vasael.ir

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل، دکتر کمال اکبری، استاد و کارشنارس امور رسانه، در دومین جلسه دوره آموزشی فقه رسانه، از سوی انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ در سالن اجتماعات انجمن های علمی حوزه علمیه قم به بررسی مقدمات و ریز موضوعات فقه رسانه پرداخت و گفت: تقسیم‌بندی موضوع، منابع، قلمرو و روش شناسی مقدمات اولیه فقه رسانه است که باید در فلسفه فقه رسانه مورد بررسی قرار گیرد.

احکام فقهی؛ موضوع سریال‌ها و فلیم‌های سینمایی قرار نگرفته است

اکبری با بیان اینکه تا کنون احکام فقهی؛ موضوع سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی قرار نگرفته است، گفت: متأسفانه روح سکولاریزم در رسانه ملی وجود دارد و شبکه ­های صدا و سیما به شبکه­‌های مذهبی همچون شبکه قرآن و رادیو معارف، غیر مذهبی همچون ورزش و نسیم برای سرگمی و تفریح تقیسم بندی شده است و شکبه­‌های عمومی برای بیان مسائل شرعی لحظاتی قبل و بعد از اذان برنامه‌­هایی برای بیان احکام و مسائل شرعی برنامه اجرا می‌کنند.

وی با بیان این فقه رسانه در سطح کلان و خرد مورد بررسی قرار می گیرد، گفت: مسائل خرد همچون این که مرد می تواند لباس زنانه بپوشد و نقش زن را اجرا کند یا این که تصویر برداری از بازیگر زن چگونه باشد که تمام زیبایی و جنسیت آن محفوظ باشد حکم شرعی آن چیست و اگر این تصویربرداری جایز نیست گناه برای تصویر بردار است یا بازیگر زن؟

کارشناس امور رسانه ابراز کرد: اهالی رسانه و فیلم سازان بسیاری این سؤالات را از منظر شرعی مطرح کرده اند همچون این که نقش جبرئیل توسط بازیگر مرد و نقش فرشته را بازیگر خانم  ایفا کند، حکم شرعی این مسائل چگونه است؟ یا از منظر شرع نمایش دادن صورت ائمه اطهار(ع) در فیلم‌ها چگونه باشد؟ که این پرسش‌ها در بردارنده مسائل خرد و جزئی فقه رسانه است.

 اکبری عنوان داشت: فقه رسانه از سوی دیگر در سطح کلان مورد بررسی قرار می‌گیرد همانند این که اصل فلیم‌سازی درباه ائمه اطهار(ع) از منظر فقهی چه حکمی دارد و چگونگی فیلم‌سازی در موضوع تاریخی چیست، یا این که حکم شرعی بازنمایی فرشتگان و ائمه اطهار(ع) در فیلم­‌ها چگونه است؟

وی با بیان این که تاکنون موضوعات کلان فقه رسانه و بازیگری در حوزه‌های علمیه مورد بررسی قرار نگرفته است، گفت: زمانی پاسخ به مباحث خرد و جزئیات در رسانه جایز است که موضوعات کلی از منظر شرعی و فقهی تبیین شده باشد که متأسفانه این موضوعات نفیا و اثباتا تاکنون در حوزه ­های علمیه مطرح نشده است.

کارشناس امور رسانه در بخش دیگر از سخنانش بیان کرد: گاهی در فقه احکام مکلفان و بازیگران بررسی می شود و گاهی نیز وظیفه جامعه و حکومت در برابر رسانه توجه می­ شود که این مورد جزء ریز موضوعات فقه حکومتی قرار می گیرد.

اکبری ابراز کرد: تا زمانی که حکومت اسلامی و نظام ولایت فقیه برپا است و رسانه‌ها و صدا و سیما از شئون حکومت محسوب می شود، وظیفه حکومت اسلامی نظارت بر آنها است.

کارشناس امور رسانه مطرح کرد: مکلفان فقه رسانه اعم از افراد و بازیگران؛ جامعه، دولت و حکومت اسلامی است و همچنین مباحث رسانه‌ای دارای تزاحمات بسیاری است که در فقه رسانه باید مورد بررسی قرار می­‌گیرد.

بیش از 300 موضوع در فقه رسانه موضوع شناسی  شده است

وی در ادامه سخنانش با بیان این که میان فقه رسانه و اخلاق رسانه در منابع تفکیک درستی انجام نشده است، گفت: برخی مسائلی که در فقه رسانه باید مورد بررسی قرار گیرد اما در منابع در موضوع اخلاق رسانه مطرح شده است و این مسأله بدین جهت است که منابع رسانه از سوی اندیشمندان غربی­ با عنوان بایدها ونبایدهای اخلاقی در رسانه تدوین شده است؛ همچون دروغ‌گویی که از موضوعات فقه رسانه است، اما در منابع در موضوع اخلاق رسانه مورد بررسی قرار گرفته است.

اکبری با بیان این که تا کنون بیش از 300 سؤال و موضوع در فقه رسانه موضوع شناسی و طرح مسأله شده است، بیان کرد: مناسب است که پژوهشگران حوزوی در مباحث فقه رسانه به طرح مسأله و موضوع شناسی بپردازند و نتیجه آن را به خدمت مراجع ارائه دهند تا آنها به درستی حکم شرعی هر موضوع را ارائه دهند.

