vasael.ir

کد خبر: ۱۶۵۰۴
تاریخ انتشار: ۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۱۵:۳۵ - 11 May 2020

معرفی کتاب | اقتصاد کرونا (اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا)

وسائل ـ کتاب اقتصاد کرونا (اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا) به سرپرستی، دکتر حجت الله عبدالملکی، عضو هیئت علمی و دانشیار دانشکده معارف اسلامی اقتصاد و دانشگاه امام صادق (ع) توسط انتشارات آوان جنوب طراح در ۱۰۰۰ نسخه در سال ۹۹ به چاپ اول رسید.
به گزارش خبرنگار وسائل، کتاب اقتصاد کرونا (اقتصاد مقاومتیمعرفی کتاب | اقتصاد کرونا (اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا) در عصر ویروس کرونا) به سرپرستی، دکتر حجت الله عبدالملکی، عضو هیئت علمی و دانشیار دانشکده معارف اسلامی اقتصاد و دانشگاه امام صادق(ع) توسط انتشارات آوان جنوب طراح در 1000 نسخه در سال 99 به چاپ اول رسید.

در بخش هائی از مقدمه این کتاب می خوانید؛ اقتصاد مقاومتی عنوانی است برای هر نظام اقتصادی که بتواند در شرایط دشواری، تهدید، دشمنی، بحران و کمبود منابع به اهدافش برسد. این اهداف و موانع (بحران ها و...) می تواند از نظر زمانی و جغرافیایی متفاوت و متغیر باشد و همان طور که اهداف اقتصادی ملت ها وابسته به ایدئولوژی و فلسفه حاکم بر آنها می تواند متفاوت باشد، موانع اقتصادی پیش روی کشورها نیز می تواند متفاوت باشد.
 
این موانع گستره وسیعی دارد. از جنگ و تحریم و بلایای طبیعی تا بیماری و.... براساس این تعریف، اقتضاء اقتصاد مقاومتی، طراحی نظام اقتصادی (در هر دو بعد سخت و نرم) است، به نحوی که با وجود (یا در صورت بروز) هر نوع مانع و بحران، اهداف اقتصادی محقق شود.

در ایران اگرچه اقتصاد مقاومتی هم زمان با تشدید تحریم های اقتصادی غرب مطرح شد، لکن این نظریه بر پایه نظریه اقتصاد اسلامی و ادبیات اقتصادی انقلاب اسلامی، متضمن ایجاد توانمندی برای عبور از هر نوع بحران و مانع سخت و نرم است. به همین جهت در تحلیل ابعاد مختلف نظام حاصل از این نظریه، توانایی عبور از اشکال مختلف موانع و دشواری ها قابل اثبات است.

با شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران، ۲۰۲۰ از اوایل سال اهمیت اقتصاد مقاومتی بیش از پیش نمایان شد. در عصر این ویروس ۲۰۰ کشور با بیماری کوید ۱۹ منحوس و درگیری بیش از (از جمله ایران)، اقتصاد کشورهای مختلف در معرض بحرانی هم پای این بحران بهداشتی قرار گرفت، به نحوی که از نظر اکثر اقتصاددان های جهان شوک وارده به اقتصاد جهانی در اثر این بیماری در دوره پس از جنگ جهانی دوم بی مانند است.
 
این شوک و خسارات اقتصادی حاصل از آن، پژوهشگران اقتصادی در جهان و ایران را به بحث و تبادل نظر در خصوص آثار، پیامدها و راهکارهای مقابله واداشته است، موضوعی که پیش بینی می شود علاوه بر اتخاذ تدابیر و اقدامات ویژه از سوی کشورهای درگیر، در نهایت منجر به تغییرات اساسی در نظریات و نحوه نگرش به تحلیل های اقتصادی و در نهایت تحول بنیادین در علم اقتصاد به سمت الگوی اقتصاد مقاومتی گردد.

کتاب حاضر، حاصل مباحث ارائه شده توسط سیزده نفر از اساتید و پژوهشگران برجسته کشور در خصوص اثرات اقتصادی این بیماری و راهکارهای مقابله با آن برای ایران است که در سلسله ای از جلسات (به صورت برخط) و به طور کلی در چارچوب اندیشه اقتصاد مقاومتی ارائه شده است.

