vasael.ir

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل در مشهد، دومین نشست تخصصی «فقه شهر و شهرنشینی» با عنوان «بررسی فقهی بلند مرتبه سازی در شهر اسلامی» صبح سه شنبه 18 اسفند امسال با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه مشهد و پژوهشگران دانشگاهی در محل سالن اجتماعات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

در این نشست که با هدف "ضرورت ورود فقه و فقها به عرصه شهرسازی" برگزار شد؛ حجت الاسلام علی الهی خراسانی، پژوهشگر حوزه علمیه مشهد به ارائه بحث پرداخت.

دو گفتمان درباره شهرسازی اسلامی

حجت الاسلام علی الهی خراسانی، دبیر قطب فکری فرهنگی اخلاق، خانواده و سبک زندگی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در این نشست با بیان اینکه در مورد شهر سازی اسلامی دو گفتمان وجود دارد و بر اساس این دو گفتمان می شود مسائل شهر را بررسی کرد، اظهارداشت: آیت الله محسن اراکی بر اساس این گفتمان شهر شرعی را تعریف کرده و گفته اند "شهر شرعی یک موجود است که این موجود در یک شهر عرفی درستی جای بگیرد و آن وقت است که می توانیم بگوییم که یک شهر اسلامی ایجاد شده است".

وی ادامه داد: گفتمان اسلام سیاسی دارای داده مرکزی قدرت است و داده مرکزی، قدرت سیاسی است و هر زمانی که موضوع شهر را طرح کنیم به این نتیجه می رسیم که شهر شرعی مرکزیتش به حاکمیت اسلامی است و بر همین اساس شهر اسلامی صورت می گیرد.

استاد سطح عالی حوزه علمیه مشهد در ادامه با بیان اینکه با گفتمان تمدن اسلامی، شهر شکل می گیرد، خاطر نشان کرد: عنوان بلند مرتبه سازی حول فقه شهر و شهر نشینی بحث و بررسی می شود.

بلندمرتبه سازی در روایات و فتاوا

وی با طرح این سوال که آیا فقه شهر درست است یا فقه و شهر، اظهار داشت: فقه شهر بر اساس رویکرد اجتماعی صورت می گیرد و فقه اجتماعی در مقابل فقه فردی قرار نمی گیرد بلکه در مقابل فقه عبادی قرار می گیرد.

دبیر قطب فکری فرهنگی اخلاق، خانواده و سبک زندگی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در ادامه با بیان اینکه برای واژه بلند مرتبه سازی واژگان مترادف دیگری وجود دارد، خاطر نشان کرد: بلند مرتبه سازی نباید سبب تخریب میراث فرهنگی شود.

وی به فتوای مهم آیت الله العظمی سیستانی در مساله 1079 نسبت به مجوزات تخریب مسجد اشاره کرد و گفت: بناهایی را که قدمت تاریخی دارند و جزء میراث فرهنگی به حساب می‌‌آیند، اجازه تخریب آنها داده نمی‌‌شود.

این پژوهشگر فقه حکومتی حوزه علمیه مشهد در ادامه با اشاره به اینکه در بعضی کتب روایی ازجمله محاسن برقی جلد 2 صفحه 208 و کتاب کافی جلد 6 صفحه 528 نسبت به ممنوعیت بلند مرتبه سازی تاکید شده، به فرمایش امام صادق علیه السلام در وسائل الشیعه اشاره کرد که می فرمایند: هر خانه‏ اى که سقف آن، بالاتر از نه ذراع باشد، مسکن شیاطین خواهد شد یا هر مقدار از خانه که سقف اش‏ بالاتر از نه ذراع باشد، مسکن شیاطین است.

5 ضابطه شرعی در بلند مرتبه سازی

حجت الاسلام علی الهی خراسانی لزوم کاربری انسانی در بلند مرتبه سازی، تناسب ارتفاع ساختمان، عدم گمشدگی هویت دینی در شهر، تاکید بر طراحی نمادهای برخاسته از هویت دینی و رعایت کامل عدالت اجتماعی را پنج ضابطه اساسی شرعی برای بلندمرتبه‌سازی دانست و افزود: بلند مرتبه سازگی در کشور تبدیل به یک بحران اساسی شده است و با تمام رعایت قوانین حقوقی بلند مرتبه سازی مجاز است.

حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی: تقدیر از آیت الله محسن اراکی برای پرداختن به فقه نظام عمران شهری
خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل گزارش می دهد در ادامه این کرسی نقد علمی، حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی، مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد دفتر تبلیفات اسلامی حوزه علمیه خراسان رضوی به عناون استاد ناقد، با اشاره به اینکه کار فقه مضاف دشواری های زیادی دارد و از جمله آن دشواری ها حفظ و پایبندی به اصول اجتهاد و فقاهت در عین حال معضلات عصری است؛ خاطر نشان کرد: معمولا دچار لغزش های ارزشی یا دچار یک نوع توقع های استنتاجی و موضوعی در نتایج  می شویم و لذا قدمی که جناب آیت الله محسن راکی در این موضوع برداشتند بسیار محترم است که هم نیازمند جسارت فقهی و هم نیازمند ابتکار و ابداع  است.

