به گزارش خبرنگار وسائل، جنگ رسانه اي، جنگ در عرصه افکار عمومي است. ابزارهاي اصلي اين مقابله، رسانه ها و سربازان آن يعني خبرنگاران، گزارش گران، سردبيران و نويسندگان رسانه هاي مختلف اعم از مکتوب، صوتي و تصويري، ماهواره اي، بين المللي، اينترنتي و الکترونيکي هستند.
اين مقابله رسانه اي با استفاده گسترده از شبکه هاي تلويزيوني - ماهواره اي در کشور به مرحله حساس و اثرگذاري رسيده است. در شرايط کنوني علي رغم قانون منع استفاده از تجهيزات ماهواره اي، تعداد قابل ملاحظه اي از مخاطبان، به ويژه در تهران در معرض دريافت شبکه هاي تلويزيوني ماهواره اي قرار دارند.
نتايج تحقيقات نشان می دهد که مهمترين راهبردهاي مقابله با جنگ رسانه اي غرب بر ضد جمهوري اسلامي ايران افزايش اعتماد مخاطب به رسانه ملي از راه پاسخ گويي جامع و کامل به همه نيازهاي خبري، اطلاعاتي، سياسي و اجتماعي و اتخاذ سياست رسانه اي مصون سازي مخاطب در برابر اثرات مخرب شبکه هاي ماهواره اي به جاي تلاش در جهت حذف فيزيکي يا آزادگذاري کامل اين رسانه ها مي باشد.
مهمترين راهکارهاي پيشنهادي، افزايش اعتماد مخاطب به رسانه از راه ارائه اخبار و اطلاعات شفاف، روشن، چند جانبه و دقيق به مخاطب، افزايش اعتماد مخاطب به رسانه ملي از راه تهيه و توليد اخبار و گزارش هاي داخلي و خارجي بي طرفانه و غيرجانب دارانه و افزايش تطابق پيام رسانه ملي با نيازهاي اطلاعاتي و خبري مخاطب از راه ارزيابي مداوم نيازهاي مخاطبان در گروه هاي مختلف اجتماعي و سني است.
نشستی که در این زمینه برگزار شده است را در ادامه تقدیم می کنیم: نشست تخصصی «جنگهای رسانهای و روشهای مقابله با آن» در قالب چهارمین کرسی آزاداندیشی پدافند رسانهای با حضور حمیدرضا حسینیدانا، سیده مهناز حسینی، محمد شیربیگی، رامتین فرزاد و جمعی از صاحبنظران عرصه رسانه در فرهنگسرای سرو برگزار شد.
در جنگ نرمی هستیم که رسانه ابزار آن و خبرها گلولههایش است
حسینی دانا در ابتدای این جلسه صحبت کرد و ضمن اشاره به جنگ رسانهای تمام عیار علیه کشورمان گفت: یکی از میادین جنگی که هر روزه درگیر با آن هستیم، میدان رسانهای است. در بعضی مواقع فراموش میکنیم که در یک جنگ نرمی هستیم که ابزار آن رسانه است و برخلاف خیلی از کشورهای دیگر که تنها در یکی دو موضوع درگیر چنین جنگی هستند، ما با انبوهی از موضوعات با پیچیدگی بالا روبهرو هستیم که فشنگهایی را تشکیل دادهاند که بر ابزار رسانه سوار شده و به سمت مخاطب شلیک میشود.
جنگ نرم یعنی تغییر افکار بدون کشتار و خونریزی
محمد شیربیگی نیز در این نشست ضمن اشاره به جنگهای رسانهای گفت: به صورت کلی میتوان جنگها را به ۳ دسته تقسیمبندی کرد. اولی جنگ سخت است که از گذشتهها وجود داشته است و با شمشیر و اسلحه و ... انجام میشده است؛ دیگری جنگهای نیمه سخت است که در ۱۰۰ سال اخیر باب شده است که از آن جمله میتوان به کودتا اشاره کرد. موضوع سوم جنگ نرم است که این روزها درگیرش هستیم.
این جنگ زیرشاخههای مختلفی دارد که یکی از آنان جنگهای رسانهای است. درحقیقت از آنجا که کشت و کشتار مشمئزکننده بود و کسی از آن خوشش نمیآمد نوع جنگها عوض شد و به گونهای تبدیل شد که بدون این که کسی کشته شود افکار را عوض کنیم.
