vasael.ir

کد خبر: ۲۳۴۷
تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۴:۱۲ - 02 June 2016
در سومین جلسه فقه رسانه مطرح شد؛

اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفان شرعی فقه رسانه

پایگاه اطلاع رسانی وسائل ـ دکتر اکبری به بررسی مقدمات و اهداف فقه رسانه پرداخت و گفت: موضوع فقه رسانه، رفتارهای جوارحی و افعال بیرونی انسان و همچنین احکام جوانحی و قلبی افراد است؛ از این‌رو تمام احکام وضعی که برای افراد حقیقی در فقه وجود دارد، برای اشخاص حقوقی نیز لحاظ شده است.

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل، دکتر کمال اکبری، کارشناس امور رسانه، در سومین جلسه فقه رسانه، که در سالن اجتماعات انجمن علمی حوزه­ های علمیه قم برگزار شد، به بررسی مقدمات و اهداف فقه رسانه پرداخت و گفت: مبنای فقه براساس پنچ مصلحت حفظ دین، عقل، نسل، اموال و جان پایه گذاری شده است.

 

اکبری با بیان اینکه هدف فقه رسانه، حفظ مصلحت‌های دنیوی و آثار اخروی برای فرد است، گفت: سلامت فکر و روان، دفع ضررهای مالی و رفع گرفتاری­ها از آثار دنیوی فقه رسانه است؛ همچنین کسب سعادت جاویدان و رسیدن به قرب و رضوان الهی از اهداف اخروی فقه رسانه می­‌باشد.

 

وی با بیان این که اهداف فردی و اجتماعی در فقه رسانه مورد بررسی قرار می گیرد، گفت: رسیدن به سود و زیان نسبت به فرد از اهداف فردی این فقه است و اهدافی که در بستر اجتماع و در ارتباط انسان­ها با افراد دیگر حاصل می‌شود از اهداف اجتماعی فقه رسانه است.

 

این کارشناس رسانه بیان کرد: ارتباط اجتماعی شامل ارتباط فرد با فرد، ارتباط فرد با گروه و ارتباط گروه با گروه­های دیگر می­شود و همچنین این ارتباط ها می‌­تواند به گونه حضوری یا غیر حضوری و مجازی برقرار شود.

 

اکبری ابراز کرد: فقه رسانه افزون بر اهداف فردی و روشن شدن تکلیف احکام فردی، اهداف و احکام ارتباط اجتماعی را در بر می­‌گیرد.

 

موضوع علم فقه

وی در ادامه سخنانش موضوع علم فقه را رفتار و اعمال مکلفان بیان کرد و گفت: برخی از عالمان دینی این مبنا دارند که خداوند برعهده تمام انسان‌ها، تکلیف شرعی نهاده است و شرایط عام همچون عقل، قدرت، اختیار و بلوغ از شرایط تنجیز تکلیف بوده و نبود شرط عذری برای انجام ندادن تکلیف شرعی است.

 

اکبری بیان کرد: برخی دیگر از عالمان دینی این مبنا را دارند که خداوند تنها افرادی که دارای عقل، قدرت، اختیار و بلوغ باشند تکلیف حکم شرعی قرار داده است و افرادی همچون کودکان و مجنون ها تکلیف شرعی ندارند.

 

شخصیت حقوقی در فقه

وی با بیان این که فقه رسانه رفتار مکلفان را مورد بررسی قرار می دهد، گفت: باید مکلف در فقه رسانه بررسی شود که شامل شخص حقیقی، شخصیت حقوقی، جامعه و نظام اجتماعی کدام است.

 

اکبری به تبیین شخصیت حقوقی در فقه پرداخت و گفت: خریدار، فروشنده، حاکم، استاندار و فرماندار اشخاص حقوقی محسوب می‌شوند، اما در فقه و احکام شرعی به عنوان فرد شخص حقیقی نه به عنوان شخصیت حقوقی مورد تکلیف شرعی قرار گرفته است.

 

وی با بیان  این که در برخی احکام، شخصیت حقوقی متعلق حکم شرعی قرار می ­گیرد، افزود: در فقه، حق والی بر مردم بیان شده است و والی شخصیت حقوقی بوده، اما شخص والی مکلف احکام قرار گرفته است.

