vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، هدف اساسی از کاربست استراتژی بازدارنده، تأمین امنیت ملی کشورها است. این راهبرد، در رویکردهای متفاوت با روشها و ابزارهای مختلف به تناسب منبع تهدید، قابلیت طرح و کاربرد را دارد.

در مطالعات کلاسیک که شناخته شده ترین رهیافت بازدارندگی است، اهتمام بر توانایی حفاظت از خویش در برابر تهاجم دیگران با استفاده از مدل های تهدید آشکار بر مبنای مجازات، انتقام جویی هولناک، و یا ممانعت و محروم کردن طرف مقابل از منافع مورد انتظار و وجوه بارز استراتژی بازدارندگی است.

مفهوم ساده و صريح بازدارندگی در نگاه کلاسیک و سنتی، عبارت است از: به کارگیری تهدیدات نظامی به جای کاربرد سلاح نظامی برای ترغيب رقیب به خویشتن داری و پرهیز از جنگ و ترک اهداف بلند پروازانه نظامی در بازدارندگی نوین و نرم اما، اغلب با تکیه بر روش های نوین و ابزارهای نرم افزاری و غیر نظامی و با اتکا به اقدامات نرم با هدف تأثیرگذاری بر انگیزه های مهاجم بالقوه جهت پرهیز دادن وی از جنگ تأکید می گردد.

از آنجایی که راجع به میزان کارآیی استراتژی بازدارندگی کلاسیک در دوران پساچنگ سرد تردیدها و انتقادات جدی وجود دارد، تا جایی که مهمترین روش بازدارندگی کلاسیک که تهدید به ضربه اول اتمی و با در نهایت ضربه دوم اتمی است از نگاه کارشناسان، ناکارآمد تلقی گردیده است، لذا با ناکارآمد شدن استراتژی بازدارندگی کلاسیک سخت خلأ استراتژیکی مهمی در عرصه تأمین امنیت ملی و پرهیز از جنگ پدید می آید که نیاز به جبران و علاج دارد.

این در حالی است که جواز کاربرد  تسلیحات کشتار جمعی که تهدید به استفاده از آنها از مهمترین ابزار و روش های بازدارندگی کلاسیک سخت است به لحاظ افکار عمومی و وجدان و اخلاق انسانی و همچنین از نگاه فقهی نیز مورد شبهه و تردید جدی است بنابراین برای جبران این خلأ طرح یک استراتژی جایگزین نیاز است خصوصا با توجه به اهمیت امنیت ملی برای دولت ها، نیاز به استراتژی های بازدارنده پابرجا است. همین امر باعث می شود تا مبحث بازدارندگی همچنان جزو مباحث روز و در زمره ی مسائل کاربردی و مورد نیاز باشد.

بنابراین به لحاظ علمی و عملی طرح استراتژی بازدارندگی نرم در تأمین امنیت ملی ابتکاری بجا و ایده کاربردی است این در حالی است که طراحی استراتژی مؤثر و انسانی جهت تأمین امنیت ملی با رعایت الزامات اخلاقی و مشروعیت فقهی در استفاده از ابزارها و روش های بازدارنده ضرورت دیگری است که بر اهمیت این ایده می افزاید، علاوه براین ها در اثر تحولات شکلی و محتوایی جنگ و تهاجم امروزه ابزارهای تهاجم گسترده تر و متنوع گردیده و جنبه های نرم افزاری و روانی آن افزایش و اصالت یافته است.

بنابراین، تأمین امنیت ملی و تضمین هسته نظم عمومی و ممانعت از استیلای مهاجم خارجی بر قلمرو ارضی و ارزشی واحدهای سیاسی و جوامع متقل، نیازمند کاری همه مظاهر قدرت بازدارنده و دفاعی با رعایت تناسب دفاع و تهدید است.

استراتژی بازدارندگی، به عنوان یکی از راهبردهای مهم تأمین امنیت ملی، مورد توجه پژوهشگران روابط بین‌الملل و محققان مطالعات امنیت و سیاست مداران است. با توجه به پدیدار شدن ناکارآمدی بازدارندگی سخت به دلیل انتقادات و تردیدهای جدی به بازدارنده بودن ضربه اول و دوم در استفاده از ابزار تسلیحات کشتار جمعی، و با در نظر داشت موانع اخلاقی و یا شرعی به‌کارگیری تسلیحات کشتار جمعی، جبران این خلأ، ضرورت طرح و تبیین یک استراتژی بازدارنده با ابزارها و روش‌های نرم را آشکار می‌سازد.

این رساله، با هدف پر کردن این ضعف، در پاسخ به این پرسش که "استراتژی بازدارندگی نرم در تأمین امنیت ملی از منظر فقه سیاسی و آموزه‌های اسلامی چیست؟" با طرح «استراتژی بازدارندگی نرم» در چارچوب نظریه‌ها و منطق بازدارندگی و الزامات تأمین امنیت ملی با تأکید بر مبانی و منابع فقه سیاسی و آموزه‌های اسلامی، به تناسب ابعاد مادی و معنوی امنیت ملی و متناظر با تهدیدات بیرونی و ضعف‌ها و آسیب‌های داخلی جوامع و واحدهای سیاسی که مخل امنیت ملی است، به معرفی مؤلفه‌ها، روش‌ها، و ابزارهای استراتژی بازدارندگی نرم و متغیرهای نرم افزاری دفع کننده تهدیدات بیرونی و تقویت کننده ساخت درونی جوامع، جهت تأمین امنیت ملی پرداخته است.

این رساله با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و در خصوص مباحث فقهی با روش استنباطی و در گردآوری اطلاعات با بهره گیری از روش کتابخانه‌ای به آزمون این فرضیه پرداخته است که "استراتژی بازدارندگی نرم تأمین کننده امنیت ملی بوده و در خلأ ناشی از ناکارآمدی بازدارندگی سخت، استراتژی بازدارندگی نرم نقش بدیل و یا لااقل مکمل بازدارندگی سخت را در تأمین امنیت ملی ایفا می‌نماید."

در این تحقیق، بدست آمد که استراتژی بازدارندگی نرم در عین مؤثر بودن، هم‌زمان پاسخگوی تهدیدات بیرونی و برطرف کننده ضعف‌ها و آسیب‌های داخلی مؤثر بر امنیت ملی است. بازدارندگی نرم، برخلاف بازدارندگی سخت، دربرگیرنده ابعاد مادی و معنوی امنیت ملی بوده و متناسب با تهدیدات جدید است، تهدیداتی که شامل تهاجم فرهنگی، تأثیرگذاری روی اذهان عامه، نفوذ بر حوزه ادراکی ـ احساسی شهروندان کشور هدف، و بحران آفرینی داخلی می‌گردد.

مشخص شد که استراتژی بازدارندگی نرم، دارای قدرت پاسخگویی در برابر تهدیدات و آسیب‌های امنیت ملی است، بدون توسل به تسلیحات ویرانگر از ظرفیت بالقوه جهت اصلاح ذهنیت و تغییر در رفتار کنشگر مهاجم، برخوردار است.

این پایان نامه توسط محمد امین مبلغ در مقطع دکتری دانشگاه جامعه المصطفی در سال 98 دفاع شده است.

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین احمد عابدی

استاد مشاور اول: حجت الاسلام اصغر افتخاری

استاد مشاور دوم: حجت الاسلام محمدجواد نوروزی

برای مشاهده چند صفحه نخست این پایان نامه می توانید از اینجا دانلود کنید./204/229/ح