وسائل ـ در علم اصول یک نکتۀ بسیار زیبایی وجود دارد که از دقایق علم اصول شیعی به شمار می‌آید و در علم اصول غیر شیعی نیست؛ می‌گویند و می‌گوییم "شرط تنجز وصول است"؛ وصول حکم و امرونهی، شرط تنجز است، به دلیل اینکه میثاق از عالمان گرفته شده است؛ عالمان که خداوند از آن‌ها میثاق گرفته و مقام سرپرستی را به آن‌ها داده است، باید در عمل معیار دین باشند.

وسائل ـ سنت یعنی فعل و قول و تقریر رسول اکرم(ص) لکن فعلی که حقیقاً فعل رسول خدا باشد، اما این چیزی که راوی و ناقل، نقل می‌کند، آیا این قال، قال رسول الله است؟ این احتیاج به فقاهت دارد؛ فقیه وقتی می‌تواند واقع سنت را نقل کند که بتواند صحیح را از سقیم تشخیص دهد، بتواند عام را از خاص تشخیص دهد، به دلیل اینکه مراد از سنت، سنت جدیه است، پس کسی که بتواند عام را از خاص تشخیص دهد و بفهمد که این مخصص آن و این مقید آن است، فقیه است.

وسائل ـ استاد درس خارج فقه سیاسی به معنای ولایت مطلقه فقیه اشاره کرد و گفت: امام تصریح می‌کند که ما قائل نیستیم که آن ولایت تکوینی و یا آن مقامات معنوی ائمه(ع) برای فقیه هم هست، خیر آن ولایتی که در اینجا مطرح است ولایت سیاسی است؛ این ولایتی که به معنای اختیارات حکومتی است در عصر غیبت برای فقیه ثابت است.

وسائل ـ تفکیک بین دو نوع نصب خیلی مهم است؛ یا نصب بر طبق قضیۀ حقیقیۀ شخصیه است یا بر طبق قضیۀ حقیقیۀ عامه است و نصب فقیه برای ولایت در عصر غیبت به شکل قضیۀ حقیقیۀ عامه و نصب عام است و ملاک شرطیت بلوغ به این دلیل است که نتواند اداره کند و تشخیص مصلحت دهد و در امر ولایت قابل اعتماد نباشد؛ اما کسی که دارای شرط عصمت فعلی و قولی است و دارای علم الهی و لدنی است او خارج از این شرط و خارج از محل بحث ما خواهد بود.

وسائل ـ ولایت امر ولایت بر اموال و انفس است و همۀ ولایت را اگر خلاصه کنیم ولایت بر اموال و انفس خواهد بود، پس وقتی سفیه ولایتی بر اموال ندارد به طریق اولی ولایت بر انفس هم نخواهد داشت؛ بنابراین وقتی که سفیه اجازه تصرف در مال خود را ندارد، به طریق اولی اجازه تصرف در اموال دیگران و اموال عامه را هم نخواهد داشت.

وسائل ـ یک مشکل فلسفی و منطقی بسیار مهمی در نظریه دموکراسی غربی وجود دارد و این مشکل، مشکلی است که اصلاً هم قابل حل نیست و لذا غالباً غربی‌ها هر جا کمیتشان لنگ می‌شود آن را رها می‌کنند و می‌گویند اصلاً در این باره بحث نشود!

وسائل ـ خواه و ناخواه این کسی که هدایت به خداوند و احکام دین و اطاعت خدا می‌کند و عالم به این راه و این مسلک و طریق است «فقیه» است؛ «فقیه» کسی است که عالم به راه و مسلک اطاعت خداست و یا به تعبیری دیگر عالم به راه حق است.

وسائل ـ ملاک وحدت شخصیت، وحدت اراده است؛ یعنی اگر اراده واحد شد شخصیت واحد هم شکل خواهد گرفت؛ مادامی که جامعه تابع ارادۀ حاکم است یک ارادۀ واحد بر جامعه حاکم خواهد بود؛ اگر ارادۀ واحد حاکم نباشد هرج و مرج و تضاد در آن جامعه پیش خواهد آمد و دیگر جامعه از یک جامعه بودن بیرون خواهد آمد؛ والا در جامعۀ غیر دینی هم به همین شکل است و در آن جامعه هم حاکمیت باید واحد باشد تا جامعه واحد باشد.

وسائل ـ آیت الله اراکی به شروط ولایت فقیه اشاره کرد و گفت: در شرایط کنونی به دلیل اینکه سیاست و مرجعیت ادغام در هم هستند هیچ مرجعی نیست مگر اینکه حرف و سخن و تصمیم او در امور سیاسی نقش خواهد داشت؛ حتی اگر بیان کند که من در امور سیاسی دخالت نمی‌کند؛ خود این حرف دخالت در امور سیاسی است؛ به این معناست که سیاسیت از دین جدا بوده و خارج از تکالیف دینی است و لذا در امور سیاسی به این دلیل دخالت نمی‌کند.

وسائل ـ منصب حکومت لوازمی دارد؛ حال که کسی حاکم است و مقام ولایت را دارد بر او اجرای حدود، برقراری عدل و امر به معروف و نهی از منکر حکومتی واجب است؛ بنابراین اگر مکلف بتواند برای انجام تکلیف تحصیل قدرت کند این تحصیل قدرت بر او واجب خواهد بود.