دوری از اسراف و تبذیر برای ممانعت از فروپاشی اقتصاد خانواده
وسائل ـ در قرآن کریم بارها به مقوله اسراف اشاره شده که در ابعاد مختلف، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به معنای تجاوز از حدود الهی است و تبعات آن نیز برشمرده شده که از جمله آنها می‌توان به آسیب به اقتصاد جامعه و فروپاشی اقتصادی خانواده اشاره کرد. بنابراین لازم است ابعاد این پدیده به خوبی تبیین و جامعه از آن بر حذر داشته شود.
به گزارش وسائل، یکی از نکات اقتصادی مهمی که در 
قرآن کریم مورد توجه ویژه قرار گرفته، دوری از اسراف و تبذیر است چراکه آسیب‌های اقتصادی فراوانی برای جامعه، خانواده و حتی خود فرد در پی دارد. در واقع اسراف، نه تنها به اقتصاد یک جامعه آسیب می‌زند بلکه زندگی خانواده‌ها را نیز دچار اختلال خواهد کرد.
دلایل تحریم اسراف و تبذیر در قرآن کریم
البته در دین اسلام، استفاده صحیح از نعمات الهی و امکانات زمین برای رفع نیاز و رشد و توسعه اقتصادی مورد تأکید قرار گرفته اما اسراف و تبذیر را حرام اعلام کرده است چراکه باعث ضربه به پیکره خانواده و جامعه اسلامی خواهد شد.
یکی از آیات مرتبط با این موضوع، آیه ۶۷ سوره مبارکه الفرقان است که در این آیه آمده است: «وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا؛ و كسانىاند كه چون انفاق كنند نه ولخرجى مى‌كنند و نه تنگ مى‌‌گيرند و ميان اين دو روش، حد وسط را برمى‌گزينند»
آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه درباره این آیه آورده است: «جالب توجـه اينكه این آیه اصل انفاق كردن را مسلم مى‌گيرد به‌طورى كه نياز به ذكر نداشته باشد چراكه انفاق يكى از وظایف حتمى هر انسانى است، لذا سخن را روى كيفيت انفاق آنان مى‌برد و مى‌گويد: انفاقى عادلانه و دور از هر گونه اسراف و سختگيرى دارند، نه آن چنان بذل و بخششى كنند كه زن و فرزندشان گرسنه بمانند، و نه آن چنان سختگير باشند كه ديگران از مواهب آنها بهره نگيرند.»
مذمت صریح اسراف در قرآن
يكى از نشانه‌هاى بندگان خاص خدا تواضع است؛ تواضعى كه بر روح آنها حكومت مى‌كند و حتى در راه رفتن آنها نمايان است تواضعى كه آنها را بر تسليم در برابر حق وا مى‌دارد، ولى گاه ممكن است بعضى تواضع را با ضعف و ناتوانى و سستى و تنبلى اشتباه كنند كه اين طرز فكر خطرناكى است.
تواضع در راه رفتن به اين نیست كه سست و بى‌رمق گام بردارند، بلكه در عين تـواضع گام‌هایى محكم و حاكى از جديت و قدرت بردارند. در حالات پيامبر (ص) مى‌خوانيم كه يكى از اصحاب مى‌گويد: «ما رايت احدا اسرع فى مشيته مـن رسول الله (ص) كانما الارض تطوى له و انا لنجهد انفسنا و انه لغير مكترث؛ من كسى را سريعتر در راه رفتن از پيامبر نديدم، گویى زمين زير پاى او جمع مىشد، و ما به زحمت مى‌توانستيم به او برسيم و او اهميتى نمى‌داد»
بدون شک اسراف يكى از مذموم‌ترين اعمال از ديدگاه قرآن و اسلام است و در آيات و روايات نكوهش فراوانى از آن شده؛ اسراف يك برنامه فرعونى است و با توجه به آنچه امروز ثابت شده كه منابع روى زمين با توجه به جمعيت انسان‌ها آن قدر زياد نيست كه بتوان اسراف‌كارى كرد، و هر اسراف كارى سبب محروميت انسان‌هاى بى‌گناهى خـواهد بود، به علاوه روح اسراف معمولا توأم با خودخواهى و خودپسندى و بيگانگى از خلق خدا است.
در عين حال بخل و سختگيرى و خسيس بودن نيز به همين اندازه زشت و ناپسند و نكوهيده است، اصولا از نظر بينش توحيدى مالك اصلى خدا است و ما همه امانتدار او هستيم و هرگونه تصرفى بدون اجازه و رضايت او زشت و ناپسند است و مى‌دانيم او نه اجازه اسراف مى‌دهد و نه اجازه بخل و تنگ چشمى.»
محدودیت انسان در خرج کردن
حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی نیز در تفسیر نور به هفت پیام این آیه به شرح زیر اشاره کرده است:
۱- انفاق براى عبادالرحمن، يك وظيفه و مسئله قطعى است. إِذا أَنْفَقُوا ... (در ادبيات عرب «إِذا» نشان عملى شدن و «لو» نشان عملى نشدن است.)
۲- نماز شب و ترس از جهنم و خوف الهى، بايد در كنار رسيدگى به محرومان جامعه باشد. «يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ- أَنْفَقُوا»
۳- انسان مالك است، ولى در خرج كردن محدوديت دارد. «لَمْ يُسْرِفُوا»
۴- اسراف جايز نيست، حتى در انفاق. «إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا»
۵- بندگان خاصّ خداوند، از بخل بدورند. «لَمْ يَقْتُرُوا»
۶- امت ميانه وسط، بايد برنامه‌هاى معتدل داشته باشد. «وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً»
۷- ميانه‌روى در عبادت و انفاق، ارزش است. «قَواماً»
آسیب‌های اسراف به اقتصاد کشورهای اسلامی
در قرآن کریم بارها به مقوله اسراف اشاره شده که در ابعاد مختلف، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به معنای تجاوز از حدود الهی است و تبعات آن نیز برشمرده شده است که از جمله آنها آسیب به اقتصاد جامعه و فروپاشی اقتصادی خانواده است بنابراین برای جلوگیری از افزایش محرومیت اقشار ضعیف جامعه و همچنین لذت‌طلبی اسراف‌کاران، لازم است ابعاد این پدیده به خوبی تبیین شده و جامعه از آن بر حذر داشته شود.
به ویژه برای یک کشور اسلامی که تحت تحریم‌های اقتصادی قرار دارد و با مشکلات اقتصادی عدیده‌ای دست و پنجه نرم میکند، توجه به این اصل قرآنی ضرورتی انکار‌ناپذیر است چراکه در صورت رعایت اعتدال و میانه‌روی در مصارف اقتصادی، هم بنیان اقتصادی کشور تقویت شده و هم زمینه‌های استقلال اقتصادی فراهم خواهد شد.908/م
منبع: ایکنا
برچسب ها:
وسائل ، فقه حکومتی ، اقتصاد در قرآن ، اسراف ، اقتصاد سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفه‌ای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهم‌ترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
قم
اذان صبح
۰۴:۵۷:۵۸
طلوع افتاب
۰۶:۲۷:۵۸
اذان ظهر
۱۳:۰۵:۴۷
غروب آفتاب
۱۹:۴۲:۵۸
اذان مغرب
۲۰:۰۰:۳۳