در این مباحث، اساتید و کارشناسان صاحب نظر ضمن تبیین اثرات این بیماری بر اقتصاد جهان و ایران، به تبیین راهکارهای اقتصادی عبور از این بحران پرداختند که برخی از محورهای آن به شرح ذیل است: تعویق مالیاتي و در حد امکان اعمال تخفیف، حمایت از بیکاران و پرداخت بیمه و مستمری بیکاری، پرداخت تسهیلات ارزان قیمت و افتتاح خطوط اعتباری برای اقتصاد کـرونـا 19 صاحبان مشاغل آسیب دیده و تولیدکنندگان، امهال اقساط بانکی، تعویق یا بخشودگی اجاره بها از طرف نهادهای عمومی، دولتی، و شبهه دولتی، امهال و تخفیف روی قبوض آب، برق، گاز، عوارض و...، چک برگشتی، عدم اعمال سوء اثر برای چک تعویق و تقسیط حق بیمه سهم کارفرما (مشروط به حفظ، نیروی کار)، تسریع در بروکراسی ترخیص کالاهای دپو شده در گمرکات، تعریف یک تعطیلات جدید برای جایگزینی سفرهای نوروزی، خرید دولت و نهادهای عمومی از کسب و کارهای راکد،(و توزیع بین کارکنان و...)، سرمایه گذاری ویژه برای تولید اقلام بهداشتی و ضد کرونا، تقویت نقش و جایگاه نهادهای مردمی (بسیج و...)، تکمیل سامانه توجه به اصول طب اسلامی ـ ایرانی در درمان بیماری، اجراي سیاست ایمن سازی (به جای تعطیل سازی)، ایمن های پزشکی و پرستاری، توسعه آموزش های خلاق جهت خروج، تقویت استارت آپ ها برای ارائه راه حل از بحران می پردازند.

از جمله دیگر سرفصل های ارائه شده در این کتاب برنامه ریزی اساسی برای توسعه صادرات (تاکید بر دیپلماسی ،اقتصادی و...)، تقویت اقتصاد دیجیتال (تجارت الکترونیک ـ دولت الکترونیک)، توسعه انفاق عمومي (از محل کاهش هزینه از کاهش سفر و...)، تقویت مشاغل مرتبط با بخش کشاورزی (به جهت عدم نیاز به تجمع نیروی کار)، اجرای نظام مالیات بر عایدی سرمایه (جایگزین بخشی از کاهش درآمدهای نفتی و نیز کاهش یا تخفیف در مالیات اصناف و کسب و کارهای کوچک و...)، مقابله جدی با فرار مالیاتی،خودداری دولت و بانک ها از تسلب نقدینگی (فعالیت شبکه بانکی براساس پروتکل های بهداشتی) است.

تلاش تولیدکنندگان آسیب دیده برای طراحی و راه اندازی، تولید دوم (اجرای استراتژی تولید جایگزین)، ها توسط مردم، بدون بازارگردی، خرید متعارف نیازمندی (حضور مستقیم یا خرید اینترنتی)، اجرای نظام هوشمند سهمیه بندی و توزیع کالاهای تولیدی، افزایش یارانه استفاده از ابزارهای اقتصادی برای کنترل اجتماعی به جای قرنطینه فیزیکی)، کسب و کارهای خانوادگی برای تامین مالی کسب و کارها، توسعه صندوق آسیب دیده های نوین مهندسی مالی برای تامین مالی و استفاده از روش کاهش هزینه ها از دیگر عناوین و سرفصل های ارائه شده در این کتاب توسط اساتید و پژوهشگران اقتصاد مقاومتی است.

 
راهکارهای چندگانه در بسیج مردمی در بحران اقتصادی کرونا

در بخش اول این کتاب با عنوان بسیج مردم در بحران اقتصادی کرونا که توسط دکتر روح الله ایزد خواه ارائه شده است در بخش بسیج مردمی برای مقابله با بیماری کرونا سه دسته راهکار برای مواجه با مشکل رکود کسب و کارها در شرایط بحران کرونا وجود دارد که دسته ی اول کاهش فشار است که متوجه دولت است که در حوزه های پولی و مالی، دولت باید عمدتا به کسب وکارها برای بازیابی خودشان فرصت بدهد.

