیلی ارزش داشته و نقش پول را بازی می کرده است اما کم کم آن کالا آمده و تبدیل شده به پول فلزی ، و بعد به رسیدهایی در دست تجار تبدیل شده است.
تقریر این دروس در ادامه می آید
ادامه بحث درآمد های دولت ، بحث مالیات
چاپ اسکناس
این کاغذهایی که در جیب بنده و شما هست ، نشانه ی سرمایه هست و پشتوانه این اسکناس ها طلایی است که در خزانه دولت موجود است و اسکناس کاغذی است که دولت چاپ می کند و شما به واسطه ی آن خرید و فروش می کنید. پس در واقع این خرید و فروش ها که با اسکناس انجام می شود در حقیقت دارد آن طلاها را جابه جا می کند.
چه زمانی دولت ها اسکناس چاپ می کنند؟
زمانی که درآمد حاصل از منابع کم بیاید و کفایت درآمدهای دولت را نکند ، بنا به درخواست دولت ، بانک مرکزی شروع به چاپ اسکناس می کند. البته اگر اسکناس بیش از حد چاپ شود و پشتوانه نداشته باشد ارزش اسکناس می آید پایین و این یعنی این اسکناس ارزش ندارد. و این باعث می شود که جامعه فقیر شود و کم کم مردم به فکر مهاجرت بیافتند. و همچنین رکود ایجاد می شود.
اما اینکه در خزانه کشور چه مقدار طلا وجود دارد از اسرار هر حکومتی است. اگر یک کشوری ثروت طلایش زیاد باشد (طلا شیئی است که در تمام کره زمین مطلوبیت و ارزش دارد) یا میزان اشیاء گرانبهای دیگرش زیاد باشد ، آنوقت مثلا اگر در آن کشور جنگ شود و مردمش بخواهند به کشور همسایه مهاجرت کنند ، دولت آن کشور به مردم اجازه ورود می دهند و اگر ارزش اشیاء گرانبهای کشور کم باشد دیگر کشورها مهاجرین را راه نمی دهند.
مالیات ها دو دسته است :
1- مالیات مستقیم ، مثل مالیات بر حقوق و مالیات بر ارث. که مثلا اگر کسی بمیرد دولت می گوید بیست درصد اموال برای دولت است و باقی باید بین ورثه پخش گردد.
در مالیات های مستقیم دولت می تواند بین افراد فقیر و غنی فرق بگذارد مثلا بگوید افرادی که حقوقشان بیش از دو ملیون است مالیات بدهند و اگر زیر این مبلغ است نمی خواهد مالیات بدهند.
2- مالیات غیرمستقیم ، مالیاتی است که از تمام مردم یک جامعه اخذ می شود ، اما با شرایطی ، مثلا می گویند به ماشین مالیات می خورد ، حالا چه یک فرد غنی ماشین بخرد و چه یک فرد فقیر ماشین بخرد. آب و برق و گاز و تلفن هم به نحوی مالیات است و اسمش فرق می کند ، یا همین عوارضی که در اتوبان می گیرند نیز مالیات است که اسمش فرق می کند ، خلاصه مالیات همین پول هایی است که می گیرند.
انواع مالیات :
1- مالیات بر درآمد : مثل مالیات بر درآمد کشاورزی ، که دولت وقتی گندم را می خرد مالیات را از آن کم می کند.
2- مالیات بر دارایی : دو نوع است ، منقول مثل ماشین و ...(اگر ماشین بخرید یک مقداری بابت مالیات از شما می گیرند) ، غیر منقول مثل خانه و زمین
3- مالیات بر نقل و انتقال دارایی : مثلا شما می روید محضر و اگر مالیات ندهید سند را به نام شما نمی زنند
4- مالیات حقوق و عوارض گمرکی : این برای تجاری است که صادرات و واردات دارند و آنها باید پرداخت کنند.
5- مالیات عوارض شهرداری : خدماتی است که شهرداری می دهد مثلا آسفالت و جدول کشی و فضای سبز سازی و... که برای اینها مالیات می گیرند.
