vasael.ir

کد خبر: ۷۵۰۳
تاریخ انتشار: ۰۳ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۶:۱۵ - 23 January 2018
درس خارج فقه رسانه استاد رفعتی / جلسه 11

اختلاس گران از بیت المال سزاوار بالاترین تشهیر هستند

وسائل ـ حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی در یازدهمین جلسه درس خارج فقه رسانه گفت: طبق قوانین، برخی جرم های معاملاتی و اقتصادی مصداق کلاهبرداری است و در قانون نیز تصریح شده است که اگر کلاهبردار در دادگاه محکوم شد، می توان طبق فتوای فقها او را تشهیر کرد اما سبک ترین تشهیر مربوط به مفلس اقتصادی است زیرا جرمی مرتکب نشده است.

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی، در جلسه یازدهم درس خارج فقه رسانه که در موسسه فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار گردید، به بررسی موارد استثنای از حرمت تشهیر، تعییر، ذم و هتک حرمت مومن در رسانه پرداخت و گفت: یکی دیگر از موارد استثنای حرمت تشهیر، شخص جاعل سند است که در کلمات شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن ادریس حلی و صاحب جواهر اشاره شد که باید تشهیر شود حال ممکن است خود شخص در جعل سند معامله کند و یا در سازمان ثبت اسناد یا شهرداری و یا ارگان های دیگر این کار را انجام دهد.
وی در ادامه گفت: باید دانست که خود تشهیر مجازات نیست ولی می تواند مجازات را سنگین کند و به تعبیر برخی از فقها، یکی از علل و فلسفه های تشهیر بازدارندگی است و از موارد تشدید مجازات است؛ یعنی مجازاتی که در اتاق دربسته صورت گیرد به مراتب سبک تر از مجازاتی است که در ملاءعام انجام شود و همین مساله بار روانی سنگینی برای شخص خواهد داشت.
استاد رفعتی افزود: تعجب بنده این است که چرا رسانه ملی مواردی که لازم است افراد کلاهبردار در رسانه تشهیر شوند نشان نمی دهد، نظیر افرادی که از طریق بیمه کلاهبرداری کردند و این جرم نیز ثابت شد اما تصویر آنان را از پشت سر نشان داد در حالی که باید این افراد شهره بازار شوند.
این استاد حوزه در پایان به تشهیر سارقان از بیت المال اشاره کرد و اظهار داشت: بالاترین جرم در بین مفاسد اقتصادی همین است که شخصی از بیت المال مسلمین اختلاس کند و یا به اموال عمومی دستبرد بزند که باید در رسانه ملی تشهیر شود و حتی برخی از این افراد مصداق واقعی مفسد فی الارض هستند که باید اعدام شوند یا نفی بلد صورت گیرد.


تقریر کامل درس
موارد استثنای حرمت تشهیر
در ادامه بحث گذشته، سومین موردی که تشهیر مجاز بلکه لازم است، در مورد شخصی است که فساد اقتصادی داشته باشد. این فساد اقتصادی مصادیق متعددی دارد. یک مصداق شخص حیله گر و کلاهبردار است که در معاملات و بازار و شرکتی که دارد کلاهبرداری می کند و بدین صورت اموال مردم را به یغما می برد.
طبق قوانین، برخی جرم های معاملاتی و اقتصادی مصداق کلاهبرداری است و در قانون نیز تصریح شده است که اگر کلاهبردار در دادگاه محکوم شد، از مواردی است که می توان طبق فتوای فقها او را تشهیر کرد.


تشهیر جاعل سند
فرد دیگر جاعل سند است که در کلمات شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن ادریس حلی و صاحب جواهر اشاره شد که باید تشهیر شود. ممکن است خود شخص در جعل سند معامله نمی کند و در سازمان ثبت اسناد این کار را انجام دهد. از این موارد بسیار رخ داده که شخص در شهرداری اقدام به جعل سند می کند. تفکیک های غیر قانونی انجام می دهد. سند افراض زمین مشاع را به صورت غیر قانونی انجام می دهد بدون این که با دیگر افراد توافق صورت گرفته باشد.
گاهی سند به نام دیگری است و آنان برای شخص دیگری این کار را انجام می دهند که باید این افراد به مردم در رسانه معرفی شوند و تشهیر صورت گیرد.


سوال: آیا این تشهیر جزء مجازات است؟
پاسخ: خیر، جزء مجازات نیست ولی می تواند مجازات را سنگین کند. به تعبیر برخی از فقها این که یکی از علت ها و فلسفه های تشهیر بازدارندگی است و یکی از موارد تشدید مجازات است؛ یعنی مجازاتی که در اتاق دربسته صورت گیرد نوعی از مجازات است و اگر همین مورد در ملاءعام صورت گیرد به مراتب سخت تر خواهد بود. غیر از بحث روانی برای خود فرد بسیار سخت است. شخص حاضر است 100 ضربه شلاق در اتاق دربسته نواخته شود اما 20 ضربه شلاق در ملاءعام دریافت نکند زیرا فشار عصبی که بر فرد وارد می شود از شلاق سنگین تر است. بنابراین برخی گفته اند که این مساله تشدید مجازات است.