 

 اکبری با بیان این که شخصیت حقوقی هم  مکلف احکام شرعی قرار می گیرد، ابراز کرد: در قانون آمده است که هیأت دولت باید جوابگوی ضرر و زیان مصوبه‌­ای که تصویب کرده‌­‌اند، باشند، هیأت دولت شامل جمعی از افراد می شود که مکلف احکام هستند و شخصیت حقوقی دارند.

 

وی با بیان این که شخصیت حقوقی جبنه خصوصی و عمومی دارد، گفت: مؤسسه خصوصی که فردی ریاست آن را عهده دار است و خلافی را انجام داده است و این مؤسسه محاکمه می­شود و مدیر عامل و هیأت امنای این مؤسسه باید جبران کننده خسارت وارد شده  باشند.

 

این کارشناس رسانه بیان کرد: در برخی موارد مؤسسه عمومی بوده و از سوی دولت و حکومت اداره می شود و در قانون آمده است که هیأت دولت مسؤول ضرر وزیانی است که مصوبه­ای تصویب کرده‌اند و اگر یک یا دو وزیر این ادعا را داشته باشند که از اصل با این طرح مخالف بودیم و به این طرح رأی ندادیم از آنها پذیرفته نیست و تمامی آنها باید جوابگوی ضرر و زیان وارد شده  باشند.

 

اکبری عنوان داشت: شخصیت حقوقی یک ماهیت غیر شخصی است که از نهاد یا گروهی از افراد تشکیل شده است.

 

مکلف در فقه رسانه کیست؟

این کارشناس رسانه در بخش دیگری از سخنانش به بررسی مکلفان در فقه رسانه پرداخت و گفت: گاهی اوقات تولید و پخش یک خبر وبرنامه­ ای که از یکی از شبکه های صدا و سیما سبب زیان و تعطیلی کارخانه‌­ای می‌شود و در اینجا دو شخصیت حقوقی با هم درگیر شده اند، و در فقه رسانه بررسی می شود که مسؤولیت این ضرر برعهده چه افراد یا گروهی است.

 

اکبری بیان کرد: گوینده خبری؛ تهیه کننده، مدیر برنامه و ناظر پخش که به گونه مباشرتی در اجرا و پخش برنامه سهیم بودند مسوؤل این ضرر هستند یا این که مدیر شبکه و رییس صدا و سیما که شخصیت حقوقی دارند باید جوابگوی این ضرر و زیان کارخانه باشند؟ در این فرایند شخصت حقیقی که به گونه مستقیم و همچنین شخصیت حقوقی که در ضررو زیان کارخانه سهیم بوده اند، به کدام یک پاسخگو باشند؟

 

وی ابراز کرد: تمام احکام وضعی که برای افراد حقیقی در فقه است، برای اشخاص حقوقی نیز وجود دارد.

 

اکبری در ادامه سخنانش بیان کرد: موضوع فقه رفتارهای جوارحی و افعال بیرونی انسان و همچنین احکام جوانحی و قلبی افراد است.

 

وی فقه عقیده، فقه اخلاق و فقه اعمال را اقسام فقه بیان کرد و گفت: شناخت اعتقادی و باورهای درونی را فقه عقیده بیان می‌کند؛ احساس­ها و عواطف درونی انسان در فقه اخلاق و در ادبیات غربی، اخلاق رسانه بیان شده است، هچنین احکامی مربوط به رفتارهای بیرونی انسان، فقه اعمال نامیده شده است.

 

این کارشناس رسانه ابراز کرد: فقه عقیده و فقه اخلاق مربوط به رفتارهای درونی و جوانحی انسان است و تمام رفتارهای جوانحی تنها در درون انسان نیست، بلکه در افعال بیرونی انسان نیز ظاهر می شود، همانند این که فردی  به اسلام اعتقاد دارد، اما بعد از مدتی از دین برمی­گردد و مرتد می­شود و حکم شرعی خاصی در فقه پیدا می کند و این حکم شرعی به سبب رفتار درونی و جوانحی وی است، هرچند این زمانی که این عقیده را اظهار کرد و بروز بیرونی پیدا کرد، فرد محاکمه می‌شود، اما سبب  اصلی حکم رفتار جوانحی این فرد است.