نقد: خروج ادله از موضوع ساختمان های بلند

وی تصریح کرد: طبیعتا برای حل مسائل فقه مضاف و بعضی از مسائل فقهی باید گام هایی برداشت تا به نتیجه رسید که اولین گام تنقیح موضوع بحث و محل نزاع یا به قول فلسفه علم جدید؛ تعیین مساله است.

عضو شورای علمی گروه فقه و حقوق اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه مساله ای که در فرمایش آقای اراکی عنوان شده؛ بلند مرتبه سازی یا به اصطلاح درست تر ساختمان های بلند است؛ خاطر نشان کرد: آنچه که در فرمایش آقای اراکی دنبال شده ساختمان های بلند نیست و ادله ای که بحث کردند ار نظر بنده خارج از موضوع است و آنچه که دنبالش بودند مشروعیت رجحان یا مرجوحیت ساخت ساختمان های بلند بوده است.

وی ساختمان های بلند را دارای تعاریف متعدد توصیف و خاطر نشان کرد: قطعا نسبت منطقی ساختمان بلند با برج سازی، عموم و خصوص مطلق است. ظاهرا جناب آقای اراکی دنبال این بودند اما به ادله ای تمسک کرده اند که شامل کل ساختمان های بلند می شود.

ارائه تعریف فنی ساختمان های بلند

این پژوهشگر فقه حکومتی حوزه علمیه مشهد با بیان این که تعریف فنی ساختمانهای بلند به این است که "فاصله قائم بین طراز کف تا بالاترین طبقه تصرفش از 23 متر بیشتر نباشد"؛ تصریح کرد: در عرف شهرداری ها معمولا بالاتر از شش یا هفت طبقه را ساختمان بلند می دانند که این تعریف فنی نیست و قطعا هر ساختمان بالاتر از هشت طبقه طبق تعاریف ساختمان بلند است.

وی با اشاره به اینکه ساختمان بلند معنایش سازه بشری بلند نیست؛ اظهار کرد: سازه بشری بلند یعنی اگر دکلی برای آنتن های مخابراتی ساخته شود یک سازه است ولی نام آن ساختمان یا ساختمان بلند نیست  بلکه مراد از ساختمان آن چیزی است که هویت مسکونی و کاربری انسانی دارد.

نقد: عدم تعریف ساختمان های بلند

حجت الاسلام مجتبی  الهی خراسانی ادامه داد: چون تنقیح این موضوع در بحث آیت الله محسن اراکی عنوان نشده  است که ساختمان بلند یعنی چه؟ اولین نقص که به ذهن می رسد این است که اصلا تنقیح موضوع انجام نشده است و این کاملا مشهود است.

نقد: جای خالی تاسیس اصل

وی گام دوم را تاسیس اصل دانست و در نقد قاعده عمرانی ناقد چلسه، عنوان کرد: .تاسیس اصل یعنی اصل عندالشک است یعنی عندالشک مطلق، لذا  تاسیس اصل به معنای تعیین عمومات فوقانی نیست. قاعده عمرانی که ناقد محترم گفتند ابتکار خوبی است که  از نگاه بنده تاسیس اصل نیست. تاسیس اصل یعنی اگر بحث به نتیجه نرسید و بحث مشروعیت و جواز ساختمانهای بلند از ادله معلوم نشد، اصل برائت، احتیاط، جواز تکلیفی و مجهولیت وضعی است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان رضوی در بیان نقدی دیگر به استاد درس خارج فقه نظام عمران شهری حوزه علمیه قم تصریح کرد: تاسیس اصل باید تعیین تکلیف کند که اصل عدم ضمان یا اصل ضمان است؛ پس تاسیس اصل و اصل عندالشک جایگاهش در تحقیق آیت الله آقای اراکی کاملا خالی است.

وی گام بعدی را  تعیین عمومات و اطلاقات فوقانی دانست و افزود: اگر در مسئله جزئی به نتیجه نرسیدیم  باید از عمومات شروع کرد که می توانیم اعمار ارض را به عنوان یک عام فوقانی دانست و این قاعده چیزی بیش از مشروعیت ساختمان و بلند ساختن آن است.

نقد: عدم فحص تام از ادله خاص

مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد دفتر تبلیفات اسلامی خراسان رضوی مرحله بعدی را  بررسی و فحص ادله خاص دانست و خاطر نشان کرد: آقای اراکی در فحص ادله خاص وضعیت صدوری را بررسی کردند که ناقد محترم هم در وضعیت صدوری فرمودند و به نظر بنده در این قسمت فحص تام صورت نگرفته و گویا پیش فرضی بوده که بلند مرتبه سازی یا ساختمان بلند به هر حال مطلوبیت ندارد ./123/ 501/ ق