بیشتر سه چیز سبب تشهیر می شود:
1ـ رادعیت برای خود شخص داشته باشد؛ اگر چنین کاری را انجام دارد طبق قانون باید تشهیر شود و در رسانه ها اعلام شود تا دیگر خود شخص مرتکب این عمل نشود.
2ـ نسبت به دیگران؛ دیگران نیز که می بینند این شخص به عنوان کلاهبردار یا جاعل سند معرفی شد، دیگر مرتکب نمی شوند.
تعجب بنده این است که چرا رسانه ملی مواردی که لازم است افراد کلاهبردار در رسانه تشهیر شوند نشان نمی دهد، نظیر افرادی که از طریق بیمه کلاهبرداری کردند و این جرم نیز ثابت شد اما تصویر آنان را از پشت سر نشان داد در حالی که باید این افراد شهره بازار شوند.
3ـ مردم مراقب باشند که با این افراد ارتباط اقتصادی نداشته باشند و بایکوت اقتصادی شوند.
مورد سوم در مفلس نیز وجود دارد و اصل تشهیر مفلس برای همین است ولی برای تشدید مجازات نیست.
مصادیق فساد اقتصادی که سومین مورد است بحث امروز ما بود که به جاعلین سند اشاره کردیم.


دستبرد به بیت المال
مورد دیگر که باید تشهیر صورت گیرد، شخصی است که به بیت المال دستبرد می زند. مورد قبل در بازار بود اما برخی از بیت المال سوء استفاده می کنند که مفسد اقتصادی هستند یا به تعبیر شدیدتر از مصادیق افساد فی الارض است زیرا ممکن است محکوم به اعدام شوند.
مفسدان فی الارض در بحث مجازات اسلامی عنوان کلی است و شامل قاچاق، اختلاس و غیره می شود. فساد این افراد در جامعه بیش از یک بحث مالی است و آسیب بزرگتری به جامعه وارد می شود. مفسد فی الارض ممکن است مفسد فکری باشد. گاهی این افراد اعدام و گاهی نفی بلد می شوند ولی مسلماً تشهیر دارند.
اگر شخصی از بیت المال اختلاس کرد مفسد اقتصادی است. ستادی که می خواهد با مفاسد اقتصادی مبارزه کند مقصودش افرادی است که اموال عمومی نظیر اموال بانک را اختلاس می کنند. این افراد در قله های مفاسد اقتصادی هستند زیرا حق عادی چند نفر از مردم کوچه و بازار را پایمال نکرده اند بلکه به بیت المال مسلمین دستبرد زده اند.


سوال: شیوه های اشتهار نیز اگر مورد بحث قرار گیرد تا ما به عنوان رسانه اگر خواستیم شکل های مختلف برای مصادیق مختلف داشته باشیم. آیا چنین بحثی صورت گرفته است؟
پاسخ: خیر، متاسفانه بحث نشده است و ما باید بحث کنیم. اگر در رابطه با مفلس بگیریم، در بین مصادیقی که عرض شد همین مفلس است زیرا جرم مرتکب نشده است و بی تدبیری کرده است یا پیش بینی های او درست نبوده و یا دیگران او را فریب داده اند و شاید به خاطر طمع سود بیشتر ریسک کرده است.


سوال: شرکت های هرمی نیز همین قسم است؟
پاسخ: خیر، شرکت های هرمی مصداق کلاهبرداری و حیله گری است که در جلسه گذشته اشاره شد؛ زیرا معامله آنان به نظر اکثر فقها اکل مال به باطل است و داد و ستد واقعی صورت نمی گیرد بلکه به صورت ظاهری است. با افزایش نفرات و واریز پول، سودی به دست می آورند. ما قانون قراردادها داریم و باید در این موارد تولیدی صورت بگیرد یا معامله ای انجام شود یا خدماتی به دست آید و یا اجاره ای صورت بگیرد که شرکت های هرمی از قبیل موارد مذکور نیست.
دو مطلب باقی ماند:
1ـ کمترین مرتبه تشهیر برای مفلس اقتصادی است و هر چه جرم سنگین تر باشد تشهیر سخت تر است تا به اختلاس گران از بیت المال برسد که رسانه ملی باید این موارد را افشا کند.


سوال: برخی می گویند در دین گفته شده است مواردی که مفلس هستند و زمین خورده اند باید دستشان را گرفت؟
پاسخ: در مورد مفلس همین کار دستگیری اوست و به علت نداشتن تدبیر در معاملات اقتصادی، شارع مقدس می گوید من تو را مدیریت می کنم. قاضی یا حاکم شرع باید او را مدیریت کند. از آن طرف نیز تعدادی از اشخاص از این شخص مفلس طلبکار هستند و نباید حقشان ضایع شود. در این موارد حاکم، ولی مفلس می شود اما جرمی مرتکب نشده تا شلاق بخورد یا عقاب شود اما حق هیچ گونه معامله ای ندارد.
به تمامی دفاتر ثبت اسناد اعلام می شود که شخص مفلس است، به همین خاطر دیگر نمی تواند طلبکاران را فریب دهد زیرا تا وضعیت خودش را می بیند اموالش را به نام دیگران ثبت می کند. پس جلوی ضرر دیگران نیز گرفته می شود. روزنامه ای برای همین کار وجود دارد که همان رسانه ای کردن تشهیر است و هر روز دفاتر ثبتی لازم است آن را ببینند و در سیستم ثبت کنند تا متوجه نام افراد مفلس باشند.
انسانی که در حال غرق شدن است به هر وسیله ای تمسک می کند و دست به معاملاتی می زند که به ضرر او یا طلبکاران است پس لازم است جلوی این کار گرفته شود.
حیطه تشهیر نیز بستگی به نظر حاکم دارد که گاهی در شهر و گاهی در محله است. به تعبیری که در تحریر الوسیله امام آمده است: گاهی در شهرکی است که زندگی می کند.
بحث بعدی در مورد افرادی است که جرم های اخلاقی از قبیل شهادت زور انجام می دهند که باید تشهیر شوند و برای مردم شناخته شوند که در هفته آتی بدان خواهیم پرداخت./926/ص
 تقریر: محسن جوادی صدر
       

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