 

اکبری به بررسی حکم جوانحی در فقه رسانه پرداخت و گفت: بازیگر خانمی با رعایت حجاب اسلامی در نظام اسلامی شهرت و افتخار کسب کرده است، اما در شبکه های خارجی بدون ­حجاب برنامه اجرا می کند، این بازیگر از باورهای اسلامی خویش برگشته و رفتار جوانجی انجام داده است و اما بروز رفتار جوانحی در بیرون روشن شده و بدون حجاب در شبکه‌های خارجی بازیگری می کند، که حکم این مسأله در فقه رسانه بررسی می‌شود.

 

وی به بررسی دلایلی که رفتارهای درونی انسان متعلق حکم شرعی قرار می گیرند، پرداخت و گفت: در فقه هیچ دلیلی که افعال جوانحی را از افعال مکلف جدا کرده باشد، وجود ندارد و همچنین در روایات بسیاری امده است که عقل و ذهن گناه انجام می دهد؛ بنابراین احکام پنچ گانه شرعی نیز بر رفتارهای جوانجی انسان وجود دارد.

 

اکبری ابراز داشت: علم اجمالی داریم که بر رفتارهای انسان حکم شرعی وجود دارد و رفتارهای جوانجی نیز موضوع علم فقه است و بنابراین رفتارهای جوارحی و جوانحی متعلق حکم شرعی قرار می گیرند.

 

مکلف اجتماعی فقه رسانه

 اکبری در بخش دیگری از سخنانش به ویژگی های رسانه اشاره کرد و گفت: ارتباط، فناوری، هنر، ساختار سازمانی و بهره مندی مخاطب از شاخصه ­های رسانه است.

 

وی بیان کرد:در بعد ارتباطی، رسانه ابزاری است که پیامی را به دیگران می‌رساند، در بعد فناوری گیرنده و فرستنده آنالوگ و دیجتال، گیرنده همچون تلویزون است که گاهی فناوری در بیان حکم شرعی تأثیر دارد که فقه رسانه باید مورد بررسی قرار گیرد.

 

این کارشناس رسانه ابراز کرد: همچنین در بعد هنری رسانه هنرهای رادیویی، تلویزونی و سینمایی و در بعد سازمانی همچون سازمان صداو سیما؛ روزنامه در فقه رسانه مورد بررسی قرار می گیرد.

 

اکبری ابراز کرد: با توجه به ابعاد مختلف رسانه، مکلف فقه رسانه فرد، افراد، گروه یا سازمان حقوقی است.

 

جایگاه رسانه در جامعه

اکبری در ادامه سخنانش به بررسی جایگاه رسانه در جامعه پرداخت و گفت: منابع فقه رسانه باید به گونه دقیق مورد بررسی شود و به چه مقدار می‌توان از عقل قواعد فقهی، اصولی، عرفی و عقلایی در فقه رسانه استفاده کرد.

 

وی بیان کرد: در منابع فقهی 12 تا 60 قاعده فقهی بیان شده است و حضرت آیت الله مکارم شیرازی 38 قاعد فقهی و حضرت آیت الله فاضل 21 قاعده فقهی را بیان کرده است و باید پژوهشی شود که به چه میزان این قواعد فقهی در فقه رسانه می‌توان استفاده کرد.

 

این کارشناس رسانه ابراز کرد: چگونگی استفاده عرف و منبای عقلایی در فقه رسانه مورد بررسی قرار گیرد و عرف متشرع در فقه رسانه همان عرف در فقه اعمال است یا افرادی دیگری هستند.

 

وی  بیان کرد: در بازار قدیم افراد متشرع وجود داشتند، در آن زمان موادی غذایی خرید و فروش می‌شد، اما دراین زمان فناوری‌های همچون موبایل مورد معامله قرار می­‌گیرند.

 

اکبری در پایان سخنانش عنوان کرد: در فقه رسانه باید بررسی شود که ماهیت افراد متشرع همان عرف بازار است یا این که به سبب بروز تحولات و تغییرات که رسانه در جامعه ایجاد می‌کند، مصداق متشرعان متفاوت است و این موضوع باید در فقه رسانه مورد پژوهش قرار گیرد./125/

 



 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