وی در ادامه سخنانش به تبیین ریز موضوعات فقه رسانه پرداخت و گفت: موضوعاتی همچون فقه خبر، فقه تبلیغ، فقه طنز و سرگرمی، فقه نگاه، فقه موسیقی، فقه پوشش و آرایش، فقه بازیگری و گریم، فقه آواز، فقه رقص و حرکات موزون؛ فقه مسابقات، فقه مناظره، فقه گزارش، فقه مصاحبه، فقه ورزش، اختلاط زن و مرد؛ تشبه زن و مرد، فقه نقد از ریز موضوعاتی است که در فقه رسانه مورد بررسی قرار می گیرد.

کارشناس امور رسانه درباره فقه مناظره بیان کرد: سیره­ های مناسبی از ائمه اطهار(ع) همچون امام رضا(ع) و امام صادق(ع) درباره روش مناظره با مخالفان باقی مانده است، بنابراین بر اساس این سیره  می ­توان چارچوب های مناسبی از فقه مناظره به دست آوریم.

وی به تبیین فقه تبلیغ در رسانه پرداخت وگفت: اگر کالایی برای جامعه و مردم ضرر دارد، آیا تنها با پرداخت مبلغ اگاهی از سوی شرکت، تبلیغ جنس از رسانه جایزاست؟ یا این که هدف مدیر کارخانه از تبلیغ اجناس خویش در رسانه به دست گرفتن انحصار تولید و توزیع شیء همچون روغن است و این مسأله سبب تعطیلی کارخانجات دیگر و بیکاری بسیاری از افراد می شود همچنین سبب اختلال در نظم جامعه می­ شود، در حالی با دیدگاه خرد، تبلیغ این جنس از منظر مشکلی ندارد اما در عرصه کلان که سبب اختلال در معیشت مردم ایجاد می کند، حکم شرعی این تبلیغات باید مورد بررسی قرار گیرد.

ابعاد و اهداف فقه رسانه

اکبری در ادامه سخنانش به ابعاد و اهداف فقه رسانه پرداخت و گفت: فقه؛ اهداف کلان دنیوی، حفظ نسل و اموال و اهداف اخروی همانند حفظ دین، عقیده و عقل را دنبال می­ کند.

کارشناس امور رسانه بیان کرد: اهدافی که انسان از زمان تولد تا مرگ انسان در زندگی دنبال می کند و اگر بدان توجه نشود زندگی دچار اختلال شدت و ضعف در معیشت زندگی می­ شود، از اهداف دنیوی محسوب می­شود و همچنین اهداف اخروی انسان این است که اعمالی که اگر انسان انجام دهد یا آن را ترک کند مورد عذاب الهی قرار می­ گیرد.

وی با بیان اینکه فقه رسانه اهداف دنیوی و اخروی را دنبال می کند، گفت: اهداف دنیوی فقه رسانه سلامت جسم و دفع بلا، طول عمر و حفظ اموال است.

اکبری عنوان داشت: فیلم­ ها و سریال­ هایی که در ژانر خشونت ساخته می­ شود سبب هیجان بیش از اندازه، سکته قلبی و کاهش طول عمر انسان­ها می‌­شود؛ بنابراین باید حکم فقهی ساخت فیلم در ژانر خشونت مورد بررسی قرار گیرد.

وی با بیان این که در آیات قران برپایی قسط و عدل در جامعه هدف از رسالت انبیای الهی بیان شده است، گفت: در آیه 25 سوره حدید آمده است که: ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند؛ بنابراین یکی ازاهداف فقه رسانه باید بر پایی عدل در جامعه باشد.

 کارشناس امرو رسانه با بیان این که یکی دیگر از اهداف اخروی فقه رسیدن به فلاح و رستگاری در آخرت است، افزود: در فقه رسانه احکام فقهی همچون نماز، روزه، قصاص، معاملات و رسیدن به تقوای الهی مورد بررسی قرار گیرد.

اکبری ابراز کرد: تا کنون فیلمی درباره  موضوعات فقهی همچون برپایی قصاص در جامعه و حق شفعه در سریال­های تلویزونی مطرح نشده است.

 اهداف فردی و اجتماعی فقه رسانه

کارشناس امور رسانه در بخش دیگر از سخنانش به تبیین اهداف فردی و اجتماعی فقه رسانه پرداخت و گفت:  از سویی رسیدن سعادت فردی و از سویی دیگر رسیدن امنیت و آرامش در جامعه و برپایی حکومت و قانون مداری، از اهداف اجتماعی فقه رسانه است.

اکبری اظهار کرد: باید ساخت برنامه طنز به لهجه­‌های اقوام ایرانی، یا مشاغل همچون دکترها و مهندسان و روحانیان در فقه رسانه مورد بررسی قرار گیرد.

کارشناس امور رسانه بیان کرد: میان اهالی رسانه این دیدگاه وجود دارد که روحانیان و مبلغان خط قرمز رسانه است و نباید برنامه­‌های طنز و شوخی ساخته شود، اما برای اقشار و اصناف جامعه می ­توان برنامه طنز ساخته شود.

وی با بیان این که در فقه رسانه باید موضوع طنز و سرگمی مورد بررسی قرار گیرد، گفت: مناسب است که در فقه رسانه چگونگی ساختن برنامه­‌های طنز در مورد اصناف، مشاغل، اقوام و جانوران از منظر شرع مورد پژوهش قرار گیرد.

اکبری در پایان سخنانش بیان کرد: چارچوب فقه رسانه بر اساس فقه جواهری و منابع موجود در فقه پایه گذاری شده است؛ اما نیازمند توسعه و منابع جدیدی در فقه رسانه هستیم./125/200/ص