دسته دوم بحث جایگزینی بود که متوجه خود کسب وکارها و به طور ویژه تولید اقلام مایحتاج توسط آنها است. دسته سوم، نهادسازی جدید مردمی که این بیشتر متوجه عرصه مردمی است و باید تلاش کرد که اختیارات نهادهای مردمی به ویژه مساجد، گروه های جهادی و تشکل های اقتصادی را توسعه داد که بتوانند نقش پررنگ تری از تماشاچی بودن یا صرفا کارهای پراکنده و محدودی مثل ضدعفونی شهر پرداختن ایفا کنند؛ این نهادهای مردمی می توانند وظایفی مانند رصد کردن شکست کسب و کارها و کمک به بازیابی آنها را برعهده بگیرند.

در مورد حضور مردم در بحران، چند نکته کلیدی وجود دارد. یکی اینکه مأموریت باید از سمت حاکمیت باشد یعنی خود نیروهای مردمی اگر به صرف اینکه به صحنه ورود کنند و با تشخیص خودشان کاری کنند، ممکن است حرکتی هم انجام شود، اما ماندگار نیست و حتی ممکن است اولویت هم نباشد پس ما باید نقشه راه و مأموریت را از طرف حاکمیت و از طرف نهادهای مربوطه تهیه کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم.
 
به عنوان مثال اگر قرار است نیروهای مسلح، بیمارستان های صحرایی بسازند، این مأموریت به مساجد و سایر خیریه ها ابلاغ شود و شرایط استاندارد و قواعد مربوطه گفته شود؛ مانند همان مثال نقشه ساخت سنگرهای فلزی که از طرف جبهه اعلام می شد تا مردم سردرگم نشوند.

نکته دوم این است که نهادهایی در بین مردم برای مثال مساجد، اتحادیه ها و تشکل های اقتصادی در بین کسبه باید کار جمع کنندگی را انجام دهند. در حال حاضر کمیته امداد امام خمینی برای تولید ماسک به همه نیروهای تولیدی خودش فراخوان زده است و چه خوب است اگر کسانی باشند و بتوانند تأمین کننده مواد اولیه برای این ها باشند.
 
در اینجا تشکل هایی از قبیل تشکل های تولیدی، اتحادیه ها و انجمن ها می توانند بهترین گزینه باشند تا بتوانند مواد اولیه را به سرعت در اختیار آنها بگذارند. پس آن تقسیم کار نهادی بین فعالین مردمی باید انجام شود.

چند راهکار برای بحث وقف که پیش تر گفته شد، عبارت است از بسیج شدن و اعلام انواع روش های وقف از توزیع اقلام بهداشتی تا وقت گذاشتن برای رسیدگی به بیماران یا وقت گذاشتن برای ضدعفونی یا وقت گذاشتن برای نیروهایی که می توانند برای کمک به این قرارگاه ها حاضر شوند و یا کمک به نیروهای انتظامی برای کنترل ترددها یا وقف موقت مکان که اقلام بهداشتی، تولید و توزیع شود.


توجه به وجوه اقتصادی کرونا / سیاست‌های ایمن سازی به جای تعطیل کردن

در بخش دوم حکمرانی اقتصادی کشور در بحران کرونا توسط دکتر حمیدرضا مقصودی مورد بررسی قرار گرفته است که از مهمترین راهکارهای پیشنهادی می توان به سیاست ایمن سازی به جای تعطیل سازی اشاره کرد که در مورد حکمرانی اقتصادی کشور است وقتی می خواهیم به این مسئله بپردازیم بایستی کمی جدی تر به آن نگاه کنیم و از منظر یک اقتصاددان آن را ببینیم اما به نظر می رسد که مجموعه های مدیریت رسانه ای کشور به شدت به وجوه پزشکی کرونا تمرکز کرده اند.
 