ماجرای مستندی که تغییر آرا در انتخابات آمریکا را افشا کرد
رامتین فرزاد با اشاره به جنگهای هیبریدی و مصادیق آن گفت: جنگ هیبریدی از نوع جنگهای جدیدی است که کشور ما اخیرا به شدت با آن روبهرو شده است؛ بارزترین نوع جنگهای هیبریدی و شناختی را میتوان در سال ۲۰۱۶ در آمریکا دید. احتمالا توضیحات زیادی را در یک بازه زمانی کوتاه درباره انتخابات آمریکا شنیدهاید. بزرگترین اتفاقات رسانههای دنیا این بود که آقای مارک زاکنبرگ به دادگاه رفت و در مورد این مساله توضیح داد که در انتخابات آمریکا از اطلاعات منتشر شده در فیسبوک توسط کاربران چه استفادههایی شده است.
اواخر سال ۲۰۱۹ با یک فیلم مستند از کمپانی نتفلیکس روبه رو شدیم که در ایران خیلی مورد توجه قرار نگرفت. در این مستند گفته میشود که بزرگترین شرکت تحلیل دادههای دنیا از اطلاعاتی استفاده کرد تا به رای مردم در ایالتهای مختلف آمریکا جهت بدهد. با دیدن این فیلم متوجه میشوید که خیلی از اطلاعاتی که شما ارسال میکنید قرار است در چه مواقعی مورد استفاده قرار گیرد.
در انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری آمریکا مردم را به ۳ دسته تقسیمبندی کرده بودند؛ کسانی که طرفدار هیلاری کیلینتون بودند، کسانی که طرفدار ترامپ بودند و البته مرددها. آنان تمرکز خود را روی مرددها گذاشتند و شروع به جنگ اطلاعاتی کردند و با ارسال ویدئوهای خاص تلاش میکردند که جهتگیریها آغاز شود. به نظر شما سرنخها را از کجا میآورند؟ پاسخ مشخص است؛ بررسی میکنند و متوجه میشوند که در هر ایالت چه مشکلاتی وجود دارد و برهمین اساس چه اطلاعاتی را باید تولید و برای آنجا پست کنند.
هک کردن ذهن انسان با بیش از ۵ هزار نقطه اطلاعاتی
وی ادامه داد: براساس آمار رسمی اعلام شده توسط بزرگترین شرکت تحلیل داده جهان از هر کاربر فیسبوک ۵ هزار نقطه اطلاعاتی دریافت شده است. این تعداد به شدت عجیب است و حتی روانشناسان شاید توانایی دریافت چنین حجمی از اطلاعات را نداشته باشند.
حال باید اشاره کنم که تحلیل ۵ هزار نقطه اطلاعاتی کاربران در ایالات مختلف آمریکا و هزینه یک میلیون دلاری برای تولید و انتشار محتوا در بین رای دهنگان کمک کرد تا نتیجه انتخابات به راحتی تغییر کند. بر همین اساس اصلاح عجیبی در بین اهالی رسانه به وجود آمد و آن هم هک ذهن انسان بود.
در بخش بعدی این برنامه سیده مهناز حسینی صحبت کرد و در مورد موضوع روشنگری گفت: واژه افشاگری در کشور ما بسیار متفاوت با کشورهای دیگر است. البته این موضوع از ابتدا با عنوان «سوتزنی» تاریخچهای قدیمی دارد. در انگلستان وقتی که یک تخلفی را میدیدند پلیس انگلیس سوت میزده است و بقیه خبردار میشدند و آن خلاف افشا میشده است.
در کشور ما چند وقتی است که به این موضوع پرداخته میشود و در توان رسانهها است. در حقیقت رسانه ابزار روشنگری و افشاکردن است. از این جهت گفته میشود رسانهها توانایی افشا کردن دارند که اگر کسی بیاید و به تنهایی مسالهای را افشا کند میتواند بحرانی را در جامعه ایجاد کند و به جای این که منجر به تصویب قانون شود برعکس عمل کرده و باعث ترس، ناامیدی و ... در بین مردم میشود.
دشمنان از اطلاعات خودمان علیه خودمان استفاده میکند تا ناامیدی ایجاد کند
حسینیدانا در بخش دوم صحبتهای خود گفت: گاهی اوقات میبینیم که اطلاعات ما جمعآوری شده و به عنوان تیر برای سلاح دشمنان مورد استفاده قرار میگیرد. موسسات بسیاری در دنیا وجود دارد که این اطلاعات را جمع آوری میکنند. برای مثال دانشگاه مریلند با پرسش سوالاتی از خود مردم ایران در قالب نظرسنجی گزارشاتی را هر سه ماه یکبار منتشر میکند. نتایج این اطلاعات مورد تحلیل قرار گرفته و موارد زیادی کشف میشود.