تاریخچه پول و بانک
اولین مبادله مردم ، مبادله کالا به کالا بوده است که مثلا من آب نیاز دارم و شما غذا و از طرفی من غذا دارم و شما آب ، که من غذا را به شما می دهم که نیازتان برطرف شود و شما آب را به من می دهید که نیاز من برطرف شود.
اولین چیزی که در ایران به عنوان ارزش پایه به جای پول استفاده می شده ، گندم بوده است. در هندوستان صدف بوده است که نقش پول را ایفا می کرده است. در تبت چین ، چایی بوده که نقش پول را بازی می کرده است. در روسیه پوست سمور خیلی ارزش داشته و نقش پول را بازی می کرده است.
کم کم آن کالا آمده و تبدیل شده به پول فلزی ، و بعد به رسیدهایی در دست تجار تبدیل شده است ، مثلا من از شما کتاب می خریدم و معادل آن شما به بنده رسید می دادید که نشان می داده که شما از بنده طلب دارید ، که ممکن است که این رسید ها را بر روی هر چیزی بنویسند. بعد از این مرحله پول کاغذی آمده و بعد پول ثبتی و تحریری که همان چک هست آمده است و بعد از این به کارت های اعتباری تبدیل شده است.
سوال این است که چرا پول جایگزین مبادلات کالا به کالا شده است؟
سه دلیل را شمرده اند:
1- عدم تمایل همزمان دوطرف به مبادله (مثلا شما چیزی داری که من نیاز دارم ولی چیزی که من دارم را شما نیاز ندارید) که در این صورت یک واسطه ای را قرار داده اند که همان پول است.
2- نبودن یک معیار واحد سنجش ارزش ، که مثلا این عینک که با این کتاب می خواهد معامله شود به چه صورت است.
3- نبود وسیله پس انداز فردی ، که مثلا من می خواهم پس انداز کنم ولی این عینک را نمی توانم نگه دارم و پول وسیله ای است برای پس انداز کردن.
مزایای پول فلزی :
1- فساد ناپذیری ( یعنی فلزات نسبت به چیزهای دیگر دیرتر فاسد می شد)
2- حجم کم (فلزات حجم کمتری نسبت به کالاها مشابه داشت)
3- حمل و نقل راحت
4- امکان گسترش تجارت بین شهرها و کشورهای دیگر (الان کارتهای بین المللی آمده است که این نقش را دارد)
5- رونق کارهایی از قبیل دریانوردی و حمل و نقل و ... جهت تجارت (یعنی با این کار تجارت رونق می گیرد و بعد باعث می شود دریانوردی رونق پیدا کند و...)
6- امکان ذخیره ثروت های بزرگ و زیاد با پول فلزی امکان پذیر است.
معایب استفاده از پول فلزی :
1- محدود بودن میزان طلا و نقره در دسترس (چون اولین پول های فلزی طلا و نقره بوده است ، میزان این فلزات نیز کم بوده)
2- پول فلزی در معاملات با حجم خیلی زیاد قدرت تبادل نداشت ، یعنی نمی شد مبالغ بالا را به اینصورت جابه جا کرد.
به همین خاطر پول کاغذی به جای پول فلزی جایگزین شد.
پول کاغذی ابتدا به صورت رسید بود ، یعنی خریدار رسیدی را به فروشنده می داد و این باعث می شد که هر وقت بخواهد از آن استفاده کند.
مردم پول های فلزی خودشان را بردند و به تجار و صرافان دادند و رسید می گرفتند ، به دو دلیل :
1- مصون ماندن از خطرهای احتمالی (درهم و دینار را جابه جا کردن خطرات خودش را داشت)
2- دوم به خاطر مشکلات حمل و نقل مسکوکات ، که با این رسیدها راحت تر بوده اند برای تجارت
می گویند که این رسیدها اولین اسکناس ها بوده است ، و طلا و نقره ای که ابتدا بود، پشتوانه آن اسکناسی است که در دستان شماست.
مردم با آن رسیدها معامله انجام می دادند.
323/905/ع