از این جهت که به سلامتی مردم توجه شود، خوب و لازم است ولی آن قدر این توجه زیاد شده است که ذهن سیاست گذاران و مردم از وجوه اقتصادی کرونا منحرف شده است به عبارتی ما سیاست تعطیل سازی را به جای سیاست ایمن سازی در پیش گرفته ایم درحالی که برخی کشورها به سراغ ایمن سازی رفته اند و این تعطیل سازی در کشور، بیش از یک ماه طول کشیده است.
 
وقتی که گفته می شد که با تعطیل کردن اقتصاد مخالف هستیم، عده ای می گفتند این ماجرا یک تا دو هفته طول می کشد اما شاهد این بودیم که سه ماه قبل از آن، ماجرای چین شروع شده بود و هنوز تمام نشده بود، این ماجرا در ایران شروع سه تا چهار ماه طول می کشد و اقتصاد ما کشش دنبال کردن شرایط فعلی را تا سه-چهار ماه ندارد و لذا باید سراغ سیاست های ایمن سازی به جای تعطیل کردن اقتصاد برویم.

امیدواریم، که بعد از نوروز هم متخصصین ما تلاش کنند این سیاست ها را بیابند اما سیاست گذاران ما به این مسئله توجه اندکی دارند و مسئله اقتصادی کرونا را مهم نمی دانند. برای مثال استراتژیست های آمریکایی وقتی خواستار معرفی آمریکا هستند، شرایط امروز آمریکا را بسیار شبیه شرایط نیکسون می دانند و ترامپ را تالی تلو و جانشین نیکسون می دانند اما نیکسون ام، چه کسی بود؟
 
فردی بود که در نیمه دوم قرن 20 قماری در اقتصاد به وجود آورد به طورجدی یک تنفس مصنوعی به 50 الی 40 انجام داد که برای اقتصاد آمریکا وارد کرد. زمانی که او تفاهم‌نامه برتون وود را شکست و طلا را از پشتوانه دلار حذف کرد، گفت:«ما به پشتوانه دلاری که در سراسر دنیا منتشرشده است، تعهدی نداریم که طلا به کشورها دهیم.» و در مورد بعضی کشورها نیز که شاکی شدند، گفت:«بروید هر جا در دنیا خواستار مبادله هستید، مبادله کنید و با دلار، کالا بخرید.»

ما منتظر قمار جدی در اقتصاد آمریکا بودیم. اقتصاد آمریکا تریلیون دلار بدهی دارد یعنی اینکه دلاری که منتشر کرده 20 نزدیک و اوراقی که منتشر کرده است، در خارج از آمریکا در حال مبادله شدن است. ما سال ها است که منتظر هستیم تا این بدهی را جبران کند اما چطور می تواند جبران کند؟
 
با خرید سرمایه از خارج کشور و با فروش جدی تولیدات خود باید این حجم بدهی خودش را به تعادل برساند؟ بهترین راهکاری که آمریکا می تواند در دنیای امروز داشته باشد، دیگر جنگ نیست بلکه آمریکا باید کار دیگری را رقم بزند و باید کاری کند که ارزش سرمایه ها در سراسر دنیا کاهش پیدا کند.


زنگ خطر تعطیلی نظام واردات و حتی نظام صادرات

وجه جنگ اقتصادی کرونا به نظر می آید کرونا ممکن است، یک بیماری باشد و هیچ اشکالی به این وارد نیست و ممکن است، وجوه جنگ بیولوژیک هم داشته باشد ولی وجوه جدی جنگ اقتصادی هم دارد اما برای مثال وزیر اقتصاد از شروع کرونا تا الآن در اخبار دیده نشده است و وزیر صنعت و معدن حضور بسیار کمرنگی در فضای رسانه ای داشته است و صرفا بهداشت با نگاه پزشکی دیده شده است که البته ایشان داروساز است و احاطه جدی بر فضای رسانه ای کشور پیداکرده است و این باعث شده است که وجوه اقتصادی مسئله دیده نشود.
 