این اطلاعات در اختیار CIA، میز ایران در پنتاگون و ... قرار میگیرد و خروجیاش را در بیانیههای دولتمردان آمریکایی میبینیم. برای مثال یکی از دولتمردان آمریکایی گفته بود که اگر مردم ایران غذا میخواهند باید با ما کنار بیایند؛ این حرف ماحصل همین نظرسنجیها است که توسط موسسات خارجی جمع آوری میشود. در حقیقت از اطلاعات خودمان علیه خودمان استفاده میکنند تا یاس و ناامیدی را در جامعه القا کنند.
بیبیسی برای تمام دنیا پولی است برای ما رایگان
شیربیگی مثالی برای جنگ نرم بیان کرد و گفت: باید به دهه ۷۰ میلادی اشاره کنم؛ جایی که این نتیجه حاصل شد که دو ابر قدرت نمیتوانند در دنیا کنار هم باشند و شوروی باید فروپاشیده شود. با انجام کار رسانهای در دهه ۷۰ و حمله به شوروی از این طریق، این کشور در دهه ۹۰ فروپاشیده شد. حال جالب است بدانید که چنین جلسهای ۱۵-۱۶ سال پیش برای فروپاشی ایران نیز برگزار شده است که نتیجه آن در ۱۵ راهبرد آمده است.
در این راهبرد آمده است که ایران از نظر وسعت، جمعیت، کیفیت نیروی انسانی، قدرت نظامی و ... به حدی رسیده است که دیگر نمیتوان آن را با جنگ از هم پاشید و باید به سراغ جنگ نرم رفت. یکی از راهبردهای آنان این است که باید پیامهای خود را از طریق اینترنت به دست مردم ایران برسانیم. دقیقا در همین زمان است که شبکههای فارسیزبان از جمله بیبیسی فارسی، من و تو و ... بلافاصله تاسیس میشود.
جالب است بدانید که پخش بیبیسی برای مردم دنیا با دریافت اشتراک است، اما چه میشود که پخش آن برای ما رایگان است؟ علاوه بر این بیبیسی به خیلی از زبانها از جمله چینی، فرانسوی و ... مطلب منتشر نمیکند، اما به زبان فارسی برنامه دارد.
سالی ۵۰ میلیون دلار هدیه اسرائیل به ایران اینترنشنال
مهناز حسینی در مورد رسانههای فارسیزبان خارجنشین گفت: یکی از شبکههای ماهوارهای شبکه اینترنشنال است؛ دو سالی میشود که این شبکه ایجاد شده و پشتوانه آن عربستان سعودی است و منابع مالیاش را اسرائیل تامین میکند. اسرائیل در هر سال حدود ۵۰ میلیون دلار پول برای این شبکه اختصاص داده است. هدف آن هم تمرکز بر روی قشرهای خاصی است و از طریق جنگهای رسانهای شناختی تلاش میکند بر روی احساسات مردم کار کند و آنان را تشویق به کاری کند که دلخواهش است.
«بزرگنمایی» و «تکرار» دو استراتژی دشمن در جنگ رسانهای با ایران
محمد شیربیگی با تاکید بر این که در جنگ رسانهای هستیم گفت: در سواد رسانهای ۴ استراتژیک و تکنیک داریم که بسیار مهم است؛ اولین آن بزرگنمایی است؛ در شبکههای خارجی نگاه کنید و بیینید که آیا یک خط خبر از دستاوردهای ایران خوانده میشود؛ برای مثال ایران داروی ضد سرطان کشف کرده است آیا بیبیسی آن را اطلاعرسانی کرد؟ خیر؛ بنابراین کوچکنمایی دستاوردها و بزرگنمایی مشکلات یکی از مواردی است که رسانههای دشمنان در قبال ایران دنبال میکنند.
مورد بعدی تکرار است؛ برای مثال در بیبیسی این قدر راجع به هواپیمای اوکراینی توضیح داد که همه بدان فکر میکردند و ذهن هیچ کس به سمت دیگر اخبار نرفت. رسانه نمیتواند به شما بگوید که چگونه فکر کنید، اما میتواند بگوید به چه چیزی فکر کنید. رسانه است که به ذهنها جهت میدهد. او است که باعث میشود به هواپیمای اوکراینی فکر کنید، اما به سقوط هواپیمای آمریکایی در افغانستان فکر نکنید.
