vasael.ir

کد خبر: ۱۵۹۸۱
تاریخ انتشار: ۲۴ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۷:۱۴ - 13 February 2020
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تبیین کرد؛

انسانِ تراز در گفتمان رضوی

وسائل ـ حجت الاسلام شفیعی در یادداشتی آورده است: از ویژگی های انسان‌های تراز توجه آنها به کرامت انسانی است. انسان‌های بزرگ کرامت هم ‌نوعانشان را مراعات می‌کنند و حاضر نیستند ذلت و خواری دیگران را ببینند.

به گزارش وسائل، حجت الاسلام علی شفیعی درانسانِ تراز در گفتمان رضوی یادداشتی آورده است:  از زوایای مختلف می‌توان درباره انسان گفت‌وگو کرد: هویت انسان چیست و ارکان انسانیت کدام‌اند؟ ظرفیت‌های انسان کدام‌اند و نیازهای او چیست؟ انسانِ معیار کیست و ویژگی‌هایش چیست؟ این پرسش‌ها و پاسخ‌های ادیان و اندیشمندان به آنها دستگاه فکری و مکتب فکری می‌سازند.

اسلام به‌عنوان یک دین و مفسران آن تلاش کرده‌اند ضمن پاسخ‌دادن به پرسش‌هایی از جنس آنچه مطرح شد، تلاش کنند انسان را تعالی ببخشند و او را به انسانیت ناب که همان انسانِ اخلاق‌مدار نوع‌دوست است، نزدیک و نزدیک‌تر کنند. به مناسبت ایام پاسداشت امام رضا علیه‌السلام، تلاش شده است انسانِ تراز در نگاه آن عزیز گزارش شود.

1. انسانِ تراز و ارزش انسان‌ها: یکی از ویژگی‌های انسانِ تراز را در نگاه او به انسان می‌توان دید. به‌راستی انسان‌های بزرگ نگاهشان به دیگران چگونه است؟ چه نکته ارزشی‌ای را در دیگران می‌پسندند؟ ارزش انسان را در جنسیت می‌دانند یا در قومیت؟ در عقیده می‌دانند یا در رنگ و نژاد؟ در طبقه اجتماعی می‌دانند یا در موقعیت و جایگاه اجتماعی؟

عبداللّه‌ ‏بن صَلت می‌گوید در سفر امام رضا به خراسان همراهش بودم. روزی امام سفره‌ای انداخت و همگان را دعوت کرد. جمعی از همراهان امام که از سودان بودند – یعنی سیاه‌پوست بوده‌اند- و طبقه اجتماعی‌شان پایین بوده - جزء موالی امام بوده‌اند- نیز بر سر سفره گرد آمدند؛ به حضرت عرض کردم اجاز دهید برای آنها سفره دیگری پهن کنند. می‌گوید امام روی به من کرد «مَه انَّ الرَّبَّ- تبارک و تعالى- واحد، و الأمَّ واحِدةُ، و الأبَ واحدُ، و الجَزاءَ بالأعمال».1  «خاموش! خداى همه یکى است و مادر یکى و پدر یکى (پس تفاوت و تبعیضى نیست) و پاداش هرکس بسته به کردار اوست».

این سخن امام تطبیق آیه «انا خلقناکم من ذکر و انثی و...» است بر مصداقی در عصر خویش؛ آنجا که قرآن زن‌بودن و مردبودن؛ از فلان قبیله و فلان گروه بودن و... هیچ امتیازی نیست، آنچه امتیازآور است، پرهیزکاربودن شماست.

1-2 پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «الخَلقُ کلُّهم عِیالُ اللّه‏. فأحَبُّهم الى اللّه‏ - عزّوجلّ - اَنفَقُهم لِعیالِه...».2  آفریدگان همه عیال (خانواده) و نانخور خدا هستند، پس محبوب‏ترین آنان در نزد خداى بزرگ کسى است که براى عیال (خَلق) خدا بخشنده‏‌تر باشد.

2. انسانِ تراز و کرامت انسانى: ویژگی دیگر انسان‌های تراز توجه آنها به کرامت انسانی است. انسان‌های بزرگ کرامت هم‌نوعانشان را مراعات می‌کنند و حاضر نیستند ذلت و خواری دیگران را ببینند.