ما تلاش بسیاری را انجام دادیم که این مسئله را منتقل کنیم که ازلحاظ اقتصادی در بحران هستیم و اگر کالایی به ایران وارد می شود، ثبت سفارش هایی است که انجام شده است یعنی ثبت سفارش های امروزی نیست و حالا وارد ایران می شود. این ماجرایی که در حال رخ دادن است، تعطیلی نظام واردات ما و حتی نظام صادرات ما است که خودش را در سه الی چهار ماه دیگر نشان می دهد و آن زمانی است که باید نگران بازیابی جدی و واقعی اقتصاد بود.

لذا به نظر می رسد که یک وجه مهم از حکمرانی اقتصاد کشور در شرایط کرونا، توجه به کسب و کارها است اما وجه مهم تر آن وجه اقتصاد بین الملل است یعنی بحران جهانی که در حال رخ دادن است، چه تبعاتی برای اقتصاد ایران خواهد داشت؟ و ما چطور می توانیم این تبعات را کاهش داده یا از آن ها برای جهش اقتصادی استفاده کنیم؟ این نیاز به کار هیئت های اندیشه ورز اقتصادی دارد.


انتظارات اقتصادی در دست چند پزشک

همه افت شاخص های اقتصادی از زمانی رخ داده است که آقای جهانپور اعلام کردند: «کرونا وارد ایران شده است». به این نحوه اعلام و همچنین به تأثیر آن روی شاخص ها بسیار مشکوک هستیم. البته نکاتی نسبت به این ماجرایی که توسط آقایان رخ داده است، وجود دارد و به نظر می رسد باید بسیار جدی تر بررسی شود.
 
در اقتصاد و علی الخصوص در نگاه های اخیر اقتصادی این انتظارات است که همه متغیرها را رقم می زند. چطور انتظارات در کشور ما و انتظارات اقتصادی دنیا نسبت به کشور ما در دست چند پزشک رها هستند؟ خواسته ما از روز اول این بوده است و بارها نوشته ایم که باید سکان بحران کرونا را به دست مجموعه ای متشکل از پزشکان، اقتصاددانان، سیاستمداران، مسئولین امنیتی کشور و مسئولین مختلف حوزه سیاست گذاری کشور قرار دهند. اینها نظام تصمیم مشخصی باید داشته باشند و متغیرهای مختلف باید خودش را در این فضا نشان بدهند ولی تا به حال هرچه صفحه رسانه را باز می کنید، کرونا صرفا است.

بخشی از نظام درمان خصوصی باید سریعا پتانسیل درمانی بخش خصوصی در بهبود عملکرد بخش دولتی استفاده کنیم. اگر آمار وردمتر را ببینیم، درصد مرگ و میر ناشی از کرونا در کره جنوبی کمتر از یک درصد است و در ژاپن کمتر از نیم درصد است.
 
در فضای بین المللی با مقایسه آمارهاست که ما -اقتصاددان ها- معمولا - با شاخص HDI نتیجه گیری می کنیم و این آمارها را کنار شاخص دقیق توسعه انسانی کشور می گذاریم. در بخش سلامت در شاخص توسعه انسانی از کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی بسیار فاصله داریم که در یک چنین بحرانی عملکرد ژاپن، عملکرد کره جنوبی و عملکرد سنگاپور، بسیار جالب است که ایران ًبسیار بهتر از عملکرد کشور ما است و اتفاقا را با ایتالیا مقایسه می کنند!

کتاب اقتصاد کرونا (اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا) به سرپرستی دکتر حجت الله عبدالملکی، عضو هیئت علمی و دانشیار دانشکده معارف اسلامی اقتصاد و دانشگاه امام صادق(ع) در بخش های سیزده گانه با موضوعات مختلف در اقتصاد کرونا ویروس گرد آوری و تدوین شده است که مطالب فوق فقط اشاره ای اندک از مطالب ارزنده این کتاب است که با توجه به شرایط خاص که در دوران کرونا ویروس بر کشور و جامعه و مردم ایران تحمیل شده است خواندن این کتاب علمی ارزشمند برای دغدغه مندان عرصه اقتصاد و کسب و کارها و اشتغال خالی از لطف نیست. باشد که چراغ راهی برا عمل گرایی اقتصادی از سوی عمل گرایان و دلسوزان نظام و جامعه اسلامی باشد./601/241/ح

 
تهیه و تنظیم: فاطمه ترزفان
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