در این زمینه به ذكر چند نكته از زبان مقام معظم رهبری می پردازیم: 1- جنگ ها وارد مراحل تازه ای شده اند و به مانند گذشته تنها شامل جنگ های سخت نمی شوند كه نبردها در آن مشخص شده بودند. بلكه امروزه جنگ های اقتصادی و سیاسی با ایجاد فشار و به زانو در آوردن دیگران توسط قدرت های استعماری مورد استفاده قرار می گیرد. یكی از جنگ های پیچیده، جنگ رسانه ای و جریان سازی یكسویه خبری است.
جنگ رسانه ای و تبلیغاتی یكی از نمودهای «جنگ نرم» است. این نوع جنگ ها در صفحات روزنامه ها و تلویزیون، میكروفن رادیوها و عدسی دوربین ها جریان دارد. البته طی چندسال اخیر شبكه های اجتماعی نیز به محلی برای ایجاد شبهه افكنی و كاشتن بذر تردید میان مردم تبدیل شده است.
2- بررسی خط و مشی عملیات روانی سنگینی كه دشمنان انقلاب اسلامی از طریق رسانه ها دنبال می كنند گویای آن است كه این رسانهها در پی جلب اعتماد مخاطبان از طریق ارائه گزارشهایی با بیان بخشی از واقعیت و استفاده از تصاویر غلط و ناكامل هستند. بر این اساس در راستای اهدافی از پیش طراحیشده به جریان سازی خبری میپردازند. به بیان دیگر، تفسیر و تاویلی كه این رسانه ها از اخبار ارائه می دهند، در راستای اهداف از پیش طراحی شده است.
بنابر این رسانه های بیگانه حقیقت را وارونه جلوه میدهند و سعی میكنند با نشان دادن بخشی از واقعیت، دیدگاه خود را در قالبی پوشیده و مستتر در درون گزارشها ارائه كنند. ازاینرو بردن ذهنِ افكار عمومی به دورترین نقطه از واقعیت و پررنگ نشان دادن اخبار در راستای گفتمان مورد نظر در كنار استفاده از تكنیكهای عملیات روانی همچون برجستهسازی حاشیهها و چشمپوشی از حقیقت یكی از اصلیترین راهبردهای این رسانهها است.
3- رهبر انقلاب اسلامی در بخشی از سخنانشان تصریح كردند كه اهداف جنگ رسانه ای، ایجاد اضطراب، یأس، ناامیدی و احساس بن بست و بدبین كردن مردم نسبت به یكدیگر و نسبت به دستگاههای مسوول و همچنین بیشتر و بزرگتر نشان دادن مشكلات اقتصادی در ذهن جامعه است.
این بخش از سخنان رهبری، اهداف شوم رسانه های معاند را آشكار می سازد كه با بزرگنمایی مشكلات و كوچك نشان دادن توفیقات به دنبال آنند تا از هر ابزاری برای القای ناامیدی و فاصله اندازی میان مردم و مسئولان استفاده كنند.
بر این اساس به نظر می رسد تنویر افكار عمومی و نیافتادن در دامی كه رسانه های معاند در جهت یاس آفرینی دنبال می كنند، گام مهمی است كه می تواند بخش بزرگی از عملیات روانی دشمن را خنثی سازد.
همانگونه كه رهبر معظم انقلاب در این دیدار به یك نمونه اشاره كردند و گفتند: در مسائل مربوط به سكه و ارز و كاهش ارزش پول ملی، جنگ رسانه ای و فضاسازی های تبلیغاتیِ بدخواهان، تاثیرگذار بوده است كه البته از دشمن توقعی جز رذالت نیست اما باید مراقب باشیم، ما به این فضاسازیها برای آلوده كردن ذهن مردم، كمك نكنیم.
4- به نظر می رسد پاسخگویی به پرسش های افكار عمومی، ارائه پاسخ های به موقع، اعتمادافزایی، تقویت سرمایه های اجتماعی و همدلی می تواند به مثابه سد محكمی در مقابل جولان رسانه های معاند و بیگانه باشد.
در این میان رسانه های داخلی در اطلاع رسانی دقیق، شبهه زدایی از ابهامات و تقویت شفافیت از جایگاه برجسته ای برخوردارند.
البته با توجه به گسترش فناوری های مدرن، به ویژه شبكه های اجتماعی، هر یك از شهروندان می توانند در جنگ رسانه ای با دشمن نقش ایفا كنند و مجال و فرصت رخ نمایی به آنها ندهند./504/422/ح