زکریای بن آدم، از یاران امام رضا علیه‌السلام می‌گوید از ایشان پرسیدم : مردى از اهل ذمّه (غیرمسلمانان مقیم در کشورهاى اسلامى) که به فقر و گرسنگى دچار شده بود، فرزندش را آورد و گفت: فرزندم مال تو، او را خوراک بده و او برده تو باشد. امام فرمود (انسان) آزاده خرید و فروش نمى‏شود. این کار شایسته تو نیست، از ذمّیان نیز روا نیست.

انسانی را که دارای کرامت است، هرچند هنوز کودک باشد امام اجازه نمی‌دهد کرامتش خدشه‌دار شود و این صحابی خویش را از چنین کاری بر حذر می‌دارد.

این نوع نگاه را در سیره امام علی علیه‌السلام هم می‌بینیم آنجا که حضرت پیرمرد کهن‌سال کورى را می‌بینند که گدایى مى‏کرد، پرسید: «این کیست؟»، گفتند: یا امیرالمؤمنین! نصرانى (مسیحى) است. امام گفت: «از او چندان کار کشیدید تا پیر و ناتوان شد، حال به او چیزى نمى‏دهید؟ خرج او را از بیت‌المال (مسلمانان) بدهید.3

در همین راستا نقل آخرین سخنان پیامبر - به فرموده امام صادق که گفته‌اند این سخنان آخرین فرمایشات پیامبر بوده‌اند- را داریم که حضرت حاکمان و والیان پس از خویش را امر می‌کند و سوگند می‌دهد که به مسلمانان ضرر نزنند و اسباب ذلت آنها را فراهم نکنند وَ لَمْ يُضِرَّ بِهِمْ ؛ فَيُذِلَّهُمْ ، ... .4

3. انسانِ تراز و خیرخواهی عمومی: ویژگی دیگر انسان‌های تراز، خیرخواهی عمومی ایشان است. امام رضا علیه‌السلام از پیامبر نقل می‌کند که فرموده‌اند: اوج خردمندى - پس از ایمان به خدا - دوستى با مردم و نیکوکارى به هر انسان است؛ چه نیکوکار باشد و چه بدکار. انسانِ تراز، خیرخواه است و به دیگران نیکی می‌کند. در فرمایش دیگر امام رضا عقلانیت انسان و عقلانی‌بودن یک مسلمان را به خیرخواهی وی گره می‌زند و می‌گوید: لا یَتِمُّ عقلُ امرِءٍ مُسلم حتّى تکونَ فیه عَشرُ خِصالٍ: الخیرُ منه مأمولُ، و الشرُّ منه مأمونُ، یَستکثِرُ قَلیلَ الخَیرِ مِن غَیره، و یَستَقِلُّ کَثیرَ الخَیرِ مِن نَفسِه... .5

انسان مسلمان آن‌گاه عقلانی است که خیرخواهی از او جاری و ساری باشد و دیگران از شر او ایمن باشند. این خیرخواهی در نگاه این گرامیان باید عمومی باشد و فراتر از عقیده، جنسیت، قومیت و... باشد، چراکه در منابع روایی ما آمده است.6

شخصى نزد امام حسین (ع) گفت: هرگاه کار نیک و انسانى به نااهلان (و نا انسان‌ها) پیشکش شود، تباه شده است. در این هنگام امام حسین (ع) فرمود: این‌چنین نیست، بلکه کار انسانى (و نیک) بسان باران‌های دانه‌درشت است که بر نیکوکار و بدکار فرومی‌ریزد./908/229/ح

 

منبع: روزنامه شرق

 

پی نوشت:

1. کافى. ج .۸ ص ۲۳۰

2. بحارالانوار. ج ۹۶. ص ۱۱۸

3. وسائل‌الشیعه ۱۱/۴۹؛ الحیاة ۲/۴۸۵.

4. اصول كافى باب ما يجب من حق الامام على الرعيه، حديث 406 – ج 1.

5. تحف‌العقول/ ۳۲۶.

6. تحف‌العقول/ ۱۷۵

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